Nếu có thể mở khóa phần còn lại, chúng ta sẽ trở thành một siêu thiên tài, hoặc sở hữu sức mạnh tâm linh, như đọc suy nghĩ và điều khiển từ xa.

Huyền thoại 10%

Sức hấp dẫn của huyền thoại 10% bộ não được sử dụng nằm ở ý tưởng rằng chúng ta có thể làm được nhiều hơn, nếu mở khóa phần còn lại của bộ não.

Không rõ ban đầu huyền thoại lan truyền như thế nào, nhưng nó đã được phổ biến bởi các cuốn sách self-help (tự lực), được lặp lại trong các bài báo, chương trình truyền hình và phim, thậm chí dựa trên các nghiên cứu khoa học thần kinh cũ có nhiều thiếu sót. Huyền thoại này còn thường xuyên xuất hiện trong các quảng cáo và trong các phương tiện giải trí, thường được trích dẫn như sự thật.

Hai nhà tâm lý học tại ĐH Harvard là William James và Boris Sidis vào những năm 1890 đã tiến hành các bài kiểm tra đối với nhiều đứa trẻ thiên tài với chỉ số IQ trên 200 và tin rằng mỗi con người đều có một nguồn năng lượng tiềm ẩn về cả tinh thần và thể chất.

Trong cuốn sách The Energies of Men, James cho rằng: “Chúng ta mới chỉ sử dụng một phần nhỏ của sức mạnh tinh thần và thể chất, có thể đó chỉ là 10% so với khả năng tinh thần tiềm ẩn mà chúng ta có thể sử dụng”.

Trong một bài báo đăng trên một ấn bản năm 1907 của tạp chí Khoa học, nhà tâm lý học William James cho rằng, con người chỉ sử dụng một phần nguồn lực tinh thần của mình. Tuy nhiên, ông không nói rõ tỷ lệ phần trăm.

Vào những năm 1930, bác sĩ giải phẫu thần kinh, Wilder Penfield, đã nối các điện cực vào phần não của bệnh nhân động kinh khi phẫu thuật cho họ. Ông nhận thấy các vùng não cụ thể kích hoạt trải nghiệm nhiều cảm giác khác nhau, trong khi những vùng khác dường như không gây ra phản ứng.

Còn theo nghiên cứu của Jean Pierre Flourens, nhà khoa học đã phát minh ra thuốc gây mê và cũng là người chứng minh não bộ vẫn có ý thức trong thời gian ngắn khi tim ngừng đập thì con người mới chỉ sử dụng 10% công suất của bộ não. Con số này cũng được nhắc đến trong một cuốn sách xuất bản năm 1936 của Dale Carnegie, nhà văn nổi tiếng người Mỹ.

Chúng ta đã sử dụng bao nhiêu phần trăm não bộ.

Quan niệm sai lầm

Mặc dù, huyền thoại 10% đã truyền cảm hứng cho nhiều tài liệu tham khảo, cho các tiểu thuyết và phim ảnh, nhiều nhà khoa học mới đây khẳng định con người sử dụng toàn bộ bộ não mỗi ngày.

Qua nhiều năm nghiên cứu não bộ, họ đã chỉ ra rằng, các phần khác nhau của não chịu trách nhiệm cho từng chức năng cụ thể, cho dù đó là nhận biết màu sắc đơn giản hay giải quyết các vấn đề phức tạp.

Nhờ vào các kỹ thuật hình ảnh não như chụp cắt lớp phát xạ positron và chụp cộng hưởng từ chức năng, họ đã chứng minh mọi phần của não đều không thể thiếu cho hoạt động hằng ngày của chúng ta, đồng thời chưa tìm ra vùng não hoàn toàn không hoạt động.

Ngay cả nghiên cứu đo lường hoạt động ở cấp độ các tế bào thần kinh đơn lẻ cũng không tiết lộ bất kỳ vùng não lặng im nào. Khi chúng ta đọc thông tin trên điện thoại thông minh, một số bộ phận của não bộ, bao gồm cả những bộ phận chịu trách nhiệm về thị giác, khả năng đọc hiểu và cầm điện thoại, sẽ hoạt động nhiều hơn. Tỷ lệ sử dụng não bộ của mỗi người cũng khác nhau, phụ thuộc vào việc người đó đang làm gì. Nhiều bộ não vẫn hoạt động dù là người đó đang nghỉ ngơi hoặc ngủ.

Tuy nhiên, cũng có một số hình ảnh não bộ vô tình hỗ trợ cho huyền thoại 10%, bởi vì chúng thường hiển thị các vệt sáng nhỏ trên một bộ não màu xám. Điều này có thể ngụ ý rằng chỉ những điểm sáng ở não mới hoạt động. Nhưng không phải vậy! Thực tế, các vệt màu thể hiện những vùng não hoạt động nhiều hơn khi ai đó đang thực hiện một nhiệm vụ, so với khi họ không làm. Các đốm xám vẫn hoạt động, nhưng ở mức độ nhẹ hơn.

Một phản bác trực tiếp hơn với huyền thoại 10% nằm ở những người đã bị tổn thương não – do đột quỵ, chấn thương đầu hoặc ngộ độc carbon monoxide – và những gì họ không còn có thể làm, hoặc vẫn có thể làm tốt.

Nếu 10% bộ não được sử dụng bình thường, thì tổn thương ở các khu vực khác sẽ không làm giảm hiệu suất. Trong khi đó, các nghiên cứu chỉ ra rằng, hầu như không có vùng não nào bị tổn thương mà không bị mất khả năng. Ngay cả những tổn thương nhẹ đối với các vùng nhỏ của não cũng có thể gây ra những ảnh hưởng sâu sắc.

Ví dụ, tổn thương khu vực của Broca cản trở việc hình thành từ đúng cách và khả năng nói trôi chảy, mặc dù khả năng hiểu ngôn ngữ chung vẫn còn nguyên vẹn. Trong một trường hợp được công bố rộng rãi, một phụ nữ Florida vĩnh viễn mất “khả năng suy nghĩ, nhận thức, ký ức và cảm xúc vốn là bản chất của con người” khi tình trạng thiếu oxy đã phá hủy một nửa não của cô ấy.

Mặc dù, các bằng chứng chứng minh cho sự phi logic của nó với đầy đủ cơ sở khoa học, huyền thoại này vẫn không dễ biến mất, bởi vì nhiều người vẫn còn hy vọng một ngày nào đó sẽ khai thác đầy đủ tiềm năng của não để trở thành siêu thiên tài.