Cuộc nổi dậy “cờ gấu”
Vào giữa thế kỷ 19, Mexico vẫn kiểm soát những vùng đất rộng lớn mà ngày nay thuộc lãnh thổ Tây Nam Hoa Kỳ. Năm 1835, một cuộc nổi dậy bắt đầu ở tỉnh Texas của Mexico.
Mặc dù Hoa Kỳ tuyên bố trung lập, nhưng một số nhân vật như Stephen F. Austin và Sam Houston đã chỉ huy lực lượng chống lại sự cai trị của Mexico, bao gồm hàng trăm người Mỹ, kể cả các thành viên của quân đội Hoa Kỳ, tham gia cuộc chiến.
Kết quả là Cộng hòa Texas, một quốc gia độc lập do những người định cư Mỹ cai trị ra đời. Sau đó, năm 1846, quốc gia non trẻ này sáp nhập vào Hoa Kỳ, khơi mào cuộc chiến tranh Mỹ - Mexico.
Theo Tiến sĩ Linda Heidenreich, tác giả cuốn sách This Land Was Mexico Once (Vùng đất này từng là Mexico) cho rằng, việc sáp nhập Texas vào Mỹ đã làm cho những người Californios - cư dân Mexico gốc Tây Ban Nha ở tỉnh Alta California - thấy rõ rằng chính phủ của họ quá nghèo nàn, quá bất ổn và quá yếu để ngăn chặn những người Mỹ định cư tràn ngập California. Một số lập luận ủng hộ độc lập. Một số khác đã tính đến việc mời Hoa Kỳ tiếp quản.
Trước tình hình này, Tổng thống mới đắc cử James K. Polk, người đã sáp nhập Texas và chuẩn bị cho cuộc chiến tranh Mỹ - Mexico, cử Charles Frémont, đại úy trong Quân đoàn Kỹ sư Địa hình của Quân đội Hoa Kỳ dẫn đầu đoàn thám hiểm đi vào khu vực Great Basin và hồ Great Salt.
Ông bí mật chỉ thị cho Frémont xâm chiếm California nếu chiến tranh với Mexico nổ ra. Trên thực tế, nhiều nhà sử học cho rằng, ông thực sự đã ra lệnh cho Frémont tự khơi mào cuộc chiến. Polk không giấu giếm mong muốn thôn tính California và như Heidenreich chỉ ra, cái gọi là đoàn khảo sát “đã đến California với súng”.
Đoàn thám hiểm của Frémont tiến vào lãnh thổ Mexico vào tháng 12/1845 và lặng lẽ thông tin cho một số trong khoảng 800 người Mỹ định cư ở đây về việc họ sẵn sàng hỗ trợ cho một cuộc nổi dậy. Họ suýt đụng độ với chính quyền Mexico khi cắm cờ Mỹ trên đỉnh Gavilán (nay là đỉnh Frémont, gần Salinas, California), nhưng sau đó rút lui vào lãnh thổ Oregon. Họ cũng giao tranh với những người bản xứ và thực hiện ít nhất hai vụ thảm sát, trong đó có vụ sát hại hàng trăm người Wintu vào đầu tháng 4/1846.
Nhận thức được các cuộc giao tranh sẽ nổ ra dọc theo Rio Grande vào tháng 4/1846 và trước tình hình các lực lượng Mexico chuẩn bị đưa quân bảo vệ California, Frémont quyết định quay trở lại lãnh thổ Mexico vào đầu tháng 5 để chờ thời cơ.
Vào ngày 13/5, Mexico phản kháng quyết liệt việc sáp nhập Texas vào Hoa Kỳ và chiến tranh bùng phát giữa hai nước. Vẫn chưa rõ Frémont biết cuộc chiến chính thức nổ ra lúc nào, nhưng linh cảm của ông đã được chứng minh là đúng, giúp thực hiện một số hành động đầu tiên trong cuộc chiến tranh Mexico - Mỹ.
Frémont tái xâm nhập California vào cuối tháng 5 và gặp một nhóm người Mỹ định cư ở Thung lũng Sonoma vào ngày 8/6. Do từ chối lệnh rời đi của người Mexico, những người định cư đã sẵn sàng tiến hành cuộc nổi dậy “tự phát” - điều mà Frémont hy vọng sẽ kích động nhiều người tham gia.
Vào ngày 10/6, những người định cư và các thành viên trong đoàn thám hiểm của Frémont đã tấn công một trung úy người Mexico và rút đi cùng đàn ngựa của ông ta. Cuộc chiến bắt đầu.
Ba ngày sau, một nhóm gồm khoảng 30 người tiến vào Sonoma, sẵn sàng chiếm thị trấn bằng vũ lực. Tuy nhiên, giao tranh đã không xảy ra vì đại tá Mariano Vallejo của quân đội Mexico đồn trú đã chấp nhận đầu hàng quân nổi dậy.
Những người Californios sau đó đã bất đồng về việc sáp nhập vào Mỹ - nhiều người phản đối quyết liệt - nhưng một số khác cảm thấy sự cai trị của Mỹ thích hợp hơn so với mối đe dọa từ cuộc xâm chiếm của Nga. Ngoài ra, ngày càng nhiều người Californios, bao gồm cả đại tá Vallejo, đã nhận ra rằng Mexico đã không sẵn sàng cho một cuộc chiến để giành lại Alta California.
Độc lập ngắn ngủi
Sau khi chấp nhận sự đầu hàng chính thức của Vallejo, người Mỹ đã bầu William B. Ide làm lãnh đạo nơi này, tuyên bố thành lập nền cộng hòa mới và treo một lá cờ được lắp ráp vội vàng có hình một con gấu xám California trên doanh trại Sonoma. Mặc dù có tên chính thức là Cộng hòa California, quốc gia mới này được biết đến nhiều hơn với tên gọi Cộng hòa Cờ Gấu và những người sáng lập của nó được gọi là Bear Flaggers, Bears hoặc Osos (“những con gấu” trong tiếng Tây Ban Nha).
Vào cuối tháng 6/1846, những Bears cùng với Frémont đã tham gia vào các cuộc giao tranh với lực lượng Mexico, chiếm giữ các vị trí quan trọng xung quanh khu vực bây giờ là San Francisco, và tập hợp thêm nhiều người da trắng định cư để phát triển lực lượng.
Đầu tháng 7, thiếu tướng John Sloat, chỉ huy hạm đội Thái Bình Dương của Hải quân Hoa Kỳ đến Vịnh Monterey và chiếm giữ nơi này vào ngày 7/7, tuyên bố California là một phần của Hoa Kỳ. Hai ngày sau đó, cuộc nổi dậy Cờ Gấu kết thúc và người Californios chính thức nhượng lại Alta California cho Mỹ vào năm 1847 với Hiệp ước Cahuenga. Californiađộc lập chỉ trong 25 ngày ngắn ngủi và chính thức trở thành tiểu bang thứ 31 của Mỹ vào ngày 9/9/1850.
Việc người Mỹ tiếp quản California đã thay thế hệ thống phân cấp chủng tộc phức tạp của Mexico bằng một hệ thống phân cấp mới do người Mỹ da trắng thống trị. “Ở California và Texas có một hệ thống chủng tộc mới”, Tiến sĩ Linda Heidenreich nói, “Những người tự cho mình là Español, hoặc da trắng, giờ đây, phần đông trong số họ, bị coi là nâu — hoặc “greasers”, chỉ người Mỹ gốc Tây Ban Nha, Mexico, một thuật ngữ được sử dụng ngày càng nhiều trên các báo ở California”. Thế là, đột nhiên những Californios trở thành công dân hạng hai ngay trên xứ sở của họ.
Năm 1848, trước khi California bị sáp nhập chính thức, vàng được phát hiện ở Coloma, gần Sacramento. Cơn sốt vàng sau đó đã biến California từ một khu vực thưa thớt dân cư người gốc Tây Ban Nha và người bản địa thành một trung tâm kinh tế nhộn nhịp do người Mỹ da trắng kiểm soát.
