Thực hành sư phạm trong tuyển dụng giáo viên: Cần thiết và phù hợp

Đây được xem là bước chuyển từ cách tuyển dụng “thi lý thuyết” sang “đo năng lực thực chất”, từ đó góp phần nâng cao chất lượng đội ngũ.

Việc cần thiết trong tuyển dụng giáo viên

Theo bà Nguyễn Thị Huế - Phó Hiệu trưởng Trường Mầm non Quảng Chu (xã Chợ Mới, tỉnh Thái Nguyên) công tác tuyển dụng giáo viên thời gian qua chủ yếu dựa trên hồ sơ hoặc bài thi viết. Mặc dù thuận tiện, tiết kiệm chi phí và dễ tổ chức, hình thức này lại chưa đánh giá được năng lực sư phạm của ứng viên trong môi trường lớp học. “Việc bổ sung vòng thực hành sư phạm trong tuyển dụng giáo viên đánh dấu sự thay đổi tư duy căn bản trong chính sách nhân sự ngành giáo dục. Khi ứng viên phải đứng lớp, xử lý tình huống và thể hiện kỹ năng giảng dạy sẽ chứng minh được khả năng và năng lực thực hành”, bà Huế trao đổi.

Cũng theo bà Huế, quy định mới không chỉ tạo cơ sở pháp lý để đánh giá năng lực nghề nghiệp một cách sát thực, mà còn góp phần bảo vệ quyền lợi của người học, những người chịu tác động trực tiếp từ chất lượng đội ngũ giáo viên. Nhờ đó, nhà trường có thể tuyển được ứng viên phù hợp, giảm áp lực bồi dưỡng lại sau tuyển dụng.

Ông Đinh Quang Tùng - Hiệu trưởng Trường THCS Nam Phong (Vị Khê, Ninh Bình) chia sẻ: “Ở góc độ đơn vị trực tiếp sử dụng đội ngũ giáo viên, chúng tôi đánh giá rất cao quy định từ ngày 1/1/2026, ứng viên tuyển dụng giáo viên bắt buộc phải có thời lượng thực hành sư phạm đạt chuẩn. Đây là chủ trương hoàn toàn phù hợp với thực tiễn nhà trường phổ thông hiện nay, nơi chất lượng chuyên môn thôi chưa đủ, mà năng lực xử lý tình huống, quản lý lớp học và phương pháp tổ chức các hoạt động giáo dục mới là yếu tố quyết định hiệu quả giảng dạy.

Trong nhiều năm làm công tác quản lý, tôi nhận thấy thực tế phổ biến: Nhiều giáo viên trẻ sau khi tốt nghiệp còn khá bỡ ngỡ khi bước thực tế giảng dạy. Dù nắm chắc kiến thức chuyên môn, nhưng thiếu kỹ năng, phương pháp giảng dạy; lúng túng khi tổ chức hoạt động giáo dục hoặc xử lý các tình huống sư phạm phát sinh hằng ngày. Một số giáo viên trẻ còn thiếu bản lĩnh nghề nghiệp, chưa thực sự chủ động làm chủ lớp học, nhất là khi có người dự giờ hoặc khi phải đứng lớp trong những hoạt động quan trọng của nhà trường.

Đồng quan điểm, ông Nguyễn Ngọc Tân – Hiệu trưởng Trường Phổ thông DTBT THCS Nhôn Mai (xã Nhôn Mai, Nghệ An) cho hay, từng trải qua cương vị quản lý ở nhiều trường học, ông gặp không ít giáo viên “giỏi mà không giỏi”. “Có giáo viên Toán rất giỏi, bằng cấp và kết quả đào tạo tại trường sư phạm cao, nhưng thực tế dạy học lại không nổi bật. Dù giáo viên này có năng lực về môn Toán xuất sắc, nhưng suốt thời gian công tác lại chưa bồi dưỡng có học sinh giỏi tỉnh nào.

Điều đó để nói lên rằng, nghề giáo là nghề đặc thù, không chỉ cần kiến thức mà cần kỹ năng, phương pháp, sáng tạo… mới có thể dạy giỏi. Vì vậy, tôi ủng hộ việc đưa thực hành sư phạm vào quá trình tuyển dụng như bước sàng lọc nghiệp vụ và đánh giá thực chất năng lực ứng viên”, ông Nguyễn Ngọc Tân cho biết.

Công tâm, minh bạch trong tuyển dụng

Bà Nguyễn Thị Tuyết Nhung - Hiệu trưởng Trường Mầm non Động Đạt (xã Phú Lương, tỉnh Thái Nguyên) đánh giá cao yêu cầu thực hành sư phạm và coi đây là bước tiến quan trọng, đưa công tác tuyển dụng từ ‘thi lý thuyết’ sang ‘đo thực chất’. Tuy nhiên, để chính sách thành công, điều cốt lõi là phải tổ chức minh bạch, công bằng và đồng bộ trên toàn hệ thống”.

Theo bà Nhung, đánh giá thực hành sư phạm không chỉ là quan sát một tiết dạy. Hội đồng tuyển dụng cần xây dựng bộ tiêu chí rõ ràng, thống nhất về năng lực chuyên môn, kỹ năng tổ chức lớp học, khả năng xử lý tình huống và thái độ nghề nghiệp.

“Nếu làm tốt, đây sẽ là bộ lọc mạnh mẽ, giúp lựa chọn những nhà giáo có kiến thức, kỹ năng đứng lớp. Điều này cần thiết trong bối cảnh bậc mầm non đang chịu nhiều áp lực về chất lượng và an toàn cho trẻ. Việc tổ chức thi thực hành sư phạm đối với riêng bậc mầm non cần chuẩn bị phòng học, trang thiết bị, giáo cụ, nhóm trẻ để ứng viên thực hành, cùng đội ngũ am hiểu chuyên môn”, bà Nhung nhấn mạnh.

Ông Nguyễn Ngọc Tân – Hiệu trưởng Trường Phổ thông DTBT THCS Nhôn Mai trao đổi: “Quá trình làm cán bộ quản lý, bản thân từng tham gia dự giờ hàng trăm giáo viên với hàng nghìn tiết dạy. Chỉ cần 15 phút dự giờ, chúng tôi có thể đánh giá được cơ bản năng lực giảng dạy của giáo viên đó”.

Giáo viên giỏi không chỉ ở trình độ kiến thức chuyên môn, mà còn ở khả năng tổ chức hoạt động giáo dục cho người học. Giáo viên giỏi, sáng tạo sẽ thể hiện ngay ở hệ thống câu hỏi đưa ra cho học sinh, cách dẫn dắt vấn đề, khơi gợi để các em tìm hiểu, khám phá kiến thức; đồng thời tạo không khí buổi học hấp dẫn, phù hợp tâm lý học sinh với nội dung, hàm lượng kiến thức phù hợp với năng lực thực tế của các em.

Chính vì vậy, ông Tân cho rằng, việc đưa thực hành sư phạm vào quá trình tuyển dụng giáo viên rất cần thiết và khả thi. Trong 1 tiết dạy, hội đồng giám khảo với những cốt cán chuyên môn được lựa chọn chắc chắn sẽ đánh giá được năng lực của ứng viên. Vấn đề đặt ra là sự công tâm, minh bạch, khách quan trong tuyển dụng. Từ quá trình tổ chức, các tiêu chí đánh giá nếu được xây dựng khoa học, phù hợp sẽ lựa chọn được những giáo viên trẻ vừa có giỏi chuyên môn lại có khả năng thực hành sư phạm và tiến bộ trong tương lai.

Thúc đẩy nâng cao kỹ năng thực hành sư phạm

Theo bà Nguyễn Thị Tuyết Nhung – Hiệu trưởng Trường Mầm non Động Đạt (Thái Nguyên), Luật Nhà giáo 2025 cùng quy định thực hành sư phạm không chỉ thay đổi quy trình tuyển dụng, mà còn góp phần nâng cao vị thế nghề giáo. Khi năng lực được đo lường bằng thực hành, người giáo viên mầm non sẽ phải chủ động rèn luyện kỹ năng sư phạm, không ngừng học hỏi và chuẩn bị tâm thế sẵn sàng đứng lớp.

Ủng hộ mạnh mẽ việc đưa thực hành sư phạm trở thành điều kiện bắt buộc trước khi tham gia tuyển dụng, ông Đinh Quang Tùng - Hiệu trưởng Trường THCS Nam Phong (Vị Khê, Ninh Bình) cho rằng, để chủ trương này thực sự phát huy hiệu quả, cần phải có sự thay đổi từ đào tạo sư phạm.

Theo ông Tùng, các trường sư phạm cần tăng cường cho sinh viên được tiếp cận thực tế nhiều hơn: Từ năm thứ hai phải được làm quen, dự giờ, thỉnh giảng; từ năm thứ ba cần được tham gia giảng dạy trực tiếp hoặc thực hành mô phỏng các tình huống sư phạm. Đây là cách tốt nhất để sinh viên rèn năng lực nghề nghiệp liên tục, thay vì chỉ thực tập ngắn hạn vào cuối khóa học.

Khi đã trải qua quá trình thực tập bài bản, có quan sát – giảng dạy – tự đánh giá – được giáo viên có kinh nghiệm góp ý, ứng viên bước vào phòng thi tuyển với sự trưởng thành rõ rệt. Khi đó, giáo viên trẻ không chỉ tự tin hơn mà còn hiểu sâu về nhịp sống học đường, văn hóa nhà trường và đặc thù tâm lý lứa tuổi học sinh. Về phía đơn vị tuyển dụng, kỳ thi tuyển nên có hai nội dung bắt buộc: Ứng viên phải giảng trực tiếp một đơn vị kiến thức và xử lý một tình huống sư phạm cụ thể. Như vậy, chúng ta có thể đánh giá chính xác năng lực nghề nghiệp của ứng viên, tránh tình trạng tuyển dụng chỉ dựa vào lý thuyết.

Chia sẻ của ông Phan Trọng Đông – Hiệu trưởng Trường THPT Nguyễn Xuân Ôn (Diễn Châu, Nghệ An), hiện nay, việc tuyển dụng giáo viên chủ yếu theo hình thức xét tuyển kết hợp hồ sơ năng lực và phỏng vấn. Còn các trường học chỉ tham gia vào khâu rà soát đội ngũ, đề xuất nhu cầu, số lượng và vị trí chuyên môn giáo viên đang thiếu.

Tuy nhiên thực tế sau khi trúng tuyển viên chức, có một số giáo viên trẻ năng lực giảng dạy không như kỳ vọng. Dù được nhà trường và tổ chuyên môn hỗ trợ, hướng dẫn nhưng vẫn thiếu sự sáng tạo, linh hoạt trong tiết dạy. Điều này xuất phát từ năng lực thực hành sư phạm còn hạn chế. Vì vậy bổ sung yêu cầu thực hành sư phạm trong tuyển dụng giáo viên là việc nên làm, cần làm.

Hiệu trưởng Trường THPT Nguyễn Xuân Ôn cũng đề xuất, nên chăng trong quá trình tuyển dụng giáo viên cần có sự tham gia của đơn vị sử dụng giáo viên. Họ sẽ góp phần vào đánh giá khách quan, trung thực, phù hợp đối với các ứng viên đang dự tuyển vào giảng dạy tại đơn vị mình, với mục tiêu lựa chọn được giáo viên có chất lượng, năng lực chuyên môn và kỹ năng sư phạm tốt.