Chủ động phòng, chống thảm họa thông qua Luật Phòng thủ Dân sự

Nhóm PV26/10/2022 16:27

GD&TĐ - Việc xây dựng Luật Phòng thủ dân sự nhằm hoàn thiện hành lang pháp lý, giúp phòng, chống, ứng phó thảm họa, sự cố, thiên tai, dịch bệnh.

Kỳ họp thứ 4, Quốc hội khóa XV.

4 cấp độ phòng thủ dân sự

Chiều ngày 26/10, tại Kỳ họp thứ 4, Chính phủ trình dự án Luật Phòng thủ dân sự, Ủy ban Quốc phòng và An ninh cũng có báo cáo thẩm tra dự án luật này.

Thừa uỷ quyền của Thủ tướng trình bày tờ trình trước Quốc hội, Đại tướng Phan Văn Giang – Bộ trưởng Bộ Quốc phòng cho biết, việc xây dựng Luật Phòng thủ dân sự là rất cần thiết. Qua đó, nhằm hoàn thiện hành lang pháp lý, tạo điều kiện cho việc chủ động phòng, chống, ứng phó hiệu quả với các thảm họa, sự cố, thiên tai, dịch bệnh. Đồng thời, bảo đảm an ninh, an toàn cho đất nước khi có tình huống xảy ra.

“Thực tiễn công tác phòng, chống, ứng phó, khắc phục hậu quả thảm họa, sự cố, thời gian qua đã cho thấy cần phải có các biện pháp, hoạt động khi xã hội chuyển sang tình trạng khẩn cấp. Các biện pháp này cần được luật hoá để có cơ sở pháp lý và được thực hiện thống nhất, đồng bộ”, Đại tướng Phan Văn Giang nhấn mạnh một trong những cơ sở thực tiễn để xây dựng luật này.

Dự thảo luật quy định Chiến lược quốc gia phòng thủ dân sự được xây dựng theo chu kỳ 10 năm, tầm nhìn 20 năm. Đồng thời, được cập nhật, điều chỉnh định kỳ 5 năm hoặc khi có thảm họa, chiến tranh. Chiến lược này do Thủ tướng ban hành.

Các dạng thảm họa, sự cố, gồm: Thảm họa, sự cố trong chiến tranh; Thảm họa, sự cố do thiên nhiên, con người gây ra và các dạng thảm hoạ, sự cố khác theo quy định pháp luật.

Đại tướng Phan Văn Giang – Bộ trưởng Bộ Quốc phòng.

Luật hiện quy định 4 cấp độ phòng thủ dân sự và thẩm quyền ban bố, bãi bỏ phòng thủ dân sự theo từng cấp. Cấp độ 1 được áp dụng để ứng phó, khắc phục hậu quả thảm họa, sự cố trên một khu vực nhất định trong phạm vi địa bàn cấp huyện, đơn vị hành chính - kinh tế đặc biệt, không có khả năng lan sang địa phương khác. Chủ tịch UBND ở những đơn vị hành chính này ban bố, bãi bỏ phòng thủ dân sự cấp độ 1 trên địa bàn quản lý.

Phòng thủ dân sự cấp độ 2 được áp dụng để ứng phó, khắc phục hậu quả thảm họa, sự cố trên một khu vực nhất định trong phạm vi địa bàn cấp tỉnh, không có khả năng lan sang địa phương khác. Thẩm quyền ban bố, bãi bỏ thuộc Chủ tịch UBND cấp tỉnh.

Phòng thủ dân sự cấp độ 3 được áp dụng để ứng phó, khắc phục hậu quả thảm họa, sự cố trên địa bàn một hoặc một số tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương có khả năng lan rộng. Thủ tướng ban bố, bãi bỏ phòng thủ dân sự ở cấp độ này.

Phòng thủ dân sự cấp độ 4 được áp dụng để ứng phó, khắc phục hậu quả thảm họa, sự cố trong tình trạng khẩn cấp. Trong trường hợp này, căn cứ Nghị quyết của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Lệnh của Chủ tịch nước về tình trạng khẩn cấp, các địa phương được đặt trong tình trạng khẩn cấp thực hiện các biện pháp phòng thủ dân sự cấp độ 4.

Dự thảo luật quy định cơ quan chỉ đạo, chỉ huy phòng thủ dân sự là tổ chức phối hợp liên ngành về phòng thủ dân sự. Cơ quan chỉ đạo quốc gia phòng thủ dân sự được thành lập trên cơ sở hợp nhất Ban Chỉ đạo phòng thủ dân sự quốc gia, Ban Chỉ đạo quốc gia về phòng, chống thiên tai và Ủy ban Quốc gia Ứng phó sự cố, thiên tai và Tìm kiếm Cứu nạn. Việc hợp nhất này cũng được thực hiện tương ứng với cơ quan chỉ huy phòng thủ dân sự ở cấp Bộ, ngành Trung ương và các cấp địa phương.

Bộ trưởng Phan Văn Giang cho biết, Quỹ Phòng thủ dân sự sẽ được thành lập ở Trung ương và cấp tỉnh. Nguồn tài chính của Quỹ Phòng thủ dân sự được hình thành trên cơ sở hỗ trợ, đóng góp tự nguyện của tổ chức, cá nhân trong nước, ngoài nước và điều tiết từ các quỹ ngoài ngân sách có liên quan đến phòng, chống, ứng phó, khắc phục hậu quả thảm họa, sự cố, thiên tai, dịch bệnh, môi trường. Qua đó, bảo đảm quỹ phòng thủ dân sự hoạt động không chồng chéo, linh hoạt, hiệu quả và phù hợp với quy định pháp luật.

Tránh chồng chéo trong hệ thống pháp luật

Trình bày báo cáo thẩm tra, Chủ nhiệm Uỷ ban Quốc phòng và An ninh Lê Tấn Tới cho biết, Ủy ban nhận thấy, phạm vi điều chỉnh của dự thảo luật rộng, nhiều nội dung liên quan đến các luật chuyên ngành.

Một số ý kiến băn khoăn về tính khả thi của luật. Một số nội dung cần phân định rõ với những quy định có liên quan về phòng thủ dân sự tại các luật chuyên ngành. Do đó, cần tiếp tục rà soát kỹ các luật và hệ thống văn bản có liên quan, tránh chồng chéo trong hệ thống pháp luật và bảo đảm tính khả thi.

Một số ý kiến đề nghị cân nhắc không quy định phòng thủ dân sự cấp độ 4 (tình trạng khẩn cấp) vì các biện pháp ứng phó đã được pháp luật về tình trạng khẩn cấp điều chỉnh, hoặc sẽ phải sửa nội dung này khi xây dựng Luật về tình trạng khẩn cấp.

Chủ nhiệm Uỷ ban Quốc phòng và An ninh Lê Tấn Tới.

Tuy vậy, cơ quan thẩm tra cho rằng, việc phân 4 cấp độ là nội dung quan trọng, nhằm phân biệt với các dạng cấp độ thảm họa, sự cố tại các luật chuyên ngành. Trên cơ sở phân loại cấp độ này, để điều chỉnh thống nhất hoạt động của các cấp chính quyền, lực lượng tham gia phòng thủ dân sự và người dân trong ứng phó, khắc phục thảm họa, sự cố.

Ủy ban Quốc phòng và An ninh đề nghị cơ quan soạn thảo cần rà soát, làm rõ cơ sở lý luận, pháp luật, thực tiễn và khoa học, quy định cả phạm vi xảy ra thảm họa, sự cố và hậu quả thiệt hại do các tình huống này gây ra để xác định cấp độ phòng thủ dân sự phù hợp. Khi cần thiết sẽ vận hành, kích hoạt được ngay các biện pháp phòng thủ dân sự tương ứng, có tính khả thi.

Cũng theo ông Lê Tấn Tới, một số ý kiến cho rằng, cần cân nhắc việc giao thẩm quyền cho Chủ tịch UBND cấp huyện, cấp tỉnh công bố, ban bố, bãi bỏ các cấp độ phòng thủ dân sự. Lý do là vì khó thực hiện trong khi các luật như: Luật Quốc phòng, Luật Tổ chức chính quyền địa phương; Luật Tổ chức Chính phủ; … đã quy định khá cụ thể thẩm quyền của các chủ thể quản lý nhà nước trong từng lĩnh vực. Mặt khác, quy định này cũng chưa thống nhất về thẩm quyền xác định cấp độ, mức độ sự cố tại một số luật chuyên ngành.

Ông Lê Tấn Tới phản ánh, một số ý kiến băn khoăn về tính khả thi và hợp lý của việc hình thành Quỹ Phòng thủ dân sự. "Liên quan đến hoạt động phòng, chống, khắc phục hậu quả thảm họa, sự cố hiện đã có Quỹ Phòng, chống thiên tai, Quỹ Bảo vệ môi trường, Quỹ Phòng, chống dịch,…. Mỗi loại quỹ đều có tính chất, cách thức sử dụng, nguồn hình thành, đối tượng chi khác nhau", ông Tới cho biết.

Có ý kiến cho rằng, để bảo đảm chủ động, kịp thời trong hoạt động phòng thủ dân sự, đề nghị quy định việc đóng góp Quỹ Phòng thủ dân sự là bắt buộc như Quỹ Phòng, chống thiên tai. Có ý kiến đề nghị nghiên cứu có cơ chế khuyến khích đóng góp cho nguồn quỹ này…

Ủy ban Quốc phòng và An ninh cơ bản nhất trí cần quy định thống nhất về việc quản lý, sử dụng các loại quỹ hiện có để phát huy hiệu quả, tập trung nguồn lực cho công tác phòng chống, khắc phục hậu quả thảm họa, sự cố.

Tuy nhiên, cần đánh giá rõ hơn về hiệu quả hoạt động của các loại quỹ này trong thời gian vừa qua. Nhờ đó, thiết kế mô hình quản lý Quỹ Phòng thủ dân sự phù hợp, theo hướng chỉ quy định nguyên tắc chung về việc thành lập, sử dụng quỹ. Đồng thời, giao Chính phủ quy định việc thành lập, cơ chế quản lý, sử dụng quỹ này để bảo đảm công khai, minh bạch, chủ động, kịp thời xử lý có hiệu quả các tình huống.

Ủy ban Quốc phòng và An ninh cơ bản tán thành với sự cần thiết quy định hoạt động phòng thủ dân sự trong tình trạng khẩn cấp. Qua đó, bảo đảm hoạt động phòng thủ dân sự được triển khai thống nhất, kịp thời trong một trạng thái đặc biệt của xã hội là tình trạng khẩn cấp.

Tuy nhiên, nội dung này liên quan đến nhiều quy định hiện hành về tình trạng khẩn cấp. Do đó, đề nghị cơ quan soạn thảo tiếp tục nghiên cứu, rà soát để thiết kế cho phù hợp, nhất là các biện pháp phòng thủ dân sự trong tình trạng khẩn cấp để không chồng lấn.