Với bản tính tò mò, khi thấy điều không biết hay sự khác biệt chắc chắn trẻ sẽ luôn đặt ra nhiều câu hỏi mong được giải đáp. Thay vì né tránh vấn đề về tình dục, giới tính và sinh sản, cha mẹ nên trả lời trung thực và cùng trẻ tìm hiểu, giải đáp vấn đề.

Chủ đề nhạy cảm

Với nhiều gia đình, việc dạy con về giới tính vẫn còn là điều xa lạ. Cha mẹ lại chính là người ngại ngùng khi nói chuyện với con. Tuy nhiên, đây là kiến thức quan trọng cho trẻ khi chuẩn bị bước vào giai đoạn dậy thì. Đồng thời, giúp trẻ biết cách xử lý trong một số tình huống nguy hiểm, đe dọa tới sự an toàn. Việc không chú trọng vào giáo dục giới tính cho trẻ có thể gây ra những hệ luỵ.

Trước đó, tháng 4 vừa qua, tại buổi hội thảo trực tuyến công bố “Báo cáo khảo sát hành vi sức khỏe học sinh toàn cầu tại Việt Nam năm 2019”, GS.TS Trần Văn Thuấn - Thứ trưởng Bộ Y tế cho biết, cuộc khảo sát nghiên cứu thực trạng và xu hướng của các yếu tố nguy cơ bệnh không lây nhiễm và các hành vi sức khỏe phổ biến của học sinh lứa tuổi 13 - 17 ở Việt Nam. Trong đó, tỷ lệ quan hệ tình dục ở học sinh giảm nhẹ. Song, tỷ lệ quan hệ tình dục trước 14 tuổi tăng gấp 2 lần, từ 1,45% (năm 2013) lên 3,51% (năm 2019).

BSCKI Dương Ngọc Vân – Khoa Sản, Bệnh viện Đa khoa Medlatec - nhận định, tâm lý chung của các phụ huynh Việt Nam khi nhắc đến vấn đề về tình dục và giới tính là còn khá e ngại. Do vấn đề về văn hóa, phụ huynh thường không biết nên chia sẻ như thế nào với con.

Trong khi đó, thực tế, nhiều phụ huynh hiểu rằng, cần giáo dục giới tính cho trẻ. Tuy nhiên, họ không biết giáo dục như thế nào, độ tuổi nào là phù hợp.

Theo bác sĩ Vân, hiện nay, vấn đề lạm dụng tình dục ở trẻ nhỏ, cả bé trai và bé gái đều ở mức báo động. Do đó, việc giáo dục giới tính sẽ giúp trẻ hiểu rõ, tự bảo vệ mình tốt hơn. Trong quá trình giáo dục, trẻ sẽ được biết về các cơ quan trên cơ thể, vai trò và sự thay đổi khi trưởng thành. Cùng với đó, trẻ cũng sẽ hiểu các vấn đề về tình dục lành mạnh.

Trẻ cần được giáo dục giới tính theo từng giai đoạn. Ảnh minh họa.

“Nhìn chung, giới tính và tình dục là một chủ đề nhạy cảm. Cha mẹ khi giáo dục cho con cần phải rõ ràng, không né tránh. Trẻ sẽ luôn có những câu hỏi tò mò. Thay vì tránh né, cha mẹ hãy tìm phương pháp giáo dục thích hợp để trẻ tiếp thu một cách hiệu quả. Thực tế, cha mẹ cần giáo dục giới tính cho con càng sớm càng tốt với vấn đề tìm hiểu sâu và rộng dần”, bác sĩ Vân nhận định.

Với tinh thần tò mò, khi thấy điều không biết hay sự khác biệt, chắc chắn trẻ sẽ luôn đặt ra nhiều câu hỏi mong được giải đáp. Thay vì né tránh vấn đề, cha mẹ nên trả lời trung thực và cùng trẻ tìm hiểu, giải đáp vấn đề. Trẻ thường thắc mắc về một số vấn đề. Khi đó, cách trả lời vừa giúp trẻ thỏa mãn thắc mắc lại kết hợp giáo dục giới tính phù hợp với độ tuổi sẽ mang lại hiệu quả.

Trẻ có thể hỏi về cách em bé được tạo ra. Trong trường hợp đó, không ít phụ huynh trả lời rằng, trẻ được nhặt ở ngoài đường, hay chui từ trong bụng mẹ qua lỗ rốn, nách… Tuy nhiên, cách trả lời đó sẽ khiến trẻ hiểu sai. Dần dần, trẻ sẽ thấy rằng, đó không phải là sự thật. Vì vậy, phụ huynh cần nói với trẻ rằng, tinh trùng từ bố kết hợp với trứng của mẹ và phát triển dần thành em bé. Vì thế con là con của cả hai bố mẹ.

Một câu hỏi khác trẻ thường thắc mắc là: Quan hệ tình dục là gì và quan hệ tình dục an toàn? Theo bác sĩ Vân, thay vì lo lắng, cha mẹ nên cảm thấy may mắn khi trẻ đưa ra câu hỏi này. Đây sẽ là dịp để giáo dục cho trẻ về quan hệ tình dục, cũng như nguy cơ nếu quan hệ không có biện pháp an toàn.

Ngoài ra, phụ huynh hãy nói cho trẻ cách quan hệ tình dục an toàn, các bệnh lây truyền qua đường tình dục và sự nguy hiểm nếu mắc phải.

Ngoài ra, các mẹ cũng nên chia sẻ với con gái về chu kỳ kinh nguyệt. Đồng thời, hãy giải thích cho trẻ hiểu rằng, đây là tình trạng xảy ra bình thường ở bé gái hằng tháng khi đến tuổi dậy thì. Trẻ cũng cần biết cách tự vệ sinh, chăm sóc và xử lý với những khó chịu về thể chất trong giai đoạn này.

“Rất nhiều trẻ ngây ngô nghĩ rằng, nếu hôn bạn trai, bé có thể mang thai. Trẻ cũng không biết mình sẽ mang thai khi nào? Đây là thời điểm nên giải thích rõ hơn cho trẻ hiểu về quan hệ tình dục và cách để người phụ nữ mang thai.

Việc giáo dục giới tính cho trẻ là vô cùng cần thiết, giúp hướng trẻ theo suy nghĩ tích cực. Cha mẹ nên sớm chú ý và giáo dục cho trẻ những điều này. Điều đó vừa giúp bé yêu có cơ thể khỏe mạnh, vừa bảo vệ được bản thân trước nhiều nguy cơ”, bác sĩ Vân nhấn mạnh.

Nhiều cha mẹ e ngại khi đề cập đến vấn đề tình dục và sinh sản với trẻ. Ảnh minh họa.

Không nên để con tự “mò mẫm”

Theo giáo viên Nguyễn Thị Huế - Câu lạc bộ Kỹ năng sống Cara, “vẽ đường cho hươu chạy còn hơn là để hươu chạy sai đường” là một quan điểm mới của những bố mẹ tiên tiến.

Quan điểm này thể hiện sự cần thiết khi cha mẹ cung cấp và trang bị cho con những điều cần và đủ. Nhờ đó, giúp con lấy đó làm hành trang để vững vàng vượt qua những giai đoạn thay đổi, cùng với sự phát triển về tâm - sinh lý. Một trong những giai đoạn cha mẹ cần giáo dục giới tính cho trẻ đó là tuổi dậy thì.

“Một ảnh hưởng của nền văn hóa phương Đông đến việc giáo dục con đó là bố mẹ thể hiện sự quan tâm quá nhiều. Điều đó sẽ khiến con trở nên ngột ngạt. Cha mẹ có khi dùng roi vọt để nuôi dạy con. Hoặc, quản thúc bằng việc đọc nhật ký, điện thoại của con, không cho con tiếp xúc với bạn khác giới, lục soát đồ…

Tâm lý muốn được tự do dễ tự ái là một đặc trưng trong độ tuổi dậy thì. Đặc biệt, trẻ trong độ tuổi này có nhu cầu rất cao về sự riêng tư. Bố mẹ dù muốn bảo bọc, “quản” con vẫn cần tạo một khoảng cách vừa đủ để trẻ cảm thấy thoải mái”, giáo viên Nguyễn Thị Huế chia sẻ.

Đôi khi, cha mẹ cũng cần “buông” bằng cách trao quyền và thỏa thuận với con. Nhờ đó, giúp trẻ cảm thấy được tôn trọng và công nhận như một người lớn.

Để giáo dục giới tính cho trẻ, cha mẹ cần nói cho con biết về sự thay đổi của cơ thể. Ở tuổi dậy thì, nhờ tác dụng sinh lý của hormone, cơ thể trẻ sẽ phải đối mặt và trải qua hàng loạt những thay đổi về hình dáng, cơ quan sinh dục, tâm sinh lý, phân biệt rõ giới tính nam/nữ và bắt đầu có khả năng tình dục, khả năng sinh sản. Trẻ sẽ rất hoang mang nếu không được chuẩn bị và làm quen từ trước. Vì vậy, việc cha mẹ giáo dục giới tính cho trẻ ngay từ sớm là điều vô cùng quan trọng.

“Bố mẹ cũng nên trò chuyện với con về vấn đề tình dục, sinh sản, giáo dục kỹ năng sống cho trẻ. Bởi, lúc này con đã có nhu cầu tình dục và có những rung động “thích”, “yêu” đầu đời. Tuy nhiên, cảm xúc và nhận thức đó chưa chín chắn, chưa ổn định nên tình cảm rất dễ thay đổi.

Thêm vào đó, trẻ luôn thích khám phá tò mò về cơ quan sinh dục và các hành vi liên quan đến tính dục. Với bản tính tò mò, ham khám phá cùng với sự nhầm tưởng tình yêu và chưa ý thức được hậu quả, dễ khiến các em hành động theo bản năng dẫn đến những hậu quả đáng tiếc. Vậy nên, đừng để con “mò mẫm” mà hãy trang bị những kiến thức về giáo dục giới tính cho trẻ”, bà Huế cho biết.

Ở tuổi dậy thì, trẻ luôn cần một người bạn để sẻ chia, tâm sự. Do đó, phụ huynh cần thường xuyên trò chuyện, làm bạn với con. Đồng thời, giáo dục giới tính cho trẻ. Nhờ vậy, bố mẹ sẽ biết con là người như thế nào, phát triển theo chiều hướng nào để kịp thời điều chỉnh.

Những người bạn của con sẽ là nguồn tin tin cậy để cha mẹ hiểu trẻ đang nghĩ gì. Cha mẹ cũng có thể làm một người bạn bí mật với con qua mạng xã hội như Facebook, Zalo, Instagram… Khi đó, trẻ có thể sẽ dễ dàng trải lòng, muốn được chia sẻ với một người bạn online.