Ngày 5/3, Tòa án Nhân dân (TAND) TPHCM mở phiên tòa xét xử vụ án liên quan đến Tập đoàn Vạn Thịnh Phát, Ngân hàng Thương mại Cổ phần Sài Gòn (SCB) và các đơn vị liên quan. Trương Mỹ Lan và 78 bị cáo có mặt tại phiên tòa, 5 bị cáo khác đang bị truy nã và xét xử vắng mặt.
Gây thiệt hại hơn 498.000 tỷ đồng
Từ rạng sáng 5/3, hàng trăm cảnh sát có mặt tại TAND TPHCM giữ an ninh phiên xét xử. Đoạn đường Nam Kỳ Khởi Nghĩa phía trước tòa hạn chế giao thông qua lại, siết chặt an ninh.
Khoảng 7 giờ, đoàn xe chở bị cáo Trương Mỹ Lan cùng các bị cáo khác đến tòa. Hội đồng xét xử gồm chủ tọa là Thẩm phán Phạm Lương Toản, Chánh tòa Hình sự TAND TPHCM; Thẩm phán Lê Công Huân và 3 Hội thẩm Nhân dân.
Vụ án này có 86 bị cáo. Bị cáo Trương Mỹ Lan (68 tuổi, Chủ tịch Tập đoàn Vạn Thịnh Phát) bị truy tố về các tội: “Tham ô tài sản”, “Đưa hối lộ” và “Vi phạm quy định về cho vay trong hoạt động của các tổ chức tín dụng”; khung hình phạt cao nhất là tử hình.
Ngoài tư cách bị cáo, bà Lan còn hầu tòa với tư cách bị hại đối với hành vi lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản của bị cáo Nguyễn Cao Trí (Chủ tịch Tập đoàn Cappella). Tại tòa, bị cáo Trương Mỹ Lan cho biết tinh thần ổn định.
Theo cáo trạng của Viện KSND tối cao, trong khoảng thời gian từ năm 2012 đến tháng 10/2022, Trương Mỹ Lan đã thâu tóm, nắm giữ trên thực tế số lượng cổ phần gần tuyệt đối của Ngân hàng SCB (từ 85% đến 91,5% cổ phần); qua đó trở thành cổ đông có “quyền lực” để chỉ đạo, điều hành, thực chất là thao túng toàn bộ hoạt động của SCB, phục vụ cho các mục đích khác nhau của mình.
Trương Mỹ Lan cùng nhiều đồng phạm đã thực hiện một chuỗi hành vi gồm: Tuyển chọn, bố trí nhân sự thân tín của mình vào các vị trí chủ chốt tại SCB; thành lập một số đơn vị thuộc SCB chuyên trách cho vay, giải ngân theo yêu cầu của bà Lan; thành lập, sử dụng hàng nghìn công ty “ma”, thuê nhiều cá nhân; câu kết với các cá nhân đứng đầu nhiều doanh nghiệp liên quan để thực hiện tội phạm; thông đồng với nhiều công ty thẩm định giá để nâng khống giá trị tài sản bảo đảm.
Bị cáo này cũng tạo lập số lượng rất lớn hồ sơ vay vốn khống để rút tiền từ Ngân hàng SCB; lập phương án rút tiền, “cắt đứt” dòng tiền sau giải ngân; bán nợ xấu, bán các khoản cấp tín dụng trả chậm để giảm dư nợ tín dụng, giảm nợ xấu, để che giấu sai phạm; mua chuộc, tác động người có chức vụ, quyền hạn trong cơ quan Nhà nước làm trái công vụ.
Từ tháng 1/2012 đến 12/2022, Trương Mỹ Lan và đồng phạm đã lập một số lượng lớn các hồ sơ vay vốn khống, sử dụng vào các mục đích khác nhau; đến 17/10/2022 còn dư nợ 132.247 tỷ đồng, không có khả năng thu hồi. Hành vi này đã gây hậu quả thiệt hại cho SCB số tiền hơn 64.000 tỷ đồng.
Trong giai đoạn từ tháng 1/2018 đến 10/2022, Trương Mỹ Lan cũng chỉ đạo lập khống hồ sơ vay vốn để rút và chiếm đoạt tiền của SCB. Đến ngày 17/10/2023, các khoản vay này còn dư nợ hơn 545.000 tỷ đồng. Theo đó, gây thiệt hại hơn 304.000 tỷ đồng nợ gốc và hơn 129.000 tỷ đồng lãi phát sinh, sau khi trừ giá trị tài sản đảm bảo cho các khoản vay.
Như vậy, tổng số tiền Trương Mỹ Lan cùng đồng phạm gây thiệt hại cho Ngân hàng SCB khoảng 498.000 tỷ đồng.
Tại phiên tòa, bị cáo Chu Lập Cơ (SN 1956, quốc tịch Trung Quốc, chồng của bị cáo Trương Mỹ Lan) trả lời thông qua người phiên dịch. Chu Lập Cơ bị cáo buộc đã lợi dụng chức vụ quyền hạn của mình là Chủ tịch HĐQT Công ty Times Square, trong năm 2012 đã giúp sức cho Trương Mỹ Lan chiếm đoạt và gây hậu quả đặc biệt lớn cho Ngân hàng SCB với hơn 9.116 tỷ đồng.
Bị cáo Trương Huệ Vân (SN 1988, ngụ TPHCM, cháu ruột Trương Mỹ Lan) bị truy tố với tội “Tham ô tài sản”. Theo cáo trạng, Trương Huệ Vân đã thực hiện chỉ đạo của Trương Mỹ Lan; chỉ đạo nhân viên cấp dưới thành lập, sử dụng 52 công ty “ma”, 4 công ty có hoạt động thật để tạo lập 155 khoản vay tại Ngân hàng SCB, giúp sức cho bà Lan chiếm đoạt hơn 1.088 tỷ đồng, gây thiệt hại số nợ phát sinh hơn 25 tỷ đồng.
 |
Bị cáo Trương Mỹ Lan trả lời Hội đồng xét xử. Ảnh: Trung tâm Báo chí TPHCM |
 |
Các bị cáo tại phiên tòa. Ảnh: Trung tâm Báo chí TPHCM |
Hệ sinh thái hơn 1.000 công ty
Theo cáo trạng, Công ty Cổ phần Tập đoàn Vạn Thịnh Phát có trụ sở tại số 193-203 Trần Hưng Đạo, phường Cô Giang, Quận 1, TPHCM. Quá trình hoạt động, tập đoàn này đã thành lập, xây dựng hơn 1.000 doanh nghiệp gồm các công ty con, công ty thành viên trong và ngoài nước, được chia thành nhiều tầng lớp (gọi tắt là hệ sinh thái Vạn Thịnh Phát).
Các công ty này được chia làm 4 nhóm chính có quan hệ chặt chẽ với nhau. Nhóm thứ nhất là định chế tài chính tại Việt Nam gồm Ngân hàng SCB, Công ty Cổ phần Chứng khoán Tân Việt (TVSI), Công ty Cổ phần Đầu tư tài chính Việt Vĩnh Phú (Công ty Việt Vĩnh Phú); trong đó, SCB có vai trò đặc biệt quan trọng, được sử dụng như một công cụ tài chính để cấp vốn cho các công ty trong hệ sinh thái này.
Nhóm thứ 2 gồm các công ty có hoạt động kinh doanh tại Việt Nam phần lớn hoạt động trong lĩnh vực kinh doanh bất động sản, nhà hàng, khách sạn... Nhóm thứ 3 là các công ty “ma” tại Việt Nam được thành lập để lấy pháp nhân góp vốn đầu tư vào các dự án, vay vốn ngân hàng, thực hiện việc đảo nợ hoặc ký hợp đồng hợp tác, thi công… Cuối cùng là mạng lưới công ty tại nước ngoài.
Ngoài Trương Mỹ Lan và Chu Lập Cơ, Trương Huệ Vân, hơn 80 bị cáo còn lại (trong đó có các cựu lãnh đạo, cán bộ Ngân hàng SCB; cựu cán bộ Ngân hàng Nhà nước...) bị truy tố về các tội: “Tham ô tài sản”, “Vi phạm quy định về hoạt động ngân hàng, hoạt động khác liên quan đến hoạt động ngân hàng”, “Đưa hối lộ”, “Nhận hối lộ”, “Lợi dụng chức vụ, quyền hạn trong khi thi hành công vụ”, “Thiếu trách nhiệm gây hậu quả nghiêm trọng”, “Lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản”.
Trong số các bị cáo của vụ án, đáng chú ý, có Đỗ Thị Nhàn, cựu Cục trưởng Cục Thanh tra, Giám sát Ngân hàng II - Ngân hàng Nhà nước, bị truy tố về hành vi “Nhận hối lộ” với số tiền đặc biệt lớn lên đến 5,2 triệu USD. Ngoài ra, có 5 người là cựu lãnh đạo Ngân hàng SCB và các chi nhánh ngân hàng này, hiện bỏ trốn. Dự kiến, phiên tòa kéo dài đến ngày 29/4.
