(GD&TĐ) - Ở huyện đầu nguồn An Phú - An Giang, có một chủ bè mạnh dạn nuôi cá heo nước ngọt. Đây là loại cá có giá trị kinh tế cao gấp… 10 lần nuôi cá lóc. Và anh đã trở thành tỉ phú chỉ trong 1 năm.
Người duy nhất nuôi cá heo
Anh Bùi Chí Linh, 32 tuổi ở ấp Vĩnh Phú, xã Vĩnh Hội Đông, huyện An Phú là một trong những người đầu tiên ở vùng biên giới, nếu không muốn nói là người duy nhất ở ĐBSCL, nuôi thành công loài cá heo nước ngọt. Hiện anh đang có 10 lồng bè cá heo đang trong thời kỳ thu hoạch. Mỗi bè rộng 3m x 4 m, có thể sản xuất trên 600 kg cá thương phẩm. Nhờ có kinh nghiệm nuôi cá chình, cá chạch lấu từ nhiều năm nên khi chuyển sang nuôi cá heo, anh Linh đã nắm chắc kỹ thuật về con giống, về kích thước lồng bè và quá trình chăm sóc. Anh Linh cho biết mùa cá heo con giống xuất hiện hằng năm vào mùa lũ từ tháng 8-11 âm lịch. Chính vì lẽ đó, anh bắt đầu thu mua giống đem về thả nuôi thử năm đầu với cá chình thấy cá phát triển tốt. Khi thu hoạch lên cùng với cá chình, thấy thương lái cũng thích và thị trường cũng chấp nhận nên năm 2010 vừa rồi anh đã tranh thủ thu mua con giống từ người dân đánh bắt ngoài thiên nhiên để nuôi. Qua nhiều tháng thả nuôi, cá heo mang lại doanh thu cho anh trên 700 triệu đồng, và năm 2011 anh dự kiến lãi trên 1 tỷ đồng với 10 lồng bè hiện nay.
 |
| Những chiếc bè nuôi cá heo của anh Linh |
Mùa thả cá cũng bắt đầu từ thời điểm mùa nước lũ và thu hoạch vào tháng 8 năm sau, mỗi năm chỉ nuôi có một đợt. Cái khó là con giống phải mua từ Campuchia với giá 50.000đ/kg/180 con, có những năm nước lũ thấp, không có con giống mua thả, khiến giá tăng lên từ 70-100 ngàn đồng/kg mà phải đặt trước của người dân mới có. Theo anh, cá heo dễ nuôi, tỷ lệ hao hụt không đáng kể, nhưng muốn đạt năng suất cao, người nuôi phải nắm vững kỹ thuật. Theo kinh nghiệm của anh, lồng bè phải được bao bằng 2 lớp lưới thật chắc chắn, lưới chì bên ngoài và lưới Thái Lan loại mắt nhỏ bên trong mới bảo đảm an toàn, không sợ bị thất thoát. Anh cho biết, cái khó khi nuôi cá heo hiện nay là nguồn giống chủ yếu phụ thuộc vào thiên nhiên, cái khó thứ hai là cá heo thuộc loại cá da trơn, trên đầu có 2 nanh nhọn nên chúng đào tẩu rất dễ, lồng bè chỉ cần thủng một lỗ lưới nhỏ bằng đầu ngón tay là cá có thể sổng hết nguyên đàn.
Thức ăn chính của cá heo là cám trộn với cá sống (cá biển hoặc cá sông) xay nhuyễn pha cùng với cám. Nếu có hèm rượu trộn thêm 30%, cá sẽ tăng trọng rất nhanh. Một ngày tốt nhất cho ăn 2 lần vào buổi sáng sớm và buổi chiều lúc mặt trời lặn. Về mật độ, bè nuôi từ 3mx4m, tốt nhất là nên thả 150 kg giống cho một bè (1kg giống tương đương 180 con). Nếu nuôi với mật độ dày, cá sẽ chậm lớn và tỷ lệ hao hụt sẽ cao. Sau 10 tháng nuôi, trọng lượng cá thương phẩm đạt 30con/1kg và giá bán ra hiện nay tại bè là 300.000đ/kg. Anh Linh cho biết thêm: Nếu nuôi cá heo thương phẩm cho thu hoạch vào tháng nghịch, mùa nắng, giá có thể lên đến 400.000-450.000 đồng/kg, còn tại nhà hàng lên 500.000-550.000 đồng/kg.
Theo tính toán của anh Linh, nuôi cá heo nếu thành công sẽ lời hơn nuôi bất cứ loài cá nào khác ở vùng nước ngọt.
 |
| Cho cá heo ăn bằng thức ăn cá xay và cám trộn |
Cung không đủ cầu
Năm nay giá cá heo cao hơn năm rồi từ 80-120 ngàn đồng/kg, nhưng nguồn cung không đủ cầu. Trước đây, cá heo cũng như cá linh, cá chốt, chỉ là những sản vật bình thường, ít ai quan tâm nhưng gần đây nó đã được nâng lên thành đặc sản, đặc biệt là cá heo da xanh, đuôi đỏ, cực kỳ ngon nên giá cả trên thị trường ngày càng tăng cao. Nhiều nhà hàng, quán ăn ở Long Xuyên, Châu Đốc, kể cả ở TP. HCM đã khai thác con cá heo trong mùa nước nổi để chế biến thành nhiều món ăn độc đáo, như cá heo nướng muối ớt, cá heo kho tiêu, cá heo nấu canh chua, cá heo kho lạt hoặc kho mắm chấm bông điển và bông súng… Các món này luôn được giới sành điệu ưa thích.
PGS.TS Dương Nhựt Long, Trưởng Bộ môn Kỹ thuật nuôi Thủy sản nước ngọt - Khoa Thủy sản - Trường Đại học Cần Thơ, cho biết: Nhằm tạo ra nguồn giống chủ động cung cấp cho người nuôi cá vùng ĐBSCL, năm 2010 thông qua chương trình hợp tác, tài trợ kinh phí của Sở KH - CN An Giang, cùng sự phối hợp thực hiện của Trung tâm giống Thủy sản tỉnh An Giang, và nhóm cán bộ nghiên cứu Bộ môn Kỹ thuật nuôi Thủy sản nước ngọt - Khoa Thủy sản - Trường Đại học Cần Thơ đã thực hiện thành công việc sinh sản nhân tạo cá heo nước ngọt (Botia modesta Bleeker -1865). Đây là 1 trong 8 loài cá nước ngọt thuộc giống Botia phân bố khá phổ biến ở vùng hạ nguồn sông Mêkông thuộc các nước như Thái Lan, Lào, Campuchia và vùng ĐBSCL của Việt Nam.
Kết quả bước đầu cho thấy, sức sinh sản của cá heo khá cao, dao động từ 400.000 - 500.000 trứng/kg cá. Thời gian hiệu ứng trong việc sử dụng hormone kích thích cá sinh sản từ 10 - 12 giờ. Tỷ lệ trứng thụ tinh đạt từ 50 - 57%, tỷ lệ nở đạt từ 75 - 80 %. Sau khi sinh sản thành công, sẽ chuyển sang giai đoạn ương nuôi theo hướng công nghiệp.
 |
| Thu hoạch cá heo tại bè nuôi cá của anh Linh |
Cá heo nước ngọt có màu sắc đẹp, thân mình màu xanh nhạt, đuôi, vây màu đỏ, nuôi lớn có trọng lượng tối đa 100-150 gram/con. Cá cho chất lượng thịt thơm, ngon và có thể nuôi làm cá cảnh. Ông Long cho rằng: Trong những năm gần đây, nguồn cung cá heo giống tự nhiên cho các bè nuôi cá ở An Giang giảm sút, trong khi nhu cầu của các nhà hàng tăng cao, việc sinh sản nhân tạo thêm giống cá heo sẽ tạo thêm điều kiện chủ động cho người nuôi cá vùng ĐBSCL. Hiện nay, cá heo sau khi nuôi đạt kích cỡ thương phẩm 15 con/kg. Cá có thể nuôi với thức ăn viên thời gian từ 8 tháng đến 1 năm đạt 20-25 con/kg. Cũng theo ông Long, việc nghiên cứu biện pháp nuôi vỗ thành thục sinh dục cá heo và tác động hormone kích thích cá sinh sản, chủ động tạo ra con giống, cung cấp cho các mô hình ương và nuôi thương phẩm, góp phần đa dạng hóa đối tượng cùng mô hình nuôi, tạo thêm cơ hội lựa chọn đối tượng nuôi cho người dân, tạo thêm nguồn thực phẩm chất lượng cao cho xã hội, đồng thời nâng cao thu nhập cho người nuôi cá là hoạt động có ý nghĩa xã hội rất sâu rộng.
Bà Nguyễn Thị Ngọc Trinh, GĐ TT giống thủy sản An Giang cho biết: mô hình nuôi cá heo là mô hình đầu tiên thực hiện thí điểm thành công của tỉnh An Giang. Hiện mô hình này hầu như chưa phổ biến nhiều trong giới nuôi cá bè, ngoại trừ trường hợp nuôi hiệu quả của anh Linh. Sắp tới đây khi việc nghiên cứu sinh sản nhân tạo thành công giống cá heo nước ngọt, có con giống chủ động, tỉnh sẽ hướng đến nuôi cá thương phẩm từ bè sang ao, theo mô hình nuôi bằng thức ăn công nghiệp tránh làm ô nhiễm môi trường, đồng thời tránh khai thác quá mức nguồn cá giống trong tự nhiên. Đây là loại cá triển vọng mang giá trị kinh tế cao gấp 10 lần so với cá lóc nuôi hiện nay. Đến cuối năm nay, Trung tâm giống An Giang sẽ cho ra thị trường trên 20.000 con cá heo giống nhân tạo để đưa xuống dân nuôi, và đến năm 2015 sẽ phát triển rộng rãi ra toàn ĐBSCL.
| Cá heo là một loài cá nước ngọt, tên khoa học là (Botia modesta Bleeker -1865) thường xuất hiện nhiều trên sông Hậu và sông Tiền. Cá heo mình hơi xanh bóng, đuôi màu đỏ cam trông rất đẹp, đầu có 2 ngạnh véo cong rất nhọn. Con lớn nhất bằng ba ngón tay và dài khoảng 1dm. Khi bắt lên khỏi mặt nước cá kêu nghe éc éc giống như tiếng heo nên mới gọi là cá heo. |
Hoàng Lê
