Điều quan trọng với mỗi người là liệu cuộc sống sẽ phong phú và thỏa mãn từ trẻ đến già hay phải trải qua những trải nghiệm tiêu cực và tuổi thọ bị rút ngắn. Nhà nghiên cứu não bộ nổi tiếng Marian Diamond của Mỹ cho rằng không bao giờ là quá muộn để cải thiện chức năng não bộ của bạn.
Thời gian chống lại bộ não theo 3 cách. Khi não phản ứng tiêu cực với sự lão hóa, nó sẽ làm như vậy thông qua bệnh tật, sự trì trệ và những thay đổi thể chất liên quan đến chính sự lão hóa.
Bệnh tật trở nên phổ biến hơn theo tuổi tác và có nhiều bệnh tấn công não. Các bệnh này bao gồm từ đột quỵ, làm chết các tế bào não bằng cách cắt nguồn cung cấp máu, cho đến các khối u ung thư và chứng mất trí nhớ.
Sự trì trệ khiến các kết nối thần kinh bị bỏ quên mờ dần, cuối cùng là cắt đứt hoàn toàn các kết nối. Khó ai có thể nhớ kiến thức về lượng giác ở trường trung học nếu chưa từng sử dụng chúng từ năm 18 tuổi, hoặc khó ai vẫn lão luyện với môn cờ vua sau nhiều năm không có đối thủ thách thức.
Cuối cùng, quá trình lão hóa tự loại bỏ một số tế bào thần kinh và khiến những tế bào còn lại dễ bị ảnh hưởng trong suốt cuộc đời tiếp xúc với chất độc và các tác nhân hóa học tự nhiên khác.
Tuy nhiên, có một số người sống đến 80, 90 hoặc hơn thế nữa mà tinh thần vẫn khỏe mạnh. Bộ não của một người già khỏe mạnh xử lý thông tin chậm hơn so với một người trẻ tuổi, nhưng một khi nó đã học được điều gì đó, não sẽ giữ nó như một kho báu để sử dụng đi sử dụng lại.
Câu chuyện về hai nhóm chuột
Tiến sĩ Diamond đã so sánh 2 nhóm chuột thí nghiệm. Nhóm đầu tiên bị giam giữ ở nơi như nhà tù. Chúng được ăn những khẩu phần đơn giản để duy trì sự sống qua ngày, nhưng bộ não của chúng nhận được rất ít sự kích thích. Không có trò chơi cho chuột, không có những cuộc gặp gỡ giữa những con chuột để phá vỡ sự nhàm chán.
Bà cho nhóm chuột thứ 2 vào một phiên bản trường học dành cho chuột và có giờ ra chơi. Chúng có đồ chơi, khám phá mê cung đầy thách thức, có thiết bị tập thể dục để bơm máu đến cơ bắp và tế bào thần kinh của chúng. Đặc biệt có sự gặp gỡ giữa những con chuột để chia sẻ kinh nghiệm.
Khi bà cho 2 nhóm chuột đọ sức trong các cuộc thi chạy tính giờ trong cùng một mê cung, những con chuột được sống trong môi trường trường học đã thể hiện tốt hơn nhiều. Sau đó, bà Diamond mổ những con chuột thắng cuộc và thua cuộc để kiểm tra bộ não của chúng.
Những con chuột được hưởng môi trường học tập phong phú hơn và chiến thắng trong các cuộc đua mê cung có bộ não khác biệt rõ rệt so với những con trong nhóm kia. Vỏ não của chúng dày hơn so với vỏ não của những con chuột không được kích thích.
Những con chuột thắng cuộc có nhiều kết nối thần kinh hơn, một dấu hiệu của hoạt động tinh thần tốt hơn. Bên cạnh đó, chúng có nhiều mạch máu hơn để vận chuyển oxy quan trọng nhằm giữ cho các kết nối đó hoạt động với hiệu suất cao nhất.
Bà Diamond đã thu thập được bằng chứng cụ thể rằng những gì diễn ra trong tâm trí sẽ tự biểu hiện trong trạng thái vật chất của não bộ. Việc học tập củng cố cơ quan của não cũng giống như tập thể dục củng cố cơ bắp ở chân, cánh tay và bụng.
Đó là tin tốt và không chỉ dành cho chuột. Đối với tất cả các loài động vật có vú, cấu trúc của não giống nhau một cách đáng kể. Những gì hiệu quả với chuột, chó, ngựa và khỉ cũng hiệu quả với con người. TS Diamond cảm thấy thoải mái khi phát hiện ra rằng bộ não người có thể thay đổi ở mọi lứa tuổi.
 |
Tiến sĩ Marian Diamond. Ảnh: Berkeley.edu. |
Có thể cải thiện ở mọi lứa tuổi
Tất cả các phần của bộ não, không chỉ những phần liên quan đến các hình thức tư duy cao hơn, đều có thể được cải thiện thông qua các thử thách kích thích ở mọi lứa tuổi.
Nghiên cứu của TS Diamond có một điểm khác biệt là không thử nghiệm trên những con chuột non. Bà đã chọn làm việc với những con chuột ở độ tuổi trung niên trở lên, bằng với độ tuổi từ 60 đến 90 ở người. Những con chuột già này có bộ não mà chúng có thể định hình lại để đáp ứng với những trải nghiệm mới.
Một số người muốn cải thiện khả năng giữ thăng bằng có thể tập thái cực quyền ở tuổi 30 hoặc 90. Trong khi đó bowling cải thiện khả năng phối hợp giữa mắt, tay và khả năng tập trung chú ý cho người già cũng như thanh thiếu niên.
Trên thực tế, người cao tuổi tập thể dục đã được chứng minh là làm giảm nguy cơ té ngã, tăng khả năng vận động và có thể chống lại chứng mất trí nhớ. Tuy nhiên, chỉ có khoảng 1/8 người Mỹ trong độ tuổi từ 65 đến 74 và 1/16 trên 75 tuổi thực hiện hoạt động thể chất mạnh ít nhất 20 phút 3 lần/tuần - mức tối thiểu được khuyến nghị.
Tính mềm dẻo của bộ não tiết lộ nhiều điều về cấu trúc tuyệt vời của nó. Nó là vật thể phức tạp nhất mà chúng ta từng phát hiện trong vũ trụ, bao gồm hàng tỷ đơn vị độc lập hoạt động cùng nhau trong các “bản giao hưởng” phức tạp, đặc biệt có thể hiểu được thế giới; xử lý, lưu trữ và truy xuất thông tin; sử dụng thông tin đó để quyết định cách tương tác với thế giới.
Mỗi trải nghiệm mới sẽ thay đổi cấu trúc vật lý của bộ não, do đó, khi bạn đọc xong bài này, bộ não của bạn sẽ hơi khác so với bộ não của bạn vào thời điểm bạn bắt đầu đọc từ đầu tiên của bài.
Ở một mức độ nào đó, việc lặp lại những trải nghiệm quen thuộc là tốt. Chúng ta có thể thực hành một bài hát cũ yêu thích trên cây đàn ghi-ta để thay đổi bộ não theo cách cải thiện các buổi biểu diễn trong tương lai. Tuy nhiên, sự kích thích tốt nhất cho não bộ, dù ở người già hay trẻ, là sự mới lạ.
