Hội thảo đã quy tụ đội ngũ chuyên gia, các nhà khoa học, cán bộ quản lý nhiều bộ, ngành trung ương và địa phương tham dự.
Phát biểu tại hội thảo, ông Phan Văn Mãi, Phó bí thư thường trực Thành uỷ, Chủ tịch UBND TPHCM nhấn mạnh: Đội ngũ trí thức của TP gồm những trí thức đang sinh sống và làm việc tại TP (kể cả những người tham gia phát triển TP trong và ngoài nước) có những đóng góp quan trọng cho sự phát triển của TP.
Tuy nhiên, hiện TP vẫn chưa phát huy hết tiềm năng này cho sự phát triển của TP và sự phát triển chung của đất nước. Theo Chủ tịch UBND TPHCM, các chính sách của TP chưa tiếp cận và động viên được đội ngũ trí thức ở nhiều lĩnh vực, cơ chế chính sách quy tụ, kết nối, phát huy đội ngũ trí thức chưa đồng bộ, đáp ứng được tính đòi hỏi của thực tế... là nguyên nhân dẫn đến việc đội ngũ trí thức trẻ ít gia nhập khối công.
"Trong thời gian vừa qua, TP ban hành nhiều cơ chế chính sách, trong đó có cả nghị quyết để thu hút trí thức nhưng sau một thời gian chỉ thu hút được trên dưới 20 người. Đây là vấn đề cần thẳng thắn nhìn nhận, hiện UBND TP đang giao cho một số đơn vị nghiên cứu cơ chế chính sách mới nhằm thu hút đội ngũ trí thức trong và ngoài TP thông qua cơ chế đặt hàng, giao nhiệm vụ linh hoạt"- ông Mãi cho biết.
Chia sẻ tại hội thảo, PGS.TS Vũ Hải Quân, Giám đốc Đại học Quốc gia TPHCM cho biết trong 15 năm qua, đội ngũ trí thức đã tăng nhanh về số lượng, nhiều trí thức có trình độ cao, năng động sáng tạo, hoạt động trong nhiều lĩnh vực, đóng góp quan trọng cho sự phát triển kinh tế xã hội, đảm bảo an ninh quốc phòng của đất nước.
Tuy vậy, theo Giám đốc ĐHQG TPHCM lĩnh vực khoa học công nghệ, số cán bộ nghiên cứu trên 10.000 dân còn thấp so với các nước trong khu vực. Thống kê từ Bộ Khoa học và Công nghệ cho thấy hiện con số này chỉ đạt khoảng 15,6 cán bộ nghiên cứu/10.000 dân, đặc biệt là số cán bộ nghiên cứu có trình độ tiến sĩ còn rất thấp, chỉ với gần 30.000 tiến sĩ.
PGS.TS Vũ Hải Quân thẳng thắn nhìn nhận: Công tác đào tạo khối ngành khoa học công nghệ chưa gắn nhiều với chiến lược phát triển kinh tế xã hội, chưa bền vững khiến cho con số cán bộ nghiên cứu trên 10.000 dân chưa như kỳ vọng. Trong đó đáng chú ý là số lượng sinh viên nhập học không đồng đều giữa các nhóm ngành, có xu hướng giảm, nhất là ở trình độ sau đại học là nguyên nhân khiến cán cân nhân lực khoa học bị lệch.
"Thống kê từ Bộ GD&ĐT cho thấy số lượng nghiên cứu sinh các nhóm ngành này liên tục giảm trong 3 năm gần đây. Cụ thể, năm 2019 có 1.379 nghiên cứu sinh thì năm 2021 chỉ còn 1.010. Ở bậc đại học, số lượng thí sinh nhập học ngành công nghệ thông tin liên tục tăng, từ 46.173 sinh viên năm 2019 lên 56.260 sinh viên năm 2022, đạt 100% chỉ tiêu. Trong khi các ngành khoa học tự nhiên, khoa học sự sống thì số lượng sinh viên nhập học chỉ đạt hơn 50% chỉ tiêu.
Đặc biệt có một số nhóm ngành khoa học không tuyển sinh được như ngành hải dương học, địa chất. Tổng số nhập học của các nhóm ngành này chỉ đạt chưa đến 30% tổng số sinh viên nhập học. Tỉ lệ sinh viên nhập học khối ngành toán, khoa học công nghệ cũng thấp, có xu hướng giảm, phân bố không đồng đều, nguy cơ khủng hoảng thiếu thừa là rất rõ"- PGS.TS Vũ Hải Quân nhấn mạnh.
Ngoài ra, Giám đốc Đại học Quốc gia TPHCM cũng chỉ ra tỉ lệ chi ngân sách Nhà nước cho giáo dục đại học tính trên GDP là rất thấp, chỉ đạt 0,25 - 0,27%, trong khi tỉ lệ này ở các nước trong khu vực là 0,6 - 1%.
Theo kết quả khảo sát gần 20.000 sinh viên Đại học Quốc gia TPHCM cho thấy khoảng 15,6% sinh viên muốn được làm việc cho các cơ quan trung ương tại Hà Nội. Điều này liên quan đến chính sách tuyển dụng với sinh viên từ phía Nam ra công tác tại các ban ngành ngoài Hà Nội. Khảo sát này cũng cho thấy tỉ lệ sinh viên giỏi muốn làm việc cho các cơ quan Nhà nước còn thấp, chỉ khoảng 10% sinh viên giỏi muốn đi làm cho các cơ quan Nhà nước.
