Chất lượng tụt hậu
Chất lượng đào tạo tại Ukraine được coi là thấp khi dựa trên thước đo chuẩn quốc tế. Ví dụ, chỉ 3% cử nhân y khoa Ukraine vượt qua bài thi cấp phép hành nghề y khoa tại Mỹ - đây là bài thi áp dụng chung với mọi bác sĩ muốn tới Mỹ làm việc.
Năm 2017, lần đầu tiên Bộ Y tế Ukraine yêu cầu cử nhân y khoa dự kì thi chung. Kì thi chung gồm 2 phần: Bài thi chuẩn Ukraine và bài thi cấp phép hành nghề Mỹ. Đáng lo là hầu hết cử nhân y khoa vượt qua bài thi thứ nhất nhưng trượt ở bài thi Mỹ.
Các trường đại học Ukraine đang tụt hậu xa trên bảng xếp hạng chất lượng đào tạo đại học thế giới. Đại học Quốc gia Taras Shevchenko tại Kyiv – trường đại học có thứ hạng cao nhất trong bảng xếp hạng quốc gia Ukraine – đứng thứ 1.299 trong 20.000 cơ sở GD đại học trong “Xếp hạng các trường ĐH thế giới Cybermetric”, bảng xếp hạng do cơ quan nghiên cứu công cộng lớn nhất tại Tây Ban Nha (CSIC) thực hiện.
Theo Cục Thống kê nhà nước Ukraine, có 287 trường đại học và hơn 300 trường cao đẳng tại Ukraine. Khi dân số đang giảm xuống thì nguồn cung cử nhân đang lớn hơn nhu cầu. Năm 2015 - 2016, Bộ Giáo dục đóng cửa hơn 100 trường đại học và cao đẳng. Dù vậy vẫn có hơn 1 triệu người Ukraine đang theo học tại các trường đại học năm 2017.
Học phí tại những trường ĐH hàng đầu Ukraine năm 2017 là từ 10.000 Hr (392 USD) đến 60.000 Hr (2.300 USD) – theo thông tin trên trang web của các trường ĐH. So sánh với học phí 2017 - 2018 tại ĐH Harvard Mỹ là 73.600 USD.
Bộ Giáo dục Ukraine cấp 25.800 Hr cho mỗi chỉ tiêu đào tạo đại học. Năm nay, 82.000 sinh viên được bao cấp như vậy và học miễn phí. Số tiền này được cấp trực tiếp vào ngân sách của nhà trường nhưng không đủ vận hành bộ máy nhà trường. Vì vậy các trường phải tuyển thêm sinh viên theo hình thức “sinh viên hợp đồng” và chấp nhận chất lượng “đầu vào” thấp.
Volodymyr Bugrov, Trợ lí Hiệu trưởng ĐH Quốc gia Taras Shevchenko xác nhận điều này và lí giải rằng hầu hết các trường ĐH Ukraine phải nhận “sinh viên hợp đồng” nếu không sẽ phải giảm bớt giảng viên.
Đào tạo không đáp ứng thị trường
Hiện hàng năm chính phủ Ukraine vẫn thực hiện chính sách “đặt hàng cử nhân” – chính sách tồn tại từ nền kinh tế kế hoạch thời Xô viết cũ. Theo chính sách đặt hàng nguyên bản, sau khi tốt nghiệp, mọi cử nhân được bảo đảm việc làm mặc dù họ có thể được điều tới làm việc tại bất cứ đâu ở Xô viết cũ – phụ thuộc vào nơi nào cần chuyên môn của họ.
Tuy nhiên chính sách “đặt hàng” hiện tại biến tướng khi chỉ tiêu đào tạo được cấp không đáp ứng nhu cầu của thị trường – và đương nhiên nhà nước không còn bảo đảm việc làm.
Năm 2017, các nhà tuyển dụng Ukraine cần hơn 66.000 lao động nói chung. Nhu cầu cao nhất trong lĩnh vực sản xuất – hơn 18.900 lao động; ngược lại lĩnh vực truyền thông chỉ cần 700 lao động làm việc trong các đài truyền hình, phát thanh và hãng thông tấn khác… Tuy nhiên ngày càng nhiều sinh viên lựa chọn học chuyên ngành nhân văn thay vì học những ngành đáp ứng nhu cầu nhà tuyển dụng.
