Nhờ hệ thống chính sách nhất quán, hiệu quả, quyền được bảo đảm an sinh xã hội của mọi công dân ngày càng được thực thi, đưa Việt Nam trở thành một trong những nước có tốc độ thoát nghèo nhanh nhất thế giới.
Hiến pháp năm 2013 khẳng định: Công dân có quyền được bảo đảm an sinh xã hội, được tạo bình đẳng trong tiếp cận phúc lợi xã hội và hỗ trợ khi thuộc nhóm yếu thế như người cao tuổi, người khuyết tật, người nghèo. Vì vậy, giảm nghèo không chỉ là mục tiêu tăng trưởng mà còn là nghĩa vụ trong bảo đảm quyền con người.
Theo báo cáo của Văn phòng Quốc gia về giảm nghèo (Bộ Nông nghiệp và Môi trường), đến cuối năm 2024, tỷ lệ hộ nghèo theo chuẩn nghèo đa chiều chỉ còn 1,93%; tỉ lệ hộ nghèo dân tộc thiểu số còn 12,55%. Đến năm 2025, giảm nghèo tiếp tục có nhiều chuyển biến rõ nét, tỉ lệ chuẩn nghèo tiếp tục giảm, còn khoảng 1%. Cộng đồng quốc tế đã ghi nhận Việt Nam là một trong những nước có tốc độ thoát nghèo nhanh nhất.
Nước ta cũng đã tiên phong áp dụng chuẩn nghèo đa chiều. Việt Nam là quốc gia đầu tiên tại châu Á và top 30 thế giới áp dụng chuẩn nghèo đa chiều, gắn với mục tiêu phát triển bền vững (SDGs), giúp mở rộng hỗ trợ cả về thu nhập và tiếp cận dịch vụ cơ bản.
Hiện đã có 9 tỉnh, thành phố ban hành chuẩn nghèo cao hơn chuẩn quốc gia và 12 địa phương ban hành chính sách giảm nghèo đặc thù cho nhóm không có khả năng lao động. Việc này đã làm tăng số lượng người nghèo được thụ hưởng chính sách lên 2,3 lần, mở rộng hỗ trợ trong nhiều lĩnh vực như giáo dục, y tế, nhà ở, nước sinh hoạt và thông tin…
Ông Trần Nhật Lam, Phó Chánh Văn phòng Điều phối Nông thôn mới Trung ương cho biết, các phong trào “Cả nước chung sức xây dựng nông thôn mới” hay “Vì người nghèo - Không để ai bị bỏ lại phía sau” được triển khai sâu rộng và nhận được sự quan tâm, hưởng ứng mạnh mẽ.
Đến hết tháng 6/2025, cả nước đã huy động được khoảng 3,7 triệu tỷ đồng cho xây dựng nông thôn mới; hàng triệu hộ dân tự nguyện hiến hơn 98,2 triệu mét vuông đất, đóng góp hàng chục nghìn tỷ đồng và ngày công xây dựng nông thôn mới.
Đến hết năm 2025 có 10.587 mô hình giảm nghèo được triển khai, hơn 205.000 hộ dân tham gia, trong đó: 110.000 hộ nghèo; 63.000 hộ cận nghèo; 32.000 hộ mới thoát nghèo. Nhiều mô hình sản xuất công nghệ cao, VietGAP, nuôi trồng thủy sản bền vững… giúp gần 100.000 hộ tăng thu nhập bền vững.
Nhận thức của người dân về công tác giảm nghèo được nâng lên, có nhiều tấm gương, điển hình thoát nghèo, tình nguyện xin ra khỏi danh sách hộ nghèo.
Tuy vậy, công tác giảm nghèo vẫn còn nhiều thách thức. Một số vùng trung du, miền núi phía Bắc và Tây Nguyên có tỷ lệ nghèo vẫn cao, có nơi trên 50%. Nhiều địa phương thiếu hạ tầng thiết yếu, khó khăn trong triển khai chính sách, dẫn tới nguy cơ tái nghèo. Việc ứng dụng công nghệ thông tin trong giám sát chưa đồng bộ, cùng với tình trạng cán bộ cơ sở còn hạn chế năng lực, ảnh hưởng đến hiệu quả chương trình.
Chính sách mới hướng tới giảm nghèo nhanh và bền vững
Trong Nghị quyết về Kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội năm 2026, Quốc hội đã xác định mục tiêu quan trọng, tỷ lệ hộ nghèo theo chuẩn đa chiều giảm 1-1,5 điểm % mỗi năm. Cùng với nâng thu nhập, Nhà nước đặc biệt chú trọng nâng chất lượng cuộc sống vật chất - tinh thần cho người dân, nhất là tại vùng nghèo, vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi.
Hiện Bộ Nông nghiệp và Môi trường đang xây dựng dự thảo Nghị định về chuẩn nghèo đa chiều quốc gia giai đoạn 2026-2030. Đây sẽ là căn cứ để xác định, nhận diện chính xác và đầy đủ hộ nghèo, hộ cận nghèo trên phạm vi toàn quốc; đồng thời làm cơ sở triển khai các chính sách, chương trình giảm nghèo và an sinh xã hội trong giai đoạn mới.
Theo đề xuất, tiêu chí thu nhập của chuẩn nghèo đa chiều giai đoạn 2026-2030 được điều chỉnh tăng: Tại khu vực nông thôn là 2,2 triệu đồng/người/tháng và khu vực đô thị là 2,8 triệu đồng/người/tháng.
Dự thảo tiếp tục kế thừa các tiêu chí về việc làm, giáo dục, y tế và nhà ở từ chuẩn nghèo giai đoạn 2022-2025. Các tiêu chí được điều chỉnh phù hợp với thực tiễn: Nâng mức thu nhập gắn với mục tiêu phát triển bền vững, cải thiện chỉ số tiếp cận thông tin; thay đổi chỉ số đo lường tiếp cận về nguồn nước sinh hoạt và công trình vệ sinh; bổ sung chỉ số xử lý rác…
