Theo chuyên gia, cần nạp đủ “chất” nhưng đừng dư “lượng”.
Đủ “chất” nhưng không dư “lượng”
Nhiều hệ lụy đang phát sinh do hậu quả của đại dịch Covid-19 gây ra. Điều này không chỉ khiến mọi người sợ hãi về virus mà còn tạo ra những tác động xấu trong lối sống và gây các bệnh tật khác. Một trong số đó có bệnh thừa cân – béo phì.
Tại Hội nghị công bố kết quả Tổng điều tra dinh dưỡng 2019 - 2020, Bộ Y tế nhận định “Việt Nam đang đối mặt với gánh nặng kép ba về dinh dưỡng gồm suy dinh dưỡng thấp còi, thừa cân béo phì và thiếu vi chất dinh dưỡng”. Trong đó, thừa cân - béo phì được xem là tăng nhanh đến đáng ngại.
Theo chuyên gia, điều quan trọng là bố mẹ cần điều chỉnh chế độ dinh dưỡng cân bằng vitamin, xơ, khoáng chất. Đồng thời, người lớn nên giảm đạm, béo, tinh bột để giúp con phát triển cân đối.
Theo PGS.TS Bùi Thị Nhung, Trưởng khoa Dinh dưỡng học đường và ngành nghề, Viện Dinh dưỡng quốc gia cho biết, nguyên nhân chính là do mất cân bằng giữa năng lượng ăn vào và năng lượng tiêu hao. Điều này xuất phát từ tâm lý ông bà, cha mẹ thích trẻ bụ bẫm, nên đã ép trẻ ăn rất nhiều. Trẻ bắt đầu thừa cân từ tuổi mầm non. Trẻ sẽ tiếp tục tăng cân ở tuổi tiểu học và có thể sẽ bị béo phì ở tuổi tiểu học, trung học cơ sở và trung học phổ thông...
Quan niệm rằng, trẻ mập một chút rồi sau này sẽ gầy đi nhưng thực tế không phải như vậy mà trẻ càng ngày càng thừa nhiều cân hơn dẫn đến béo phì. Đặc biệt, trong thời gian nghỉ do giãn cách, người lớn thường tranh thủ để “tẩm bổ” cho trẻ. Với nhiều món ăn đúng sở thích của con, ăn nhiều bữa và ít vận động nên trẻ rất dễ tăng cân.
“Có những em bé ở giai đoạn mầm non chỉ thừa khoảng 3 - 5 kg, nhưng đến giai đoạn tiểu học thừa 8 - 10 kg và đến giai đoạn trung học cơ sở thừa 15 - 20 kg. Điều đáng lo ngại là, ông bà và cha mẹ không nhận định được con, cháu mình đã bị thừa cân, béo phì mà vẫn tiếp tục ép cho trẻ ăn nữa, vẫn muốn trẻ tăng cân nữa” - PGS.TS Bùi Thị Nhung chia sẻ.
Cũng theo PGS.TS Bùi Thị Nhung, bên cạnh chế độ dinh dưỡng không hợp lý, trẻ em tiểu học còn dễ tăng cân bởi xem nhẹ yếu tố vận động. Điều này khiến mất cân bằng năng lượng mà chủ yếu cán cân nghiêng về phía “nạp” hơn phía “tiêu”.
Nghiên cứu của Bộ Y tế cho thấy, 39% học sinh tiểu học ở Hà Nội và TPHCM không hoạt động thể chất đủ theo tiêu chuẩn.
Nhiều chuyên gia cho rằng, tình trạng thừa cân, béo phì ở trẻ tiểu học nên được chú trọng xử lý sớm. Tuy nhiên, cần xác định đây là bài toán khó không thể giải ngay trong một sớm một chiều, tương tự như thiếu dinh dưỡng.
Các bậc phụ huynh cần dùng chuẩn tăng trưởng, biểu đồ tăng trưởng để theo dõi sự tăng trưởng và tình trạng dinh dưỡng của con. Đồng thời, bố mẹ cũng nên tìm hiểu về tháp dinh dưỡng hợp lý của trẻ em cho từng độ tuổi. Điều này để đáp ứng nhu cầu năng lượng và các chất dinh dưỡng cho trẻ ở mức hợp lý, đủ “chất” nhưng không dư “lượng”.
Ảnh minh họa.
Không giảm cân bằng nhịn ăn
PGS.TS Bùi Thị Nhung cho rằng, khi trẻ bị thừa cân – béo phì, tuyệt đối không được giảm hay nhịn ăn, mà phải thực hiện chế độ ăn đủ nhu cầu vì cơ thể đang phát triển.
Đồng thời ăn hạn chế chất béo, thức ăn giàu năng lượng, thức ăn nhanh, chế biến sẵn, bánh kẹo và nước ngọt. Ngoài ra, cần tăng cường hoạt động thể lực để tiêu hao năng lượng thừa nhằm giảm sự tích tụ chất béo, tạo khối cơ và sức bền cho trẻ.
Bữa ăn cần cung cấp đủ nhu cầu các chất dinh dưỡng, đủ nhu cầu về năng lượng khẩu phần từ các chất đạm, chất béo, chất khoáng, vitamin và đủ nước cho cơ thể. Tỷ lệ các chất đạm, chất béo từ nguồn động vật và thực vật cân đối hợp lý. Thực hiện chế độ ăn uống lành mạnh bằng các thực phẩm lành mạnh như trái cây, rau, các loại đậu, các loại hạt và ngũ cốc nguyên hạt, thực phẩm ít chất béo, ít đường và muối.
Nhóm rau quả cung cấp vitamin, khoáng chất, chất xơ giúp cơ thể trẻ phát triển, giúp nâng cao sức đề kháng chống lại bệnh tật.
Tập cho trẻ ăn rau quả ngay từ khi còn nhỏ, với cách chế biến phù hợp. Những trẻ thừa cân, béo phì nên lưu ý hạn chế các loại quả ngọt và nhiều năng lượng như chuối, xoài, mít, vải… Nên ăn đa dạng các loại rau quả, đa màu sắc.
Hạn chế tất cả các thực phẩm nhiều chất béo, nhiều cholesterol như: Thịt mỡ, nước luộc thịt, bơ, pho mát, các món xào rán, não, tim, gan, lòng lợn... Các loại đồ ngọt như: Đường, mật ong, bánh kẹo, nước ngọt, các loại sữa có đường… vì chúng chứa nhiều năng lượng làm gia tăng nguy cơ thừa cân, béo phì.
Cha mẹ cũng lưu ý thực hiện chế độ dinh dưỡng hợp lý, cùng với hoạt động thể lực phù hợp với lứa tuổi.
Đặc biệt, phụ huynh nên hướng dẫn trẻ làm các công việc ở nhà để tăng cường vận động. Trẻ có thể lau dọn nhà cửa, bưng bê đồ đạc nhẹ nhàng phù hợp với sức của trẻ... hạn chế các hoạt động ngồi một chỗ trong thời gian dài như ngồi xem tivi, video, trò chơi điện tử...
Bác sĩ Lê Minh Hằng – chuyên gia dinh dưỡng Bệnh viện Nhi Hà Nội - chia sẻ: Một trong những hậu quả nghiêm trọng nhất của đại dịch là lịch trình và sinh hoạt của nhiều gia đình bị gián đoạn đột ngột, có thể bị đảo lộn. Tuy nhiên, chúng ta vẫn có thể xây dựng lại một kế hoạch hợp lý trong giai đoạn này.
Để khôi phục một thói quen nghiêm ngặt trong nhà, cha mẹ nên viết nó lên bảng đen hoặc dán nó lên tủ lạnh để mọi người cùng xem và thực hiện. Đảm bảo rằng thời gian dành riêng cho hoạt động thể chất phải được thiết lập.
“Dành thời gian cụ thể mỗi ngày để tập yoga hoặc tập luyện cho cả gia đình là cơ hội tuyệt vời để rèn luyện sức khỏe, đồng thời có thời gian chất lượng bên gia đình” – bác sĩ Hằng nhấn mạnh.
