"Nghị quyết Hội nghị lần thứ 2, Ban chấp hành TW khóa VIII của Đảng đã nhấn mạnh: Các trường đại học phải là trung tâm nghiên cứu KHCN, chuyển giao và ứng dụng công nghệ vào sản xuất và đời sống”. Thực tế cho thấy NCKH trong trường đại học đã góp phần tạo ra sản phẩm mới, công nghệ mới, đào tạo ra những người lao động mới, thích nghi nhanh chóng với môi trường công tác đang thay đổi.

Đánh giá nghiên cứu

Qua phân tích cơ sở lý luận về chính sách tài chính đối với hoạt động nghiên cứu khoa học trong các cơ sở giáo dục đại học (CSGDĐH), TS Nguyễn Hương Quỳnh, chuyên viên Vụ Khoa học, Công nghệ & Môi trường, Bộ GD&ĐT cho rằng: Cần hệ thống hóa cơ sở lý luận và thực tiễn về chính sách tài chính đối với hoạt động nghiên cứu khoa học (NCKH) để nâng cao tính hiệu quả. Đây là căn cứ hết sức quan trọng để thay đổi chính sách tạo động lực cho hoạt động nghiên cứu.

TS Nguyễn Hương Quỳnh chỉ ra, nguồn kinh phí cho nghiên cứu chủ yếu phụ thuộc vào ngân sách nhà nước, còn rất hạn hẹp, kinh phí từ các nguồn hợp pháp của đơn vị còn rất nhỏ. Cơ chế phân bổ ngân sách thực hiện theo đơn vị sử dụng kinh phí, nặng tính bình quân chủ nghĩa, chưa giải quyết thấu đáo được vấn đề cần nghiên cứu và những vấn đề mang tính liên ngành, liên vùng nên ảnh đến chất lượng của kết quả nghiên cứu.

Hoạt động NCKH tại các CSGDĐH công lập bước đầu đã đạt được những kết quả đáng kể.

TS Nguyễn Hương Quỳnh cũng cho rằng, hoạt động NCKH tại CSGDĐH công lập bước đầu đã đạt được những kết quả đáng kể. Tuy nhiên, kết quả đạt được chưa tương xứng với nguồn lực đầu tư của các trường. Để tạo sự thay đổi, TS Nguyễn Hương Quỳnh cho rằng cần làm rõ khái niệm, nội dung cấu thành, các yếu tố ảnh hưởng đến chính sách tài chính cho hoạt động NCKH. Chính sách tài chính phải là động lực cho sự phát triển, để NCKH đóng góp nhiều hơn cho thực tiễn.

Cần hoàn thiện chính sách

TS Nguyễn Hương Quỳnh đã đưa ra phân tích và đánh giá thực trạng của chính sách tài chính đối với hoạt động NCKH trong các cơ sở GDĐH công lập ở Việt Nam trên 2 nội dung: Chính sách phân bổ ngân sách nhà nước cho hoạt động nghiên cứu khoa học; Chính sách sử dụng NSNN đối với hoạt động nghiên cứu khoa học; Chính sách huy động tài chính. Đây là những chính sách quan trọng tác động lớn đến hiệu quả nghiên cứu.

TS Nguyễn Hương Quỳnh cho rằng để hoàn thiện chính sách tài chính cho hoạt động NCKH cần thực hiện ngay 3 nhóm giải pháp: Nhóm giải pháp đối với chính sách phân bổ ngân sách nhà nước cho hoạt động NCKH; Nhóm giải pháp đối với chính sách sử dụng ngân sách nhà nước đối với hoạt động nghiên cứu; Nhóm các giải pháp huy động nguồn lực tài chính đối với hoạt động NCKH. Các nhóm giải pháp này được hoàn thiện, chắc chắn sẽ tạo nền tảng, động lực để hoạt động NCKH hướng đến chất và lượng hiệu quả hơn.

Trường ĐH Giao thông vận tải với nghiên cứu thành công trải thảm mặt cầu Thăng Long.

Bên cạnh đó, theo TS Nguyễn Hương Quỳnh: Đội ngũ các nhà khoa học đầu ngành chỉ tập trung ở một số trường lớn và tỉ lệ các nhà khoa học có trình độ thạc sĩ còn tương đối cao; Cơ sở vật chất, trang thiết bị, các phòng thí nghiệm ở một số trường được đầu tư một cách đồng bộ hiện đại, phần lớn cơ sở vật chất trang thiết bị chưa đáp ứng được yêu cầu của hoạt động nghiên cứu và hoạt động NCKH tại các CSGDĐH công lập, chưa có trường nào thực hiện theo một chuẩn mực quốc tế.

Từ thực tế trên, theo TS Nguyễn Hương Quỳnh, rất cần hệ thống hóa lý luận về chính sách tài chính cho hoạt động NCKH trong các cơ sở GDĐH công lập để làm căn cứ đánh giá chính sách tài chính, từ đó xây dựng các giải pháp tài chính cho hoạt động NCKH trong các cơ sở GDĐH trong thời gian tới, với tầm nhìn dài hạn. Để đạt được mục tiêu này, theo TS Nguyễn Hương Quỳnh cần nghiên cứu thực tiễn thế giới và đưa ra bài học kinh nghiệm áp dụng cho đổi mới chính sách tài chính phù hợp cho GDĐH Việt Nam.