Trụ cột hình thành nhân cách và bản lĩnh thế hệ trẻ

Đây không chỉ là nền tảng nuôi dưỡng nhân cách, lý tưởng và khát vọng cống hiến cho thế hệ trẻ, mà còn góp phần cụ thể hóa hệ giá trị con người Việt Nam trong thời kỳ hội nhập.

Giáo dục Đức – Trí – Thể – Mỹ cho học sinh

Với kinh nghiệm từng là giáo viên đứng lớp và làm công tác quản lý tại cơ sở, ông Thái Văn Tài – Vụ trưởng Vụ Giáo dục phổ thông (Bộ GD&ĐT) – cho rằng, nếu nhà trường chỉ để học sinh tương tác với học liệu trong sách giáo khoa và thầy cô thì chưa đủ. Chức năng của nhà trường, ngoài việc thực hiện tốt những điều kiện mà Nhà nước đã trang bị, còn phải biết thiết kế và huy động các lực lượng liên quan tham gia vào quá trình giáo dục.

Điều này đã được cụ thể hóa trong nhiều văn bản hướng dẫn của Bộ GD&ĐT. Theo ông Thái Văn Tài, chưa bao giờ ngành giáo dục có điều kiện thuận lợi như hiện nay. Về nội bộ ngành, những điều kiện bảo đảm về cơ sở vật chất, thời gian dạy học 2 buổi/ngày đã tạo ra không gian mở, phù hợp với mục tiêu Chương trình giáo dục phổ thông hiện hành và tiệm cận xu thế của các nước phát triển.

Bộ GD&ĐT đã có hướng dẫn cụ thể về việc tổ chức dạy học 2 buổi/ngày. Không chỉ dừng ở việc học trong sách giáo khoa, học sinh còn được tiếp cận các nội dung theo định hướng chương trình, đòi hỏi sự tham gia của nhiều lực lượng xã hội, trong đó có lĩnh vực văn hóa, nghệ thuật. Với định hướng này, Bộ đã ban hành nhiều văn bản mang tính pháp lý, thậm chí là hướng dẫn chi tiết, nhằm hỗ trợ các nhà trường trong quá trình triển khai.

Trong đó có Công văn 4567/BGDĐT-GDPT của Bộ GD&ĐT - nhấn mạnh mục tiêu “nâng cao chất lượng các hoạt động giáo dục toàn diện về Đức – Trí – Thể – Mỹ, bao gồm giáo dục giá trị sống, kỹ năng sống, STEM/STEAM, văn hóa đọc, văn hóa học đường, nghệ thuật, tài chính, năng lực số, năng lực AI”.

Công văn 5215/BGDĐT-GDPT hướng dẫn việc mời chuyên gia, nghệ nhân, nghệ sĩ, huấn luyện viên, vận động viên tham gia các hoạt động giáo dục trong trường phổ thông. Qua đó, gắn kết nhà trường với cộng đồng văn hóa – nghệ thuật – thể thao, tạo thêm điều kiện cho học sinh phát triển năng lực, phẩm chất.

Bộ GD&ĐT khuyến khích các trường đa dạng hóa hình thức tổ chức như: chuyên đề, hội thảo, tập huấn, biểu diễn, thi đấu, giao lưu nghề truyền thống… nhằm bồi dưỡng kỹ năng, truyền đạt kinh nghiệm thực tiễn. Đồng thời, triển khai các chuyên đề chuyên sâu để khơi gợi sáng tạo; tích hợp giáo dục giá trị sống, lý tưởng sống, văn hóa – nghệ thuật trong môn học và tổ chức buổi 2.

Bên cạnh đó, công tác kiểm tra, đánh giá được đổi mới theo hướng phát triển phẩm chất, năng lực; khuyến khích giáo dục STEM/STEAM, tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin, chuyển đổi số và phát triển năng lực AI cho học sinh.

Có thể thấy, giáo dục kỹ năng sống, giá trị sống, văn hóa – nghệ thuật đã và đang trở thành trụ cột quan trọng trong chiến lược phát triển giáo dục toàn diện. Đó không chỉ là nền tảng hình thành nhân cách, bồi dưỡng lý tưởng, nuôi dưỡng khát vọng cho học sinh, mà còn là động lực phát triển con người Việt Nam hiện đại – hội nhập – nhân văn trong thời đại mới.

Giúp thế hệ trẻ giữ bản sắc dân tộc

Những năm qua, Bộ GD&ĐT luôn coi trọng lĩnh vực này, xem đây là giải pháp thiết thực để cụ thể hóa hệ giá trị con người Việt Nam trong thời kỳ mới, đồng thời nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện, nuôi dưỡng nhân cách, lý tưởng và khát vọng cống hiến cho thế hệ trẻ.

Ông Nguyễn Quang Thiều – Chủ tịch Hội Nhà văn Việt Nam – cho rằng, trong bối cảnh nhiều biến động khó lường, thế hệ trẻ cần có bản lĩnh để tiếp nhận tinh hoa văn hóa nhân loại, đồng thời giữ gìn trọn vẹn bản sắc Việt Nam, không bị đồng hóa hay lôi kéo bởi những tư tưởng tiêu cực, thậm chí là thế lực thù địch.

Theo ông, việc biên soạn và triển khai các bộ sách giáo dục về văn hóa nghệ thuật, lối sống đẹp theo gương Bác Hồ, cũng như tìm hiểu về Đảng Cộng sản Việt Nam là hết sức quan trọng và cấp thiết.

Nhấn mạnh, việc dạy lịch sử phải được thực hiện một cách chính xác, chân thực, Chủ tịch Hội Nhà văn Việt Nam cho rằng, chỉ khi sự thật lịch sử được truyền đạt đầy đủ và đúng đắn, trẻ em mới có thể tìm thấy cảm hứng, từ đó hình thành tình yêu, niềm tự hào và ý thức trách nhiệm đối với đất nước.

“Con người có thể tồn tại nhờ nhiều yếu tố, nhưng văn hóa, nghệ thuật mới làm cho sự tồn tại ấy có ý nghĩa. Văn hóa không chỉ giúp chúng ta trở thành những con người đúng nghĩa, mà còn mở ra “đôi mắt sáng” trong tư tưởng và tâm tưởng, để biết trân trọng quá khứ, hướng đến tương lai” – ông Nguyễn Quang Thiều trao đổi, đồng thời nhắc lại Công văn số 17159-CV/VPTW của Văn phòng Trung ương Đảng.

Trên tinh thần đó, Hội Nhà văn Việt Nam đề nghị Bộ GD&ĐT hướng dẫn biên soạn các bộ sách: Giáo dục văn hóa nghệ thuật (lớp 1-12), Hành trình lý tưởng – Tuổi trẻ Việt Nam (lớp 1-12), và Sống đẹp theo gương Bác Hồ (lớp 1-12). Bộ GD&ĐT sẽ tổ chức thẩm định, đánh giá và dự kiến tổ chức hội nghị toàn quốc bàn về tính cấp thiết của việc đưa những nội dung này vào nhà trường.

Ngoài ra, Hội Nhà văn Việt Nam cũng đề xuất Bộ GD&ĐT có văn bản chỉ đạo rõ ràng, cụ thể về cách thức triển khai cho học sinh phổ thông từ lớp 1 đến lớp 12 theo hai hướng: giảng dạy thành tiết riêng trong buổi học thứ hai hoặc tích hợp vào các môn học chính khóa trong buổi 1 nhằm bảo đảm truyền tải đầy đủ nội dung. Để bảo đảm hiệu quả, Bộ GD&ĐT cần yêu cầu các sở GD&ĐT triển khai quyết liệt, đồng thời báo cáo định kỳ về tình hình thực hiện ở từng địa phương./.