Đi tìm nguyên nhân
Sau khi máy bay Boeing Ukraine bị rơi gần Tehran, hai giả thuyết chính về nguyên nhân của sự cố đã được đưa ra. Iran tiếp tục nhấn mạnh vào các nguyên nhân kỹ thuật của thảm họa, còn phương Tây khẳng định rằng chiếc máy bay đã bị bắn hạ do nhầm lẫn của phòng không Iran. Nếu Tehran không chứng minh được lập luận của mình, thì Iran có thể phải trả giá đắt vì sự cố này.
Hôm 10/1, quan chức Iran đã phải bác bỏ cáo buộc về những nỗ lực của Tehran trong việc che đậy nguyên nhân gây ra thảm họa đối với chiếc Boeing 737 của Ukraine. Trước đó cùng ngày, từ các nhân chứng, hãng truyền hình CBS của Mỹ đã đưa tin rằng, hầu hết các mảnh vỡ của máy bay đã được đưa đi đâu đó bằng xe tải.
Những nghi ngờ mới chống lại chính quyền Iran được đưa ra ở Kiev. Censor.net trích dẫn một nguồn tin trong ủy ban điều tra của Ukraine, đang làm việc tại Tehran, cho hay chính quyền Iran chưa cho phép các thành viên của ủy ban này kiểm tra địa điểm chiếc Boeing gặp sự cố. Lý do cho sự chậm trễ này không mấy thuyết phục. Phía Iran yêu cầu các chuyên gia Ukraine phải đợi đến khi lễ kỷ niệm 42 năm cuộc biểu tình rầm rộ đầu tiên chống lại chính quyền Shah kết thúc tại Cộng hòa Hồi giáo. Điều dễ hiểu là, không kiểm tra vị trí máy bay rơi thì không thể đưa ra kết luận chi tiết về nguyên nhân của thảm kịch khiến 176 người thiệt mạng.
Tuy nhiên, ngày 10/1, Bộ trưởng Ngoại giao Ukraine Vadim Pristayko cho biết, Iran đã cung cấp cho ủy ban điều tra quyền truy cập vào một trong những nguồn quan trọng – hộp đen của chiếc mày bay gặp nạn. Có điều, mất bao lâu để trích xuất thông tin vẫn chưa rõ ràng. Theo người đứng đầu Tổ chức Hàng không Dân dụng Iran Ali Abedzade, việc giải mã các hộp đen của máy bay Ukraine sẽ mất tới hai tháng và cuộc điều tra có thể mất một hoặc hai năm.
Iran khẳng định rằng nguyên nhân của thảm họa là do trục trặc kỹ thuật. Như vậy, lỗi thuộc về công ty chủ sở hữu của Boeing, International Ukraine Airlines (UIA). Theo ông Abedzadeh, chiếc máy bay Boeing 737 của Ukraine đã chìm trong lửa khoảng 90 giây. Phía Ukraine khẳng định, máy bay đang trong tình trạng tốt. Bộ trưởng
Pristayko tuyên bố, trong cuộc liên lạc cuối cùng, các phi công báo cáo rằng chuyến bay đang diễn ra bình thường.
Tuy nhiên, Kiev nghiêng về giả thuyết là máy bay có thể đã bị một tên lửa bắn hạ, rất có thể là do lực lượng phòng không Iran. Ngoài kịch bản này, Ủy ban An ninh Ukraine còn tính đến khả năng có một cuộc khủng bố trên máy bay. Tuy nhiên, Tổng thống V. Zelensky và người đứng đầu ngành ngoại giao Ukraine Vadim Pristayko kêu gọi không nên vội vàng đưa ra kết luận và chờ kết quả điều tra.
Kiev cho rằng, cuộc điều tra nên được lãnh đạo bởi một liên minh quốc tế, trong đó cần sự tham gia tích cực từ phía Iran.
Trong khi đó, cũng vào ngày 10/1, Thủ tướng Canada Justin Trudeau cho biết, Ottawa có một số thông tin tình báo rằng tên lửa đất đối không Iran đã tấn công máy bay. Canada quan tâm đến điều tra thảm họa là điều dễ hiểu. Trong số những hành khách tử nạn có 63 người Canada. Trước đó, kênh CNN của Mỹ dẫn nguồn tin từ Nhà Trắng, cho biết: Chính quyền Donald Trump tin máy bay có thể bị bắn hạ bởi hai tên lửa phòng không Iran. Không chờ kết quả điều tra, Tổng thống Mỹ đã bác bỏ giả thuyết cho rằng, chiếc máy bay bị rơi do sự cố kỹ thuật.
Bị bắn hạ do nhầm lẫn
Không phải chờ đợi lâu như các chuyên gia nhận định, ngày 11/1, Bộ Tổng tham mưu Lực lượng Vũ trang Iran tuyên bố: Máy bay chở khách Boeing 737- 800 của Hãng hàng không quốc tế Ukraine (UIA) bị rơi gần Tehran là do Iran nhầm lẫn bắn hạ.
“Do lỗi của con người, và do tai nạn, chiếc máy bay này đã bị bắn hạ” - Tuyên bố của Công ty Truyền hình và Đài phát thanh quốc gia IRIB nêu rõ.
Bộ Tổng tham mưu Quân đội Iran giải thích chiếc máy bay đã bị bắn hạ vì nó bay ở gần một căn cứ quân sự quan trọng và quay đầu theo cách mà nó bị hiểu nhầm là mục tiêu của kẻ thù. Điều này xảy ra trong bối cảnh Quân đội Iran đang sẵn sàng chiến đấu chống lại phản ứng có thể của Mỹ do các cuộc tấn công tên lửa của nước này vào các căn cứ của Mỹ ở Iraq trước đó.
Cũng trong ngày 11/1, Tổng thống Iran Hassan Rouhani chia buồn về việc các lực lượng vũ trang của Iran đã bắn nhầm máy bay Ukraine vì tưởng một cuộc tấn công từ Hoa Kỳ.
“Thật không may, yếu tố con người và sự sai lầm đã dẫn đến một thảm họa lớn, đáng tiếc. Là Tổng thống Iran, tôi gửi lời chia buồn tới gia đình các nạn nhân của thảm họa tồi tệ này”, ông Rouhani nói.
Tổng thống Iran Hassan Rouhani yêu cầu tất cả các biện pháp được thực hiện để bồi thường cho chiếc máy bay bị rơi và hứa Tehran sẽ tiếp tục điều tra.
“Cuộc điều tra sẽ tiếp tục tiến hành để tìm ra và truy tố các nguyên nhân của thảm kịch lớn và sai lầm không thể tha thứ này” - Trong một tuyên bố trên Twitter, ông Rouhani viết. Ngoài ra, ông Rouhani kêu gọi loại bỏ những thiếu sót của hệ thống phòng không Iran.
Bộ trưởng Ngoại giao Iran Javad Zarif đã viết trên Twitter, đây là lỗi của con người trong cuộc khủng hoảng do chủ nghĩa phiêu lưu mạo hiểm từ Mỹ đã dẫn đến vụ tai nạn. Ông cũng gửi lời chia buồn và xin lỗi đến gia đình của những người thiệt mạng trong vụ tai nạn máy bay.
Trong khi dư luận phương Tây có những đánh giá rất khác nhau về việc Iran “quay ngoắt 180 độ” thừa nhận lỗi của mình thì tờ Tehran Times khẳng định: Sự cố của máy bay chở khách Ukraine trên bầu trời Iran gây ra nỗi buồn sâu sắc. Nhưng đó là sự lặp lại của các sự kiện tương tự thường xuyên xảy ra trong thế giới hiện đại. Sự khác biệt duy nhất giữa thảm họa gần Sân bay Quốc tế Imam Khomeini và các thảm họa tương tự trên khắp thế giới là không có chính phủ nào bày tỏ sự hối tiếc. Chỉ có Teheran làm điều này ... Theo AFP, các sự cố tương tự là không thể tránh khỏi trong các tình huống chiến đấu. Tuy nhiên, Iran đã thành thật tiết lộ sự thật và bày tỏ lời xin lỗi về sai lầm mà nước này gọi là đau đớn.
