Trăn trở bởi “đứa trẻ đặc biệt”

Căn nhà bốn tầng sơn màu vàng khang trang gắn biển tên “Hy vọng” nằm sâu bên trong con ngõ 290 phố Kim Mã, quận Ba Đình (TP Hà Nội) từng ngày luôn đầy ắp tiếng ê a, những câu nói chưa được tròn trịa của những đứa trẻ khiếm khuyết về trí tuệ. Hơn 20 năm qua, nơi đây là địa chỉ tin cậy để các bậc phụ huynh gửi gắm con em mình đến để học ăn, học nói, học cách đối nhân xử thế và học làm người.

Trung tâm Hy vọng được mở ra dành cho “những đứa trẻ đặc biệt” như thế và người giám đốc của trung tâm cũng là một người đặc biệt - một cụ bà năm nay đã bước sang tuổi 81. Mặc dù, là giám đốc trung tâm nhưng những người trong Trung tâm Hy vọng đều gọi bà Đỗ Thúy Nga thân mật là bà.

Ở tuổi ngoại bát tuần, lẽ ra bà Nga được nghỉ ngơi, an hưởng tuổi già nhưng bà Nga vẫn ngồi máy tính làm việc, đọc báo, ghi chép sổ sách. Mỗi khi vợi việc, bà thường ra dạy dỗ, vui đùa với những “học sinh đặc biệt” của mình. Với bà Nga, việc sáng lập Trung tâm Hy vọng như một cách để bà trả ơn cuộc đời và nhen nhóm lên niềm hy vọng được hòa nhập cuộc sống đối với những đứa trẻ bị thiệt thòi.

Hiện, bà Nga làm về công tác giáo dục nhưng ít ai biết trước đây bà tốt nghiệp Trường Đại học Y Hà Nội và là bác sĩ đầu tiên công tác tại Bệnh viện Đa khoa huyện Thạch Thất (tỉnh Hà Tây cũ) với chuyên môn bác sĩ Nhi khoa. Bà đã công tác trong ngành Y được hơn 10 năm trước khi chuyển sang làm công tác xã hội và giáo dục.

Là bác sĩ Nhi khoa nên bà có cơ hội tiếp xúc nhiều với trẻ nhỏ, trong đó có cả những trường hợp trẻ bị khiếm khuyết về trí tuệ. Cá biệt có những trường hợp gia cảnh của trẻ rất éo le. Nhiều khi bà Nga phải bỏ tiền túi ra để giúp đỡ hoặc hỗ trợ thăm khám miễn phí tại nhà cho bệnh nhi.

Rời xa tấm áo blouse trắng sau hơn 10 năm gắn bó, bà Nga chuyển sang công tác tại Ủy ban Bảo vệ bà mẹ và trẻ em rồi sau đó làm cán bộ Phòng GD&ĐT quận Ba Đình. Quãng thời gian đó, bà được giao phụ trách khối Tiểu học và Trung học cơ sở. Đặc thù công việc nên bà thường có những cuộc kiểm tra, dự giờ, thao giảng những tiết học của các trường trên địa bàn.

Trong những lần như thế, điều khiến bà Nga suy nghĩ nhiều là việc ở nhiều lớp học bà dự giờ có những em bé vô cùng đặc biệt. Bà Nga bảo đó là những đứa trẻ đã “ngồi nhầm chỗ”. “Tức là trẻ học đến lớp đó rồi nhưng không biết gì. Cá biệt có những trường hợp trẻ học hết lớp 4 nhưng không biết đọc, biết viết. Thực trạng là thế nhưng trẻ vẫn được ngồi và cuối năm vẫn được lên lớp. Chứng kiến những điều đó, tôi cảm thấy rất băn khoăn và thấy tội cho những đứa trẻ ấy”, bà Nga tâm sự.

Nỗi day dứt đó được bà Nga mang theo suốt nhưng năm tháng công tác. Năm 1998, trước khi về nghỉ hưu, bà Nga đề nghị Phòng GD&ĐT quận Ba Đình cho phép mở một lớp học để “gom” hết những “trẻ đặc biệt” vào đồng thời cử những cô giáo tâm huyết nhất để kèm cặp trẻ. Thế nhưng, lớp học đó hoạt động chẳng được bao lâu thì dừng hoạt động. Lớp học tan rã nhưng tâm nguyện của bà Nga về một lớp học dành riêng cho những “đứa trẻ đặc biệt” thì vẫn còn đó.

Bà Đỗ Thúy Nga gắn bó với những đứa trẻ ở Trung tâm Hy vọng như ruột thịt.

Hành trình gieo hy vọng

Bà Nga kể, trung tâm ban đầu tạm bợ và hoang sơ lắm. Bà bỏ tiền túi ra thuê một căn nhà mái tranh rộng 20m2. “Khi đó, khoảng hơn 10 trẻ mang trong mình nhiều loại bệnh như down, bại não sau, viêm màng não, chậm phát triển ngôn ngữ và trí tuệ… được tôi giảng dạy. Thời đó, những trường hợp trẻ như vậy có ngôi trường nào dám nhận nên các bé chỉ có thể ở nhà để được người thân trông nom. Khi có nơi nhận trông, dạy phụ huynh phấn khởi lắm. Thế nhưng, do điều kiện chưa đảm bảo nên việc nhận các bé còn hạn chế”, bà Nga chia sẻ.

Qua một thời gian hoạt động, “tiếng lành đồn xa”, Trung tâm Hy vọng được nhiều người biết đến. Một tổ chức nhân đạo của Mỹ sau khi biết đến trung tâm đã đến thăm và bày tỏ mong muốn hỗ trợ một phần kinh phí giúp bà Nga xây dựng một địa điểm khang trang hơn. Nhiều lần rong ruổi khắp Hà Nội để tìm địa điểm mở rộng trung tâm không được, bà Nga thêm ưu phiền… Đồng cảm với tấm lòng của bà, người con gái đã cho mượn mảnh đất rộng 60m2 sâu bên trong con ngõ 290 Kim Mã để dựng cơ sở. Trung tâm Hy vọng được “khoác” trên mình “tấm áo mới”.

Từ đó đến nay, trung tâm tiếp nhận nhiều trẻ không riêng ở Hà Nội mà 23 tỉnh, thành phố trong Nam lẫn cả ngoài Bắc. Nhiều phụ huynh lặn lội cả nghìn cây số tìm đến trung tâm để nhờ bà Nga can thiệp. Vài năm trước, số trẻ sinh hoạt, học tập tại trung tâm lên đến con số 70. Có thời điểm, bà Nga phải luân phiên hay để một số học sinh “tốt nghiệp sớm” dành chỗ cho học sinh nặng can thiệp. Bà Nga cho biết đến nay, Trung tâm Hy vọng đã tiếp nhận trên 300 trẻ. Trong đó, nhiều trẻ sau thời gian học tập tại trung tâm đã ra ngoài hòa nhập, trưởng thành.

“Tôi mở ra trung tâm này không phải chủ trương để làm kinh tế nên mức lương sẽ thấp hơn bên ngoài rất nhiều nhưng các bạn ấy đều hiểu và chia sẻ. Đó là thành công của tôi và của cả trung tâm. Tôi rất cảm kích khi có giáo viên tâm sự rằng chỉ cần được làm việc với tôi là thấy tâm an, cho họ ăn một bữa họ vẫn sẽ gắn bó với trung tâm. Hiện tại, có những giáo viên đã gắn bó với tôi gần 20 năm rồi”, bà Nga tâm sự.

Bà chia sẻ thêm, trẻ theo học tại trung tâm có nhiều trường hợp rất khó khăn, kinh tế gia đình không có nên bà chỉ phụ thu tiền ăn, tiền sinh hoạt của các cháu, còn lại học phí đều được miễn. Những trường hợp khác, học phí cũng được giảm rất thấp so với những trung tâm bên ngoài.

Công việc hiện tại của bà Nga là quản lý chung mọi hoạt động của trung tâm, nghiên cứu soạn tài liệu giáo án. Đây là giáo án dựa trên hiểu biết của trẻ. Mỗi trẻ có hồ sơ riêng, có phiếu đánh giá hàng tháng gồm 5 mặt (vận động thô, vận động tinh, cảm xúc, cá nhân xã hội, ngôn ngữ). Các mặt cần can thiệp bà xây dựng chương trình riêng và làm biểu đồ theo dõi...

Gương mặt phụ nữ Thủ đô tiêu biểu

Hơn 20 năm gắn bó với Trung tâm Hy vọng, bà Nga bảo, do tuổi tác đã cao nên không thể nhớ hết được từng đứa trẻ đã theo học tại trung tâm. Tuy nhiên, có nhiều trường hợp để lại ấn tượng sâu sắc đối với bà.

Bà Nga kể về trường hợp của em Hoàng Thục Anh. Học sinh này bị liệt nửa người bên phải, viết bằng tay trái, thêu cũng bằng tay trái nhưng em rất giỏi, gấp con chim én chỉ chưa đầy 5 phút bằng một tay. Sau khi “ra trường”, thỉnh thoảng Thục Anh vẫn gọi điện hỏi thăm sức khỏe bà Nga. Hay như cô bé Mai Thủy năm 3 tuổi được gửi đến trung tâm trong tình trạng chậm nói, kém phát triển. Ba năm gắn bó dưới sự dìu dắt của bà Nga, cô bé nhút nhát những ngày đầu đã “tốt nghiệp”. Lớn lên, cô bé thi và nhận được học bổng của 6 trường tại Mỹ.

Với những đóng góp cho cộng đồng, mới đây, bà Đỗ Thúy Nga đã được vinh danh là 1 trong 10 gương mặt phụ nữ Thủ đô tiêu biểu. Người nữ giám đốc cho biết, bà cảm thấy rất bất ngờ khi việc mình làm rất bình thường.

Dẫu là người cao tuổi nhưng điều dễ nhận thấy nhất ở bà Nga chính là sự dẻo dai và minh mẫn. Mỗi lần lên trung tâm, bà vẫn tự mình di chuyển lên tầng 4 để vào căn phòng làm việc nhỏ của mình. “Tôi luôn tự nhắc nhở mình phải duy trì hoạt động điều độ mỗi ngày. Hàng ngày, tôi đều dành ra 30 phút để tập yoga. Bên cạnh đó, việc đọc sách, rèn luyện thêm tiếng Pháp, tiếng Anh là phương pháp giúp trí não luôn được vận động”, bà Nga chia sẻ.