“Tác dụng phụ” khó lường
Hiện nay tình trạng thị trường nước tẩy rửa không rõ nguồn gốc được sử dụng tràn lan trong đời sống cũng khiến người tiêu dùng hoang mang. Ở nhiều chợ, tuyến phố, khu chợ của Hà Nội như chợ Thành Công (Q. Đống Đa), chợ Nhà Xanh (Q. Cầu Giấy)… người tiêu dùng có thể dễ dàng tìm mua các loại nước nước rửa bát, nước tẩy rửa từ loại có thương hiệu, xuất xứ rõ ràng như Sunlight, Mỹ Hảo, Duck, Vim cho đến loại “tự chế” không nhãn mác được bán với giá rất rẻ.
Nước tẩy rửa đủ chủng loại được bày bán trên tuyến phố Hàng Vải – Hà Nội.
Khảo sát của phóng viên tại tuyến phố Hàng Vải, Hàng Chiếu (Hà Nội) đã cho thấy, thị trường này khá đắt khách. Tại một cửa hàng bán hóa chất tẩy rửa tại phố Hàng Vải, qua quan sát của phóng viên, chỉ trong một buổi sáng đã có không dưới 10 lượt khách đến tìm mua. Phần lớn thứ hóa chất họ mua về là loại nước có màu vàng hoặc xanh, đỏ... được chứa trong can hoặc vỏ chai nước suối cỡ lớn (5 lít). Theo chủ cửa hàng thì can màu vàng chanh là nước rửa bát còn màu xanh, đỏ... là nước lau sàn. Các sản phẩm này được lấy từ Việt Trì (Phú Thọ) do người dân sản xuất thủ công.
Dù không có thương hiệu, chất lượng khó kiểm chứng nhưng do giá rẻ (từ 5.000 – 7.000 đ/lít) nên mặt hàng này rất dễ bán cho những chủ hàng kinh doanh dịch vụ ăn uống như quán cơm ven đường, các quán bia hơi vỉa hè...Điểm đặc biệt đối với những loại dầu, chất tẩy rửa không rõ nguồn gốc thì đặc điểm nhận dạng chính là ở màu sắc bắt mắt và quy cách đóng gói theo xu hướng “càng lớn càng tốt”. Thông thường, người bán thường sang chiết sang những vỏ chai lavie, nước suối đã qua sử dụng.
Thừa nhận thực tế này, Th.s Mạc Văn Hoàn (Viện nghiên cứu Hóa học công nghiệp) cho biết, do quá trình pha chế tùy tiện nên trong quá trình "cộng gộp" các chất với nhau có thể dẫn đến nhiều phản ứng hóa học phát sinh các độc tố khác. Cụ thể như việc sử dụng chất tạo màu không đúng quy định (thành phần trong nước rửa bát đạt chuẩn phải dùng màu thực phẩm nhưng nhiều sản phẩm nước rửa bát được sản xuất thủ công lại dùng màu công nghiệp) hay việc dùng soda (có tác dụng tẩy rửa mạnh) quá nhiều khiến người dùng bị ngứa, ăn mòn da nếu để lâu sẽ thẩm thấu qua da tích tụ trong người.
Thực tế hiện nay, việc lạm dụng các sản phẩm tẩy rửa trong sinh hoạt của người dân cũng được nhiều người tiêu dùng cho là một trong những nguyên nhân gây nấm ngứa, ăn mòn da. Thậm chí, nhiều người quan niệm, cứ dùng sản phẩm chính hãng, đắt tiền thì an toàn. Tuy nhiên, theo Th.s Mạc Văn Hoàn, khi người sử dụng các sản phẩm chính hãng, được cấp giấy chứng nhận an toàn nhưng nếu sử dụng không đúng cách cũng là nguyên nhân gây ảnh hưởng đến sức khỏe.
“Dù dung dịch tẩy rửa của bạn có xịn đến đâu đi nữa thì mọi người cũng nên bảo vệ đôi tay của mình bằng cách đeo găng mỗi khi rửa chén bát. Đối với những người phải làm công việc rửa bát thuê ngoài hàng quán, ngoài việc đeo găng tay thì nên đeo thêm khẩu trang để hạn chế tiếp xúc lâu dài với mùi bay ra từ nước rửa bát.” - Th.s Mạc Văn Hoàn (Viện nghiên cứu Hóa học công nghiệp) khuyến cáo thêm.
Đó là thói quen như lấy nhiều nước rửa bát cho một lần dùng; đổ trực tiếp dung dịch nước rửa chén đậm đặc lên chén đĩa; rửa tráng qua loa... của nhiều bà nội trợ. Theo các nhà nghiên cứu, đúng là lượng nước tẩy rửa nhiều sẽ gia tăng hiệu quả làm sạch. Tuy nhiên, "tác dụng phụ" của nó là rất khó rửa sạch hết hóa chất, những chất còn sót lại sẽ thôi ra thức ăn khi dụng cụ đó được tái sử dụng bởi các hóa chất còn sót lại trong đó sẽ thôi ra đồ ăn, đi vào cơ thể người, về lâu dài sẽ gây bệnh.
An toàn và tiết kiệm chi phí từ chất tẩy rửa tự chế
Hiện nay, với tâm lý lo ngại về việc hóa chất trong nước rửa bát ảnh hưởng đến sức khỏe thì trào lưu tự chế nước rửa bát, nước lau sàn đang được nhiều người quan tâm. Theo đó, những chia sẻ bí quyết, cách làm nước rửa bát từ nguyên liệu thiên nhiên cũng vì thế được chia sẻ rộng rãi trên các trang mạng, lôi kéo nhiều người tìm hiểu và mày mò học theo.
Theo các bà nội trợ chia sẻ kinh nghiệm của một trong những người đã thực hiện thành công cách làm loại nước rủa bát không hóa chất này thì có một số loại nước rửa bát được ưa thích nhất hiện nay là: Nước rửa bát được làm từ vỏ cam; Nước rửa bát từ bồ kết, sả, vỏ bưởi; Nước rửa bát từ cám gạo...Chị Kim Thu (KĐT Xa La – Hà Đông) cho biết, ưu điểm của các loại nước rửa bát này có khả năng tẩy rửa dầu mỡ, vết ố trà và cà phê trên bát đĩa rất nhanh do vỏ cam chứa nhiều loại tinh dầu. Mùi thơm của vỏ cam còn giúp bà nội trợ thư giãn và cảm thấy dễ chịu khi sử dụng.
Thêm nữa, đây là thời điểm nồm ẩm kéo dài nên trên các diễn đàn, nhiều bà nội trợ chia sẻ cách chế nước lau nhà từ chính những rác thải của nguyên liệu để nấu bữa ăn hằng ngày. Chị Trần Thu Hương (nick name Mẹ Kún) là một thành viên trên diễn đàn Làm cha mẹ (lamchame.com) đã từng chia sẻ, mỗi buổi chiều, sau khi chế biến bữa tối thì những nguyên liệu thừa hoặc bỏ đi như vài vỏ chanh, vỏ cam, cuống sả... được chị gom vào để đun sôi lên và dùng thứ nước này để lau nhà.
Chia sẻ rõ hơn về hiệu quả của phương pháp này, chị Trần Thu Hương (nick name Mẹ Kún) cho biết: “Tinh dầu từ sả và vỏ chanh, cam... có tác dụng đuổi muỗi rất tốt. Trong khi một chai tinh dầu xả trên thị trường đang bán với giá từ 30 – 45.000 đồng/lọ thì việc tận dụng rác thải sinh hoạt của gia đình mình vừa tiết kiệm chi phi lại hiệu quả.” Lập tức, phương pháp đơn giản này đã được rất nhiều thành viên khác học theo và có những phản hồi tích cực. Cũng theo công thức sử dụng nguyên liệu gần gũi với thiên nhiên, ngày càng nhiều người cho biết, mình có xu hướng sử dụng những sản phẩm từ thiên nhiên đem lại hiệu quả tẩy rửa như quả bồ hòn (ngâm giặt quần áo, rửa bát), bồ kết, hương nhu...(gội đầu)...
