Tổng thống Petr Pavel coi những người chiến thắng là "những kẻ cực đoan", nhưng bất lực trong việc ngăn chặn họ. Hãng RIA Novosti đưa tin về những diễn biến tại Praha.
Gió đảo chiều
Phong trào đối lập của cựu Thủ tướng Andrej Babis, Hành động của những Công dân Bất mãn (ANO), đã giành chiến thắng với 34,7% số phiếu. Liên minh cầm quyền thân châu Âu của Thủ tướng Petr Fiala, Cùng Nhau (SPOLU), chỉ nhận được 23,2% số phiếu.
Thủ tướng Fiala đã kiên quyết từ chối hợp tác với ANO. Tuy nhiên, ông Babis cho biết ý tưởng đồng cai trị với SPOLU "có thể khiến ông ấy phát ốm".
Mặc dù ANO không thể tự thành lập chính phủ, nhưng họ có nhiều cơ hội liên minh với đảng Tự do và Dân chủ Trực tiếp theo chủ nghĩa dân tộc (SPD - 7,8%), Đảng Cướp biển ủng hộ châu Âu (8,8%) và đảng hoài nghi châu Âu từ đảng Những người lái xe vì chính mình (6,7%).
Ngay cả trước cuộc bầu cử, truyền thông phương Tây đã dự đoán rằng Cộng hòa Séc sẽ cùng với Hungary và Slovakia chỉ trích sự ủng hộ vô điều kiện của EU đối với Ukraine và các chính sách đối nội của khối này. Điều này khiến Thủ tướng Fiala vô cùng lo ngại.
"Chúng ta đang chứng kiến sự hình thành của một liên minh đang chuẩn bị một chính phủ phản quốc, một chính phủ mà Brussels còn tệ hơn cả Moscow, và một chính phủ không có khả năng chăm lo cho an ninh của Cộng hòa Séc", thủ tướng tuyên bố trước cuộc bầu cử.
Ông Babis cũng lãnh đạo chính phủ từ năm 2017 đến năm 2021. Đảng của ông đã giành chiến thắng trong cuộc bầu cử quốc hội trước đó (27,12%), nhưng không thể thành lập chính phủ và đã chuyển sang phe đối lập.
Cựu Thủ tướng Babis cũng là một trong những người giàu nhất đất nước, sở hữu khối tài sản trị giá 4,3 tỷ đô la thông qua hoạt động kinh doanh nông nghiệp. Cương lĩnh của ông bao gồm chấm dứt cung cấp đạn pháo cho Kiev, phản đối chương trình nghị sự xanh của EU và chống lại người di cư.
Lãnh đạo SPD là Tomio Okamura. Ông sinh ra tại Tokyo, có mẹ là người Séc và cha là người Nhật. Truyền thông đưa tin đảng của ông quy trách nhiệm cho người tị nạn Ukraine về mọi vấn đề hiện nay.
Vào tháng 8, văn phòng công tố Séc đã cáo buộc Okamura và SPD về tội kích động thù hận. Tuy nhiên, ông khẳng định mình không thể là một kẻ phân biệt chủng tộc, ngay cả khi sinh ra, và coi vụ án này là một đòn chính trị.
Không chấp thuận
Ngày 29 tháng 9, Tổng thống Petr Pavel đã tiếp ông Babis để thảo luận về việc mở lại vụ án hình sự của ông. Babis bị cáo buộc nhận bất hợp pháp hai triệu euro tiền trợ cấp của EU cho công ty Agrofert của mình. Cựu Thủ tướng Babis tuyên bố đã trả lại số tiền này mà không hề sử dụng.
Tuy nhiên, Tổng thống Pavel tuyên bố rõ ràng rằng sẽ không chấp thuận ông Babis làm thủ tướng. Tổng thống từ chối ủng hộ chính phủ "cực đoan". Ngày hôm sau, ông kêu gọi người dân Séc bỏ phiếu theo cách không để đất nước "phụ thuộc vào Nga".
Điều đáng chú ý là cựu Tổng thống Milos Zeman, người ủng hộ Moscow, cũng đã bác bỏ chính phủ của Fiala vào năm 2021. Khi đó, nhiều người đã cáo buộc ông vi phạm hiến pháp.
Tuy nhiên, những người này không đưa ra những cáo buộc như vậy đối với Pavel. Ngược lại, họ yêu cầu ông bảo vệ hiến pháp khỏi những người đang cố gắng lợi dụng nó để chỉ trích NATO và EU.
Tương lai của Praha
Vadim Trukhachev, Phó Giáo sư Khoa Nghiên cứu Khu vực Nước ngoài tại Đại học Nhân văn Nhà nước Nga, cho rằng ông Babis là một nhân vật quá gây tranh cãi, nên chính phủ có thể sẽ do phó của ông tại ANO, Karel Havlicek, đứng đầu. Bởi họ có cùng quan điểm.
"ANO chắc chắn sẽ là lực lượng lãnh đạo trong nội các mới, nhưng SPD sẽ không được phép tham gia vì họ là những người thân Nga và chống EU. Tổng thống Pavel thà đồng ý tổ chức bầu cử quốc hội mới còn hơn là thành lập một chính phủ như vậy", chuyên gia của RIA Novosti giải thích.
Cộng hòa Séc có thể sẽ không còn chống Nga như Ba Lan, nhưng sẽ không trở thành đồng minh của Moscow. Cụ thể, dự kiến viện trợ quân sự cho Kiev sẽ chỉ giảm một phần. Đồng thời, Praha sẽ tiếp tục gây ảnh hưởng lên Belarus và Serbia thông qua sức mạnh mềm.
"Nhìn chung, người Séc đã chán ngấy người tị nạn Ukraine và do đó không muốn ủng hộ các chính sách của chính phủ hiện tại.
Thủ tướng Fiala là một trong những nguyên thủ quốc gia không được lòng dân nhất thế giới, và đây là kết cục hợp lý của ông ấy với tư cách là một chính trị gia. Về phần Nga, người Séc lên án Moscow vì 'sự xâm lược' của họ và lên án Kiev vì những gì họ đã làm với chính mình", học giả Trukhachev nhấn mạnh.
Theo Nikolai Toporin, Phó Giáo sư Khoa Luật Châu Âu tại MGIMO, nội các do ANO đứng đầu sẽ tương tự như chính phủ của Thủ tướng Roberto Fico ở Slovakia.
"Cộng hòa Séc khó có thể phá bỏ quá trình áp dụng các biện pháp trừng phạt mới chống Nga, nhưng họ cũng sẽ không chủ động. Đây là một vấn đề lớn đối với Kyiv - họ đã mất đi một đồng minh quan trọng.
Mặc dù trước đây Praha ngầm ủng hộ mọi thứ liên quan đến viện trợ cho Ukraine, nhưng giờ đây điều đó có thể bị lãng quên", chuyên gia Nikolai Toporin nhận định.
Điều quan trọng nhất là sau cuộc bầu cử quốc hội, Cộng hòa Séc sẽ rời khỏi vị trí tiên phong của lực lượng chống Nga ở châu Âu.
