Ở tuổi 35 tuổi, có sức khỏe tốt và chưa từng hút thuốc lá, anh Seth Ellingsworth lẽ ra không có nguy cơ mắc bệnh về phổi liên quan đến khói thuốc.
Tuy nhiên, người đàn ông đến từ bang Washington này cho biết mình bất ngờ mắc bệnh vào năm 2015 khi hít phải một loại khí kỳ lạ ở nơi làm việc gần Khu Hạt nhân Hanford gần đó.
"Tôi bắt đầu bị khó thở và từ đó đến nay vẫn chưa thuyên giảm" - anh Ellingsworth nói. Người cha của bốn đứa con hiện mắc bệnh đường hô hấp phản ứng và không thể làm việc.
70 năm trước, Khu Hanford sản xuất plutonium cho kho vũ khí hạt nhân của Mỹ. Ngày nay, nó được Bộ Năng lượng (DOE) điều hành thông qua nhà thầu Washington River Protection Solutions. Công ty này đang tiến hành nỗ lực dọn dẹp 56 triệu gallon chất thải hóa học và hạt nhân được đựng trong 177 bồn chứa dưới lòng đất. Dự kiến quá trình này có thể kéo dài tới 50 năm sau, tốn khoảng 110 tỉ USD,
Tuy nhiên, các bồn chứa đang rò rỉ và loại khí thoát ra có chứa hóa chất độc hại, chất phóng xạ gây ung thư cũng như khiến não và phổi tổn thương. Trong năm nay, có 61 công nhân đã tiếp xúc với loại khí độc này. Một vài chuyên gia hạt nhân gọi Hanford là "nơi độc nhất nước Mỹ" và "một Chernobyl ngầm sắp diễn ra".
Ông Seth Ellingsworth bất ngờ mắc bệnh liên quan đến phổi sau khi làm việc tại Khu Hạt nhân Hanford. Ảnh: Seth Ellingsworth
DOE thừa nhận trong gần 20 nghiên cứu tiến hành trong vòng 24 năm qua rằng có một mối đe dọa đến sự an toàn của các nhân viên tại Hanford. Khoảng 2 năm trước, một báo cáo phát hiện chất độc trong không khí "vượt xa giới hạn cho phép" và một "liên hệ nhân quả" giữa việc phơi nhiễm khí độc và tổn thương não, phổi. DOE cũng cho biết khu hạt nhân này "không thể kiểm soát hiệu quả" các mối nguy và không đưa ra "cảnh báo" nào cho nhân viên.
Chuyên gia nghiên cứu tâm lý học thần kinh tại địa phương Brian Campbell cho biết ông đã xem xét 29 người tại Hanford với các triệu chứng về hô hấp và nhận thức, bao gồm "một số trường hợp tệ nhất của chứng mất trí nhớ tôi nhìn thấy ở những người trẻ tuổi mà chúng ta không lường trước được.
Khi đài NBC liên lạc với những nhân viên hiện tại và nhân viên cũ của Hanford, những người tin rằng họ đã tiếp xúc với các nguyên liệu độc hại, khoảng 20 người đã tình nguyện tham gia phỏng vấn.
Cô Diana Gegg, một cựu công nhân, khẳng định mình mắc chứng mất trí nhớ và "bị run rẩy ở phía bên phải cơ thể". Trong khi đó, ông Lonny Poteat cho biết ông được chẩn đoán bị tổn thương thần kinh "khá tệ". "Thỉnh thoảng cơn đau kinh khủng đến mức tôi bị ngất xỉu" - ông Poteat nói.
Những nhân viên này này tố cáo rằng DOE và nhà thầu tại khu vực đảm bảo với họ rằng các chỉ số của những nguyên liệu có hại đều an toàn "hết lần này đến lần khác".
Khu Hạt nhân Hanford. Ảnh: Bộ Năng lượng Mỹ
Ngoài ra, trong quá khứ, họ còn gần như không bao giờ được phép lựa chọn các trang phục bảo hộ như bể cấp khí theo khuyến cáo của rất nhiều chuyên gia. Nhiều người còn tiết lộ rằng họ không được khuyến khích sử dụng các thiết bị bảo hộ và có nguy cơ mất việc nếu cố gắng.
Một nhóm giám sát địa phương cho biết ít nhất 3 trường hợp tử vong được ghi nhận có liên hệ đến việc phơi nhiễm tại Hanford, trong đó bao gồm trường hợp của anh Gary Sall. Người đàn ông này qua đời năm 2011 sau khi mắc chứng mất trí nhớ, được chẩn đoán là "liên quan tới công việc".
Thống đốc bang Washington Cyrus Habib cam kết sẽ điều tra vụ việc, trong lúc gọi phản ứng của chính phủ liên bang là "một vụ bê bối".
Tổng chưởng lý Bob Ferguson còn đi một nước quyết liệt hơn khi quyết định khởi kiện chính phủ liên bang. "Họ đã biết hàng thập kỷ. Nó đang diễn ra năm này qua năm khác. Tôi có một thắc mắc suốt thời gian qua: Sẽ có thêm bao nhiêu nhân viên đổ bệnh vì Hanford trước khi họ làm gì đó? Bao nhiêu? Hãy hỏi họ đi. Tôi thật sự muốn biết" - ông Ferguson trả lời phỏng vấn đài NBC News.
Ông Mark Whitney, một quan chức DOE cho biết tất cả các công nhân Hanford được giới thiệu đi giám định sức khỏe đã trở lại làm việc.
Đài NBC phỏng vấn các nhân viên cũ và nhân viên hiện tại ở Hanford. Ảnh: NBC News
Tuy nhiên, đài NBC lưu ý rằng rất nhiều công nhân chưa trở lại công việc đều mắc bệnh nghiêm trọng, thậm chí là nan y, và hỏi ông Whitney rằng có phải DOE giữ nguyên quan điểm rằng những chứng bệnh này không liên quan tới việc phơi nhiễm hay không.
"Tôi ước chúng tôi có hiểu biết đầy đủ hơn về những trường hợp như vậy. Chúng tôi đã nỗ lực rất nhiều trong những năm qua để đối phó với vấn đề phơi nhiễm khí độc tiềm tàng này" - ông Whitney cho biết.
Sau đó, đài NBC cho ông Whitney xem một bản sao chép giám định y khoa của cô Diana Gegg, trong đó, bác sĩ chẩn đoán những chứng bệnh nghiêm trọng của cô Gegg là kết quả trực tiếp của việc phơi nhiễm tại Hanford, và đề nghị người này nhận xét. Tuy nhiên, ông Whitney lại nói rằng: "Tôi không phải là một chuyên gia y tế và không thể đưa ra một quan điểm y tế có chuyên môn".
Người đàn ông này khẳng định DOE đã lấy hơn 170.000 số đo của các khu không khí ở kho chứa Hanford và chưa hề tìm thấy các số đo cao hơn mức giới hạn cho phép.
Tuy nhiên, đài NBC lại nắm trong tay những tài liệu cho thấy các chỉ số tại Hanford năm 2009 vượt xa giới hạn cho phép. Cụ thể, thủy ngân cao gấp 473% mức giới hạn, còn ammonia là hơn 1800%. Các công nhân không hề được thông báo điều này.
Công ty Washington River Protection Solutions vừa đạt được thỏa thuận để cung cấp bình khí cho tất cả nhân viên. Các chuyên gia cho biết dù có ích nhưng các mặt nạ này có thể bị chính phủ thu hồi bất cứ lúc nào.
Ngoài ra, giải pháp này cũng không giải quyết được những vấn đề an toàn rộng lớn hơn, được nêu bật trong những nghiên cứu kéo dài 24 năm của DOE về các rủi ro khi làm việc tại Hanford.
