Vai trò của bộ đề này càng đặc biệt với kỳ thi năm nay bởi tính mới, chưa có tiền lệ, vì đây là năm đầu tiên thi tốt nghiệp THPT của lứa học sinh học theo Chương trình GDPT 2018.
Ngày 18/10, Bộ GD&ĐT đã công bố 18 đề thi tham khảo để sử dụng trong nhiều năm, bắt đầu từ Kỳ thi tốt nghiệp THPT 2025. Đây là sản phẩm sau một thời gian dài chuẩn bị, với sự tham gia của các chuyên gia, nhà khoa học, giảng viên, giáo viên, chủ biên xây dựng Chương trình GDPT 2018 và Chương trình giáo dục thường xuyên, tác giả biên soạn sách giáo khoa theo chương trình mới, thầy cô tham gia các đợt tập huấn về xây dựng ngân hàng câu hỏi thi, ra đề thi do Bộ GD&ĐT tổ chức... So với mọi năm, đề tham khảo được công bố sớm hơn gần 5 tháng.
Đón nhận, phân tích đề tham khảo, nhiều giáo viên đánh giá có sự thay đổi lớn so với đề thi tốt nghiệp THPT những năm trước đây. Đặc biệt, câu hỏi trong đề tham khảo các môn Khoa học tự nhiên được cho là đi sâu vào bản chất môn học, không còn dạng bài tập yêu cầu học sinh tính toán quá phức tạp nhưng không giúp gì trong phát triển năng lực. Thay vào đó, câu hỏi chú trọng thực nghiệm, thực hành, ứng dụng kiến thức đã học vào thực tế cuộc sống. Điều này đòi hỏi học sinh có kỹ năng đọc hiểu, tiếp cận vấn đề một cách toàn diện, không thể học ghi nhớ máy móc…
Đề Tiếng Anh được nhận định hay nhưng khá thách thức với học sinh bởi không áp dụng được cách làm mẹo mực mà yêu cầu hiểu, vận dụng kiến thức về ngữ pháp, từ vựng để xử lý bài thi. Đề Ngữ văn thoát ly hoàn toàn ngữ liệu trong sách giáo khoa… Điểm thay đổi chung ở tất cả đề tham khảo là tính phân loại rõ nét hơn, chú trọng đánh giá năng lực, bám sát Chương trình GDPT 2018…
Nhiều ý kiến nhận định tích cực về đề tham khảo, tuy nhiên cũng cảnh báo việc điểm thi tốt nghiệp THPT nhiều khả năng giảm. Mặc dù vậy, với tính phân loại, việc tập trung đánh giá tư duy, năng lực, khả năng giải quyết vấn đề, bên cạnh mục tiêu xét tốt nghiệp THPT, đề thi theo hướng này phù hợp để trường đại học sử dụng kết quả phục vụ xét tuyển.
Thậm chí, có chuyên gia giáo dục cho rằng, một số năm gần đây, không ít trường đại học dần giảm chỉ tiêu xét tuyển bằng điểm thi tốt nghiệp THPT; tuy nhiên từ 2025 có thể xuất hiện xu hướng “dịch chuyển ngược” mà nguyên nhân chính từ sự thay đổi của đề thi.
Trong dạy học ở THPT, đề tham khảo mới công bố cũng sẽ tác động, làm thay đổi cách học tập, ôn thi của học sinh; cách dạy học và ôn tập cho học trò của giáo viên. Thầy cô cần giúp học sinh học hiểu bản chất kiến thức, gắn lý thuyết với vận dụng, tránh sa vào ghi nhớ máy móc, mẹo mực… Học sinh thực học, thực nghiệm, thực hành để có đủ nền tảng, kiến thức, kỹ năng làm tốt bài thi tốt nghiệp THPT đổi mới.
Ngay sau khi Bộ GD&ĐT công bố đề tham khảo, các nhà trường, giáo viên đã phân tích đề để triển khai trong dạy học, kiểm tra đánh giá, ôn tập. Tuy nhiên vẫn phải lưu ý, đề tham khảo là tài liệu ôn tập quan trọng, nhưng đừng nên quá lệ thuộc. Quan trọng nhất vẫn là dạy học hiệu quả theo chương trình để học sinh có nền tảng kiến thức vững vàng, cùng đó rèn kỹ năng làm bài để tự tin trước Kỳ thi tốt nghiệp THPT đầu tiên theo chương trình mới.
