Không có trường chuyên đào tạo giáo viên
Hệ thống các trường đại học ở Phần Lan, cũng như một số quốc gia Tây Âu khác, chia làm hai loại: các đại học nghiên cứu và các đại học khoa học ứng dụng.
Hiện nay, theo số liệu, Phần Lan có 13 trường đại học nghiên cứu và 23 trường đại học khoa học ứng dụng. Các trường đại học khoa học ứng dụng thường đưa ra các chương trình đào tạo cử nhân trong 4 năm, trong khi đó các trường đại học nghiên cứu đưa ra chương trình đào tạo cử nhân thường là trong 3 năm.
Đào tạo giáo viên được thực hiện trong các khoa sư phạm của các trưởng đại học. Phần Lan không có những trường chuyên đào tạo giáo viên như Việt Nam chúng ta.
Chương trình đào tạo giáo viên tiểu học mà chúng tôi đề cập ở đây là chương trình của Trường Đại học (ĐH) Turku, một trường đại học nghiên cứu.
Trường ĐH Turku là một trong các trường đại học hàng đầu của Phần Lan với 25000 sinh viên từ khoảng 100 quốc gia trên thế giới theo học.
Chương trình quốc tế đào tạo giáo viên tiểu học của ĐH Turku chia làm hai giai đoạn, giai đoạn lấy bằng cử nhân sư phạm giáo dục tiểu học và giai đoạn tiếp theo lấy bằng thạc sĩ giáo dục tiểu học.
Giai đoạn thứ nhất kéo dài trong ba năm và giai đoạn sau kéo dài trong hai năm. Yêu cầu tối thiểu để dạy cấp tiểu học ở Phần Lan là có bằng thạc sĩ (dạy các khối lớp 1-6 là các khối lớp cấp tiểu học trong hệ thống giáo dục Phần Lan. Học sinh Phần Lan đi học lớp 1 khi 7 tuổi).
Giáo viên tiểu học sau khi tốt nghiệp đi dạy phần lớn sẽ dạy tất cả các môn trong chương trình. Như vậy, giáo sinh tốt nghiệp và nhận bằng cử nhân của chương trình đào taọ này chưa đủ yêu cầu để dạy cấp tiểu học trong các trường phổ thông ở Phần Lan.
Cho nên, ngay trong phần giới thiệu về chương trình đào tạo, Trường ĐH Turku đã nói rõ việc này: học viên tốt nghiệp xong chương trình cử nhân muốn được tuyển dụng dạy học ở Phần Lan phải học tiếp chương trình thạc sĩ và chuẩn bị về vấn đề ngôn ngữ (tiếng Phần Lan).
3 bước tuyển sinh chương trình quốc tế đào tạo giáo viên tiểu học
Việc tuyển sinh vào chương trình quốc tế đào tạo giáo viên tiểu học ở Phần Lan được thực hiện theo một số bước sau:
Bước 1: Học sinh có nhu cầu đăng ký với các hồ sơ yêu cầu, đặc biệt là yêu cầu về điểm Tiếng Anh. Việc đăng ký này được thực hiện chung cho tất cả các trường đại học của Phần Lan. Mỗi học sinh có thể được đăng ký đến ba nguyện vọng.
Bước 2: Trường mà học sinh đăng ký, cụ thể trường ĐH Turku sẽ xem xét hồ sơ và thông thường mỗi trường ngoài hồ sơ chung cho tất cả mọi học sinh đăng ký xét tuyển vào đại học, sẽ có những yêu cầu riêng.
Đối với trường ĐH Turku, để đăng ký vào chương trình quốc tế đào tạo giáo viên tiểu học, Trường yêu cầu thí sinh viết một bài luận để trả lời các câu hỏi: Tại sao lại chọn chương trình này? Tại sao thí sinh lại thích hợp với nghề giáo viên và mong muốn của thí sinh học xong chương trình quốc tế đào tạo giáo viên này là gì?
Bài luận sẽ được cho điểm từ 0-15, mỗi yêu cầu cho điểm từ 0-5. Căn cứ vào kết quả học tập cấp trung học phổ thông các môn Tiếng mẹ đẻ (của thí sinh) và Toán, thí sinh cũng sẽ được cho điểm từ 0-6.
Thí sinh đăng ký sẽ được đánh giá qua bài luận và hồ sơ như trên. Trên cơ sở số lượng cần tuyển (thường mỗi năm tuyển 20 sinh viên), Trường sẽ mời một số lượng khoảng gấp đôi số cần tuyển để vào vòng phỏng vấn. Để được chấp nhận vào chương trình, thí sinh được yêu cầu đạt ít nhất 6 điểm cho bài luận.
Bước ba: Phòng vấn. Đây là một vòng rất đặc biệt so với cách tuyển sinh mà chúng ta thường thấy. Trường sẽ gửi cho các thí sinh lọt vào vòng phỏng vấn một bài báo khoa học giáo dục đăng trên một trong các tạp chí về khoa học giáo dục có uy tín trên thế giới. Việc gửi cho thí sinh thường trước đó 2 tuần để thí sinh có thời gian đọc và nghiên cứu bài báo.
Bài báo năm tuyển sinh 2020 của ĐH Turku đăng trên Tạp chí Teaching and Teacher Education (Giảng dạy và Đào tạo giáo viên) bàn về một nghiên cứu liên quan đến các dạng suy nghĩ (mindset) của giáo viên có ảnh hưởng như thế nào đến các phương pháp sư phạm tích cực trong thực tế dạy học ở trường tiểu học ở Phần Lan.
Ngày phỏng vấn, sẽ có ba giảng viên của Trường ĐH Turku hỏi thí sinh về bài báo trong vòng 30 phút (phỏng vấn online) và tìm hiểu thêm về cá nhân thí sinh. Kết quả phỏng vấn của thí sinh sẽ được cho điểm từ 0-20.
Tổng điểm từ ba phần của thí sinh sẽ là căn cứ để xếp hạng thí sinh từ trên xuống, và từ đó làm căn cứ tuyển đủ chỉ tiêu. Trong trường hợp có ít nhất hai thí sinh có điểm bằng nhau thì họ sẽ xếp hạng ưu tiên theo thứ tự là điểm phỏng vấn, điểm kết quả học tập và cuối cùng là điểm bài luận. Thí sinh trúng tuyển cũng cần đạt tối thiểu 7 điểm trong bài phỏng vấn.
Qua quy trình tuyển sinh đào tạo giáo viên tiểu học của một trường đại học nghiên cứu của Phần Lan như trên, chúng ta có thể thấy: giáo viên tiểu học của Phần Lan được tuyển chọn trên cơ sở khả năng về sư phạm (thông qua phỏng vấn, thí sinh sẽ thể hiện được khả năng diễn đạt, tiềm năng sư phạm của thí sinh thông qua việc ứng dụng các kết quả nghiên cứu mới nhất về sư phạm vào trong thực tế nghề nghiệp sau này,…), mong muốn, sự phù hợp của thí sinh với nghề và nguyện vọng của thí sinh.
Việc tuyển chọn rõ ràng không quá thiên về các kiến thức về môn học mà thí sinh có, mà về sự phù hợp và khả năng có thể thực hiện được các phương pháp sư phạm trên cơ sở các nghiên cứu khoa học.
Để có một giáo viên có chất lượng tốt rõ ràng có nhiểu yếu tố quyết định đến. Tuy nhiên, nếu ngay từ đầu chúng ta có một quy trình tuyển chọn một cách phù hợp thì chắc chắn sẽ là một bước quan trọng cho việc chúng ta có một giáo viên có chất lượng tốt sau này. Đây có lẽ là một bài học mà chúng ta rút ra được qua những gì chúng ta thấy trong quy trình tuyển chọn giáo sinh cho chương trình quốc tế đào tạo giáo viên tiểu học ở trên của ĐH Turku-Phần Lan.
