Các nhà khoa học vừa ghi nhận một tia sét dài nhất từng được quan sát trên Trái Đất, với tổng chiều dài lên tới 830,3 km – tương đương khoảng 2 lần chiều dài hẻm núi Grand Canyon hoặc quãng đường bay từ Paris đến Venice.
Tia sét "siêu khủng" (megaflash) này xuất hiện trong một cơn giông lớn vào tháng 10/2017, kéo dài từ phía đông bang Texas tới gần thành phố Kansas, Mỹ, dài hơn kỷ lục trước đó 61,2 km.
Nếu di chuyển bằng ô tô hết đoạn đường này, bạn sẽ mất 9 tiếng lái xe. Còn nếu bay, hành trình sẽ kéo dài ít nhất 90 phút.
Kỷ lục thiên nhiên gây choáng và nguy hiểm tiềm tàng
Tổ chức Khí tượng Thế giới (WMO) cho biết phát hiện này nhằm nhấn mạnh rằng sét có thể di chuyển rất xa khỏi cơn bão gốc.
“Tia sét là hiện tượng vừa kỳ vĩ vừa nguy hiểm, cướp đi sinh mạng của nhiều người mỗi năm. Do đó, việc cảnh báo sớm trên toàn cầu là ưu tiên hàng đầu,” bà Celeste Saulo – Tổng Thư ký WMO – khẳng định.
Bà nói thêm: “Những phát hiện mới này cho thấy mối lo ngại lớn về an toàn công cộng. Những đám mây nhiễm điện có thể tạo ra tia sét dài đến mức gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến ngành hàng không và thậm chí châm ngòi cho các vụ cháy rừng.”
Trước đây, việc theo dõi sét chủ yếu dựa vào các trạm quan trắc mặt đất. Tuy nhiên, từ năm 2017, các thiết bị phát hiện sét gắn trên vệ tinh địa tĩnh đã cho phép quan sát liên tục các tia sét ở quy mô toàn lục địa.
Ông Michael J. Peterson – tác giả chính từ Viện Công nghệ Georgia – cho biết: “Sét cực đoan rất khó nghiên cứu vì nó vượt xa khả năng quan sát thực tế. Việc có thể đo liên tục từ quỹ đạo địa tĩnh là một bước tiến lớn.”
“Hiện nay, hầu hết các điểm nóng sét trên toàn cầu đều nằm trong tầm quan sát của vệ tinh. Công nghệ xử lý dữ liệu cũng đã cải thiện, giúp mô tả chính xác các tia sét trong khối lượng dữ liệu khổng lồ.”
Kỷ lục chưa phải giới hạn cuối cùng
Tia sét mới này đã vượt qua kỷ lục trước đó được ghi nhận vào tháng 4/2020, với chiều dài 768 km.
Ông Randall Cerveny – Báo cáo viên chuyên trách về các hiện tượng thời tiết và khí hậu cực đoan của WMO – nói: “Kỷ lục mới này chứng minh sức mạnh đáng kinh ngạc của tự nhiên.”
Ông nhận định thêm: “Các đánh giá của WMO về những hiện tượng cực đoan như kỷ lục chiều dài tia sét là minh chứng cho tiến bộ vượt bậc của khoa học trong việc quan sát và phân tích. Có khả năng những hiện tượng còn khủng khiếp hơn vẫn đang tồn tại và sẽ được ghi nhận trong tương lai.”
Thông thường, mỗi tia sét chỉ dài chưa đến 16 km. Những tia dài hơn 96 km được gọi là “megaflash”.
Megaflash thường xuất hiện trong các cơn giông kéo dài ít nhất 14 giờ và bao phủ diện tích khổng lồ.
Ngoài tia sét dài kỷ lục năm 2017, còn có nhiều vụ sét khác từng gây chấn động.
Cụ thể, tia sét có thời gian kéo dài nhất là 17,1 giây xảy ra trong cơn giông trên Uruguay và miền bắc Argentina ngày 18/6/2020.
Vụ sét gây thiệt hại nhân mạng nghiêm trọng nhất là năm 1975 tại Zimbabwe, khiến 21 người chết do bị sét đánh trúng trực tiếp.
Ngoài ra, có đến 469 người thiệt mạng trong một vụ sét gián tiếp tại Dronka, Ai Cập, năm 1994, khi sét đánh vào các bồn chứa dầu khiến dầu cháy tràn vào thị trấn.
Các nhà nghiên cứu kỳ vọng những phát hiện này sẽ nâng cao nhận thức rằng sét có thể di chuyển hàng trăm km từ tâm bão.
Chuyên gia sét Walt Lyons khuyến cáo: “Chỉ có 2 nơi an toàn khi có sét là: bên trong tòa nhà lớn có hệ thống dây điện và ống nước, hoặc bên trong ô tô kín có mui bằng kim loại. Các nơi như bãi biển, nhà chờ xe buýt, xe máy đều không đủ an toàn.”
Ông nhấn mạnh: “Khi có dữ liệu sét cho thấy sét ở trong bán kính 10 km, hãy tìm nơi trú ẩn an toàn ngay. Sét có thể ập đến trong vài giây với khoảng cách rất xa.”
