Hình ảnh chụp từ vệ tinh của AMTI cho thấy những công trình phục vụ mục đích quân sự mà Trung Quốc xây dựng trái phép trên đá Chữ Thập của Việt Nam
Tổng thống Philippines Rodrigo Duterte ngày 29-3 cho biết ông đã yêu cầu Đại sứ Mỹ tại nước này giải thích lý do Washington không triển khai các tàu chiến để ngăn Trung Quốc xây dựng các đảo nhân tạo trái phép trên Biển Đông. Theo Tổng thống Duterte, ông đã nói với Đại sứ Mỹ Kim Sung rằng ông bất ngờ trước việc Mỹ không có bất kỳ động thái nào trong khi báo chí đăng tải những hình ảnh cho thấy Trung Quốc đã ngang nhiên xây dựng các đường băng cũng như công trình phi pháp khác trên các đảo nhân tạo do nước này bồi đắp trái phép trên Biển Đông.
Cụ thể hơn, nhà lãnh đạo Philippines đã đưa ra hàng loạt chất vấn Đại sứ Mỹ như: “Liệu có phải Mỹ muốn tránh rắc rối ngay từ đầu?”; “Tại sao Mỹ không triển khai một đội tàu của Hạm đội 7 đồn trú ở Thái Bình Dương?”; “Các tàu Mỹ chỉ cần quay đầu lại, đi đến đó và nói thẳng với họ (Trung Quốc) rằng hãy dừng lại”… Trước những câu hỏi dồn của Tổng thống Philippines, Đại sứ Mỹ Sung Kim đã “né tránh” với lý do ông mới nhận nhiệm vụ tại Philippines từ cuối năm 2016 và khi sự việc diễn ra thì ông ở nơi khác nên không thể trả lời câu hỏi.
Đây là lần thứ hai chỉ trong vòng chưa đầy một tuần, Tổng thống Duterte chất vấn và chỉ trích Mỹ đã không hành động để ngăn cản Trung Quốc bồi đắp, tôn tạo trái phép các bãi đá ngầm, rạn san hô trên Biển Đông thành các đảo nổi nhân tạo rồi biến chúng thành các căn cứ quân sự.
Trước đó, ngày 23-3, ông Duterte đã nhấn mạnh, Mỹ bị ràng buộc bảo vệ Philippines theo một Hiệp ước giữa hai nước, nhưng lại không hành động gì khi Trung Quốc bắt đầu các hoạt động xây đảo nhân tạo trái phép ở Biển Đông như tại sao khi Bắc Kinh bắt đầu xây dựng các công trình, Washington không điều 5 tàu sân bay tới để ngăn chặn…
Nhìn vào những gì mà Trung Quốc đã ngang nhiên hành động trên Biển Đông thời gian qua có thể thấy ngay vì sao Tổng thống Duterte lại đột nhiên tăng “cường độ” chỉ trích Mỹ không ngăn chặn Trung Quốc trên vùng biển chiến lược này. Trong khi đang tiếp tục hoàn thiện các công trình phục vụ mục đích quân sự trên các đảo nhân tạo bồi đắp trái phép thuộc quần đảo Trường Sa của Việt Nam, Trung Quốc đang có những động thái chuẩn bị để hành động tương tự với Scarborough, bãi cạn mà Bắc Kinh đã giành quyền kiểm soát từ Philippines vào năm 2012.
Sự chỉ trích Mỹ không hành động ngăn chặn Trung Quốc của Tổng thống Philippines còn diễn ra trong bối cảnh Cơ quan Sáng kiến Minh bạch Hàng hải châu Á (AMTI) thuộc Trung tâm Nghiên cứu quốc tế và chiến lược (CSIS) ngày 27-3 cho biết, Trung Quốc dường như đã hoàn tất hầu hết việc xây dựng các cơ sở hạ tầng quân sự phi pháp trên các đảo nhân tạo ở Biển Đông và có thể triển khai các máy bay chiến đấu cũng như các phương tiện quân sự khác trên các thực thể này bất kỳ lúc nào.
Những hình ảnh chụp từ vệ tinh mới nhất mà AMTI công bố cho thấy rất rõ việc Trung Quốc đang hoàn thiện các nhà chứa máy bay, radar và tên lửa trên các bãi đá ngầm: Chữ Thập, Vành Khăn và Subi thuộc quần đảo Trường Sa vừa được bồi đắp trái phép thành các đảo nổi nhân tạo.
