Trời lạnh cũng làm tăng tiết các catecholamin (một loại nội tiết tố) trong máu, dẫn đến co mạch ngoại biên, làm tăng lượng máu trở về tim và tăng huyết áp.

Tăng huyết áp do thời tiết

Một tuần nay, miền Bắc rét đậm, rét hại. Thời điểm này cũng là lúc tình trạng đột quỵ tim có nguy cơ gia tăng, đặc biệt ở người cao tuổi. Bệnh viện E vừa tiếp nhận cấp cứu bệnh nhân (89 tuổi, ở Nam Trực, Nam Định).

Qua khai thác tiền sử bệnh án, trưa 18/12, người bệnh có biểu hiện sốt, ho, khó thở. Gia đình đã đưa người bệnh đi khám ở bệnh viện tuyến huyện với chẩn đoán bệnh lý mạch vành. Bệnh nhân được chuyển lên Bệnh viện Y học cổ truyền Hà Nội với chẩn đoán theo dõi cơn đau thắt ngực kèm viêm phế quản… Tuy nhiên, cơn đau vùng ngực sau xương ức, khó thở ngày càng tăng lên.

Ngay trong đêm 18/12, người bệnh được chuyển cấp cứu tại Bệnh viện E. Ngay lập tức, các bác sĩ trực cấp cứu đã chẩn đoán sơ bộ người bệnh có nguy cơ nhồi máu cơ tim nên đã tiến hành hội chẩn khẩn với các bác sĩ Trung tâm Tim mạch để đưa ra phương án điều trị kịp thời cho người bệnh.

Các bác sĩ tiến hành siêu âm tim, điện tim, xét nghiệm cần thiết cho người bệnh. Kết quả men tim của người bệnh tăng gấp 30 lần so với ngưỡng thông thường là 14 ng/L. Bác sĩ giải thích, người bệnh đang ở tình trạng nguy hiểm do tổn thương cơ tim gây nên. Sau khi được các bác sĩ Bệnh viện E cấp cứu, người bệnh đã đáp ứng tốt thuốc điều trị tim mạch nên đã dần phục hồi.

Theo các bác sĩ, đối với người bệnh lớn tuổi (trên 80 tuổi), khả năng phục hồi như vậy là tín hiệu tốt. Bởi, người bệnh có thể tự chăm sóc bản thân, vận động đi lại được mà không nhờ người khác hỗ trợ là kết quả tốt, giảm bớt gánh nặng cho gia đình và cộng đồng.

Các bác sĩ cho biết, thời tiết lạnh có thể khiến huyết áp tăng cao so với mùa Hè khoảng 5 mmHg, kéo theo tăng 21% các biến chứng tim mạch. Trời lạnh cũng làm tăng tiết các catecholamin (một loại nội tiết tố) trong máu, dẫn đến co mạch ngoại biên, làm tăng lượng máu trở về tim và tăng huyết áp. Trong khi đó, đa số người dân không biết hoặc chưa kiểm soát tốt huyết áp của mình.

Huyết áp cao có thể gây đột quỵ, mất chức năng não đột ngột do thiếu máu cung cấp cho não. Tăng huyết áp cũng kéo theo nguy cơ mắc các vấn đề về tim và mạch máu khác, dẫn đến đau hoặc suy tim với các triệu chứng như đau đầu dữ dội, đau ngực, tê hoặc ngứa ran ở mặt hoặc cánh tay.

Người có biến chứng xơ vữa động mạch hay huyết khối có thể bị tắc, thậm chí vỡ mạch máu, dẫn đến xuất huyết não, nguy cơ tử vong hoặc để lại các biến chứng nặng nề.

Đột quỵ tim (nhồi máu cơ tim cấp) xảy ra khi dòng máu đến nuôi tim bị tắc đột ngột gây tổn thương mô cơ tim. Đây là kết quả của tình trạng mảng xơ vữa mạch máu bị vỡ hay nứt ra, tạo điều kiện hình thành cục máu đông bít tắc động mạch vành.

Tăng khả năng nhồi máu cơ tim

Nhồi máu cơ tim có thể xảy ra bất ngờ. Tuy nhiên, có những trường hợp được cảnh báo trước hàng giờ, hàng ngày, hàng tuần bằng các dấu hiệu đặc trưng như: Đau thắt ngực tái phát, đau vùng ngực khi hoạt động thể lực, cơn đau giảm khi nghỉ ngơi.

Có nhiều yếu tố góp phần làm tăng nguy cơ đột quỵ tim, trong đó bao gồm thời tiết lạnh. PGS.TS.BS Phạm Nguyễn Vinh - Giám đốc Trung tâm Tim mạch, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh lý giải, vào những hôm trời lạnh, cơ thể dễ bị hạ thân nhiệt. Nhiệt độ cơ thể giảm xuống dưới 35 độ C khiến tim phải làm việc nhiều hơn để giữ ấm.

Tình trạng này làm tăng khả năng nhồi máu cơ tim ở những người vốn có sẵn yếu tố nguy cơ, như tăng huyết áp, rối loạn mỡ máu, đái tháo đường, hút thuốc lá… Thống kê cho thấy, nguy cơ đột quỵ tim tăng thêm 7% khi nhiệt độ giảm đi 10 độ C. Người có tiền sử nhồi máu cơ tim, mắc bệnh tim hoặc trên 65 tuổi dễ bị ảnh hưởng bởi thời tiết lạnh hơn nhóm đối tượng khác.

Trong khi đó, PGS.TS.BS Nguyễn Thị Bạch Yến - Trưởng khoa Tim mạch, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh cho biết, bên cạnh đột quỵ tim, thời tiết lạnh còn dễ khiến các bệnh lý tim mạch trở nặng nếu người bệnh không có chế độ chăm sóc hợp lý.

Các nghiên cứu cho thấy, trời lạnh có thể làm tăng nguy cơ suy tim ở người lớn tuổi. Trung bình, tỷ lệ tử vong hoặc nhập viện do suy tim tăng 0,7% khi nhiệt độ giảm 1 độ C. Khi mạch máu co lại nhằm ổn định thân nhiệt vào những ngày trời lạnh, tim phải co bóp nhiều hơn để bơm máu giàu oxy đi khắp cơ thể, hệ quả làm tăng huyết áp và tăng nguy cơ suy tim.

PGS.TS Phạm Nguyễn Vinh cho biết, có một số cách giúp giảm nguy cơ nhồi máu cơ tim và các bệnh tim mạch mùa lạnh. Trong đó, bao gồm: Giữ ấm cơ thể, bỏ thuốc lá, hạn chế uống rượu bia, tập thể dục đều đặn, giảm áp lực, căng thẳng kéo dài, duy trì chế độ ăn uống đầy đủ dinh dưỡng, lành mạnh, tránh thừa cân – béo phì…

Đối với những người có bệnh lý nền, cần tuân theo phác đồ điều trị kết hợp tái khám định kỳ nhằm tránh biến chứng nguy hiểm. PGS.TS Nguyễn Thị Bạch Yến khuyến cáo, mọi người, đặc biệt là nhóm nguy cơ cao nhồi máu cơ tim và bệnh tim mạch nên khám tầm soát dự phòng và điều trị hiệu quả.