Trường vùng cao gặp khó
Dạy học 2 buổi/ngày hướng đến phát triển toàn diện năng lực học sinh, mở rộng các hoạt động buổi chiều như trải nghiệm sáng tạo, thể thao, kỹ năng sống, giáo dục STEM, ngoại ngữ... Đây là bước đi cần thiết để học sinh vùng cao được tiếp cận chương trình hiện đại, tiệm cận với chuẩn giáo dục quốc gia.
Trong hành trình đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục, tỉnh Lai Châu đang nỗ lực vượt khó để thực hiện mục tiêu tổ chức dạy học 2 buổi/ngày.
Tuy nhiên, ở một tỉnh miền núi như Lai Châu, địa hình chia cắt, dân cư phân tán, nhiều bản làng cách xa trung tâm, việc tổ chức 2 buổi học/ngày gặp không ít thách thức. Trước hết là tình trạng thiếu giáo viên, nhất là Tiếng Anh, Tin học, Mỹ thuật, Âm nhạc, khiến nhiều trường buộc phải cho giáo viên dạy kiêm nhiệm hoặc hợp đồng, ảnh hưởng đến chất lượng các hoạt động giáo dục diễn ra buổi chiều.
Theo báo cáo của Sở GD&ĐT tỉnh Lai Châu, năm học 2025 - 2026 toàn tỉnh còn thiếu hơn 1.000 giáo viên so với định mức của Bộ GD&ĐT. Trong đó, số giáo viên còn thiếu so với biên chế được giao là 596 người (mầm non 154 người; tiểu học 64 người; THCS 259 người; THPT và giáo dục thường xuyên 119 người).
Ông Bùi Văn Nhiệt, Hiệu trưởng Trường PTDTBT Tiểu học Nậm Pì, xã Lê Lợi chia sẻ: “Chúng tôi không có giáo viên Tiếng Anh nên phải nhờ thầy giáo ở Trường THCS Chăn Nưa về dạy. Nhà trường đã dồn ghép các lớp trong cùng khối về khu vực phòng ăn để học môn Tiếng Anh”.
Sau khi thực hiện mô hình chính quyền địa phương hai cấp, xã Sin Suối Hồ quản lý 9 trường, 159 lớp, 3.273 học sinh phổ thông và hơn 1.000 trẻ mầm non. Qua nắm bắt tình hình cơ sở vật chất và nguồn nhân lực, các cơ sở giáo dục đều cùng chung thực trạng khó khăn về phòng học bộ môn, thư viện. Một số trường thiếu thiết bị dạy học hoặc có nhưng chưa đồng bộ. Đặc biệt, năm học 2025 - 2026, xã thiếu 13 giáo viên bậc tiểu học và THCS, trong đó thiếu 6 giáo viên môn Tiếng Anh.
Bà Đỗ Thị Thanh Bình, Hiệu trưởng Trường PTDTBT Tiểu học Thèn Sin, xã Sin Suối Hồ chia sẻ: “Năm nay, trường có 16 lớp với 348 học sinh, nhưng vẫn thiếu 3 giáo viên, trong đó có 1 giáo viên Tiếng Anh. Chúng tôi phải ghép tiết, tăng giờ dạy để bảo đảm tiến độ chương trình và duy trì buổi học thứ 2”.
Ông Nguyễn Văn Thái, Hiệu trưởng Trường PTDTBT THCS Tà Mung, xã Mường Kim lo lắng: “Nhà trường hiện thiếu giáo viên các môn Toán, Công nghệ và Tiếng Anh. Trước mắt, chúng tôi tăng tiết, điều động giáo viên từ trường khác về hỗ trợ, nhưng về lâu dài rất cần bổ sung biên chế để triển khai ổn định mô hình học 2 buổi/ngày”.
Bên cạnh việc thiếu giáo viên, một số trường học gặp khó về cơ sở vật chất. Nhiều trường ở vùng sâu, vùng xa, biên giới thiếu phòng chức năng, sân chơi, nhà đa năng để tổ chức hoạt động trải nghiệm và bán trú. Cùng với đó, việc tổ chức 2 buổi/ngày kéo theo chi phí vận hành tăng (tiền điện, nước, bữa ăn bán trú, phụ cấp giáo viên…) trong khi khả năng huy động từ ngân sách địa phương còn hạn chế, xã hội hóa gặp nhiều trở ngại ở vùng khó khăn.
Ông Nguyễn Tiến Thành, Hiệu trưởng Trường THCS Pa Tần, xã Pa Tần thông tin: "Nhà trường không thể tổ chức dạy học 2 buổi trên ngày do cơ sở vật chất không đáp ứng. Năm nay, trường có 12 lớp, 458 học sinh nhưng chỉ có 6 phòng học. Hiện tại, chúng tôi chia các lớp học thành 2 ca".
Đồng bộ giải pháp gỡ khó
Trước những thách thức ấy, ngành GD&ĐT Lai Châu đã chủ động xây dựng lộ trình triển khai dạy học 2 buổi/ngày gắn với điều kiện thực tế từng địa phương. Theo đó, địa phương sẽ triển khai từng bước, nơi nào đủ điều kiện sẽ thực hiện trước, nơi chưa đủ sẽ ưu tiên đầu tư thêm.
Cùng với đó, nhiều trường vẫn linh hoạt tìm cách thích ứng. Một số nơi tổ chức buổi chiều bằng hình thức câu lạc bộ thể thao, văn nghệ, hướng nghiệp; có nơi kết hợp hoạt động trải nghiệm nông nghiệp, thủ công, môi trường.
Ông Nguyễn Tiến Xuân, Hiệu trưởng Trường THCS Sì Lở Lầu, xã Sì Lở Lầu cho biết: “Chúng tôi xác định buổi học thứ hai không phải là ‘học thêm’ mà là ‘học vui’. Các em được vận động, được chơi, được rèn kỹ năng sống – điều mà lâu nay học sinh vùng cao còn thiếu”.
“Với việc triển khai dạy học 2 buổi mỗi ngày, kết quả bước đầu ghi nhận rất tích cực. Tỷ lệ học sinh chuyên cần cao hơn, kỹ năng sống và khả năng giao tiếp của học sinh được cải thiện rõ rệt” – Bà Lù Thị Lan Hương, Hiệu trưởng Trường PTDTBT THCS Tung Qua Lìn, xã Dào San cho biết.
Đối với tình trạng thiếu giáo viên, ông Mạc Quang Dũng, Giám đốc Sở GD&ĐT Lai Châu cho biết: “Thời gian tới, chúng tôi tiếp tục dồn điểm trường, đưa học sinh về trung tâm học và ở bán trú nếu đủ điều kiện để nâng cao tỷ lệ học sinh/lớp. Thực hiện tuyển dụng, hợp đồng số giáo viên còn thiếu so với số biên chế được giao. Đồng thời, điều động giáo viên từ nơi thừa sang nơi thiếu".
Ngoài ra, Sở GD&ĐT tỉnh Lai Châu chỉ đạo các trường chủ động bố trí sắp xếp giáo viên dạy tăng giờ, tăng tiết; chủ động giao nhiệm vụ cho giáo viên từ các trường đủ sang dạy kiêm nhiệm ở các trường thiếu, trường thiếu ít sang trường thiếu nhiều, THCS kiêm nhiệm dạy tiểu học đối với một số môn chuyên ngành, dạy trực tiếp kết hợp với trực tuyến…
Những năm qua, Sở GD&ĐT Lai Châu cũng đẩy mạnh cử tuyển học sinh tham gia đào tạo giáo viên đối với những môn còn thiếu. Đồng thời, động viên, tạo điều kiện cho giáo viên các môn học đang thừa so với cơ cấu, vị trí việc làm tham gia đào tạo văn bằng hai ở các môn học đang thiếu giáo viên tại địa phương, đơn vị.
Theo Chiến lược phát triển giáo dục tỉnh Lai Châu, mục tiêu đến năm 2030, 100% học sinh tiểu học được học 2 buổi/ngày. Đây được coi là giải pháp trọng tâm để nâng cao chất lượng, phát triển năng lực toàn diện cho học sinh.
“Khi các giải pháp được triển khai đồng bộ sẽ từng bước tháo gỡ được bài toán về thiếu giáo viên cục bộ cho năm học 2025 – 2026. Qua đó, tạo điều kiện thuận lợi để cơ sở giáo dục linh hoạt trong tổ chức dạy học 2 buổi mỗi ngày, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện” – ông Mạc Quang Dũng thông tin.
