Hội đồng xét xử (HĐXX) đã bác toàn bộ quan điểm bào chữa của luật sư và của bị cáo Trương Mỹ Lan, xác định bị cáo phạm 3 tội gồm: “Vi phạm quy định về cho vay trong hoạt động của các tổ chức tín dụng”, “Tham ô tài sản”, “Đưa hối lộ”. HĐXX tuyên bị cáo Trương Mỹ Lan án tử hình, buộc bồi thường hơn 673.800 tỷ đồng.
Thủ đoạn tinh vi, có tổ chức
Ngày 11/4, HĐXX, Tòa án Nhân dân TPHCM tuyên án vụ Trương Mỹ Lan (cựu Chủ tịch HĐQT Tập đoàn Vạn Thịnh Phát) và 85 bị cáo trong vụ án xảy ra tại Tập đoàn Vạn Thịnh Phát, Ngân hàng TMCP Sài Gòn (SCB) và các tổ chức có liên quan.
HĐXX cấp sơ thẩm xác định, bị cáo Trương Mỹ Lan có 3 tội danh như cáo trạng truy tố: “Vi phạm quy định về cho vay trong hoạt động của các tổ chức tín dụng”, “Tham ô tài sản” và “Đưa hối lộ”.
HĐXX cũng ghi nhận bị cáo Trương Mỹ Lan có nhiều tình tiết giảm nhẹ như: Phạm tội lần đầu, có nhiều đóng góp cho cộng đồng, nhân thân tốt, tích cực tham gia các hoạt động từ thiện, phòng chống dịch Covid-19.
Từ tháng 2/2018 đến tháng 10/2022, Trương Mỹ Lan đã chỉ đạo lập khống 916 hồ sơ vay vốn của SCB 545.000 tỷ đồng, chiếm đoạt 304.000 tỷ đồng; gây thiệt hại gần 130.000 tỷ đồng tiền lãi phát sinh. Do Bộ luật Hình sự 2015 có sự thay đổi về đường lối xử lý đối với các sai phạm xảy ra tại thời điểm trước và sau ngày 1/1/2018 (Bộ luật Hình sự 2015 có hiệu lực) nên hành vi này của Trương Mỹ Lan phạm tội “Tham ô tài sản”. Như vậy, trong suốt 10 năm nắm giữ SCB, Trương Mỹ Lan đã chỉ đạo đồng phạm giải ngân cho nhóm công ty trong hệ sinh thái Vạn Thịnh Phát tổng cộng hơn 2.500 khoản vay. Đến tháng 10/2022, nhóm Trương Mỹ Lan và Vạn Thịnh Phát còn gần 1.300 khoản vay dư nợ 677.000 tỷ đồng gốc và lãi.
Tuy nhiên, HĐXX nhận định, bị cáo Lan phạm tội nhiều lần trong thời gian dài, với thủ đoạn tinh vi, phạm tội có tổ chức, hành vi phạm tội gây hậu quả đặc biệt nghiêm trọng, không có khả năng thu hồi... vì vậy cần có hình phạt nghiêm khắc nhất mới đảm bảo tính răn đe.
Về yêu cầu của bị cáo Trương Mỹ Lan đề nghị chuyển toàn bộ số tiền hơn 1.000 tỷ đồng (đã được bị cáo Nguyễn Cao Trí nộp khắc phục cho hành vi chiếm đoạt tài sản của mình) cho Trương Huệ Vân (cháu gái bị cáo Lan) để khắc phục hậu quả, HĐXX cho biết không có cơ sở chấp nhận. Lý do: Hậu quả thiệt hại của SCB do hành vi phạm tội của bị cáo Trương Mỹ Lan và đồng phạm gây ra là đặc biệt lớn, không có khả năng khắc phục.
Với bị cáo Đỗ Thị Nhàn (cựu Cục trưởng Cục Thanh tra, Giám sát Ngân hàng II), HĐXX nhận định, quá trình thanh tra SCB, bị cáo Nhàn biết bị cáo Trương Mỹ Lan là người chủ thật sự của SCB nên đã lợi dụng chức vụ quyền hạn của mình, thông qua Võ Tấn Hoàng Văn 2 lần gặp Lan để trao đổi về kết quả thanh tra. Trương Mỹ Lan đề nghị Nhàn hỗ trợ SCB để các nhà đầu tư tiếp tục đầu tư vào SCB.
Sau cuộc gặp với Lan, bị cáo Nhàn đã nhận tổng cộng 5,2 triệu USD thông qua Võ Tấn Hoàng Văn. Trong quá trình thanh tra, Nhàn đã chủ trì xây dựng kết luận thanh tra theo hướng không đưa SCB vào diện kiểm soát đặc biệt và không chuyển hồ sơ sai phạm sang cơ quan điều tra để xử lý theo quy định.
HĐXX cho rằng, việc Nhàn xin ý kiến chỉ đạo của bị cáo Nguyễn Văn Hưng (cựu Phó Chánh Thanh tra phụ trách Cơ quan Thanh tra, Giám sát ngân hàng - Ngân hàng Nhà nước) và chỉ đạo các thành viên đoàn thanh tra chỉ là phương thức để Nhàn thực hiện thỏa thuận với Lan và nhận 5,2 triệu USD.
Số tiền hối lộ Nhàn nhận đều trong quá trình bị cáo đang xây dựng kết luận thanh tra. Theo HĐXX, bị cáo Nhàn đã nhận nhiều lần, trong thời gian dài và bị cáo đã chủ động cung cấp password (mật khẩu) nhà riêng để bị cáo Võ Tấn Hoàng Văn mang tiền vào nhà.
Vì vậy, HĐXX không chấp nhận quan điểm của bị cáo Nhàn khi cho rằng nhận tiền hối lộ là để bảo vệ gia đình. Bởi lẽ, bị cáo Nhàn nhận tiền của SCB nhiều lần, trong thời gian dài và không có ý định trả lại như bị cáo khai.
Bị cáo Nguyễn Văn Hưng, cựu Phó Chánh Thanh tra thuộc Ngân hàng Nhà nước, là người ký quyết định thực hiện thanh tra SCB. “Bị cáo vì động cơ cá nhân, nhận tiền từ SCB, chỉ đạo đoàn thanh tra che giấu, bưng bít sai phạm của SCB, báo cáo không trung thực, đầy đủ lên lãnh đạo NHNN và Chính phủ về thực trạng của ngân hàng này, tạo điều kiện cho ngân hàng tiếp tục thực hiện đề án tái cơ cấu”, HĐXX nhận định.
Các bị cáo thuộc đoàn thanh tra như Nguyễn Thị Phụng, Vũ Khánh Linh, Nguyễn Tuấn Anh, Bùi Tuấn Khoa, Vương Đỗ Anh Tuấn, Trần Văn Tuấn, Lê Thanh Hà, Nguyễn Văn Thùy, Trương Việt Hưng và Nguyễn Duy Phương không biết việc bị cáo Đỗ Thị Nhàn gặp gỡ, thỏa thuận và nhận tiền từ SCB như trên nên không đồng phạm với bị cáo Nhàn về tội “Nhận hối lộ”. Do đó, các bị cáo này không bị truy tố cùng tội danh với bị cáo Nhàn.
Quyết định đanh thép, nghiêm ngắn của HĐXX
HĐXX cấp sơ thẩm đã tuyên phạt bị cáo Trương Mỹ Lan 20 năm tù về tội “Đưa hối lộ”; 20 năm tù về tội “Vi phạm quy định về cho vay trong hoạt động của các tổ chức tín dụng” và tử hình về tội “Tham ô tài sản”. Tổng hợp hình phạt, bị cáo Lan phải nhận là án tử hình.
“Hành vi của bị cáo Trương Mỹ Lan không chỉ phạm đến quyền quản lý tài sản của các cá nhân, tổ chức, mà còn đẩy SCB vào tình trạng kiểm soát đặc biệt; xói mòn niềm tin của người dân đối với sự lãnh đạo của Đảng, Nhà nước”, HĐXX nhận định.
Với việc sở hữu 91,5% cổ phần của SCB thông qua nhiều cá nhân, Trương Mỹ Lan đã chỉ đạo lãnh đạo chủ chốt tại SCB và Vạn Thịnh Phát lập các hồ sơ khống, rút tiền SCB. Trong đó, từ năm 2012 đến 2017, Trương Mỹ Lan đã chỉ đạo lập hồ sơ khống cho 304 khách hàng, vay 368 khoản. Đến năm 2022, các khoản vay này còn dư nợ hơn 132.000 tỷ đồng cả gốc và lãi. Sau khi cấn trừ vào số tài sản đảm bảo các khoản vay này gây thiệt hại 64.600 tỷ đồng. Hành vi trong giai đoạn này của Trương Mỹ Lan là phạm tội “Vi phạm quy định về cho vay trong hoạt động của các tổ chức tín dụng”.
Về thiệt hại của vụ án, HĐXX xác định, bản chất số tiền bị cáo Lan chiếm đoạt để sử dụng, nên có nghĩa vụ bồi thường cho SCB. Tuy nhiên, đến nay đã có một số khoản vay được tất toán, bị cáo Lan cũng nộp thêm một số tiền khắc phục hậu quả nên còn bồi thường hơn 673.800 tỷ đồng. HĐXX cũng tuyên tiếp tục kê biên các tài sản của bị cáo này để đảm bảo thi hành án.
Bị cáo Đỗ Thị Nhàn bị tuyên án chung thân về tội “Nhận hối lộ”. Bị cáo Nguyễn Văn Hưng bị tuyên 11 năm tù.
Các bị cáo Đinh Văn Thành (cựu Chủ tịch SCB, đang trốn truy nã), Bùi Anh Dũng (cựu Chủ tịch SCB giai đoạn sau), Võ Tấn Hoàng Văn (cựu Tổng Giám đốc), bị HĐXX tuyên án chung thân. Bị cáo Chu Lập Cơ (chồng bị cáo Trương Mỹ Lan) 9 năm tù; Trương Huệ Vân (cháu bị cáo Lan) nhận án 17 năm tù…
