Vì đâu vướng vòng lao lý?
Bị cáoThái Khắc Thành (SN 1980, Nghệ An) bị tòa cấp sơ thẩm tuyên 6 năm tù vì nuôi, vận chuyển và bán 13 cá thể gà lôi trắng. Theo kết quả giám định, đây là loài động vật rừng nguy cấp, quý, hiếm nhóm IB, bị nghiêm cấm khai thác, buôn bán dưới mọi hình thức.
Trước đó, ngày 2/4/2025, cơ quan chức trách kiểm tra xe ô tô vận chuyển 10 cá thể gà lôi trắng đi bán theo yêu cầu của ông Thành. Khám xét khẩn cấp nơi ở, lực lượng chức năng phát hiện thêm 3 con khác, tổng cộng 13 cá thể. Ông Thành bị khởi tố, tạm giam theo Khoản 2, Điều 244 Bộ luật Hình sự 2015 (sửa đổi 2017), khung hình phạt từ 5–10 năm tù.
Được biết, bị cáo này là lao động chính trong gia đình, làm nông, nuôi chim cảnh và thi thoảng đi hát đám cưới để phụ thêm thu nhập. Vợ làm công nhân, 3 con nhỏ (con lớn học lớp 2, con út chưa tròn 2 tuổi), mẹ già hơn 80 tuổi. Từ ngày bị bắt, vợ bị cáo phải nghỉ việc để chăm sóc mẹ già và con nhỏ, kinh tế gia đình gặp khó khăn.
Điều đáng nói, theo khoản 2, Điều 244 BLHS quy định: Người vi phạm liên quan từ 11 đến 15 cá thể loài nhóm IB có thể bị phạt tù 5–10 năm. Bản án 6 năm đối với bị cáo Thành nằm ở mức khởi điểm của khung hình phạt này.
Sau khi bản án sơ thẩm được tuyên, mạng xã hội và nhiều diễn đàn pháp lý đã có những tranh luận. Có ý kiến cho rằng hình phạt 6 năm tù là cần thiết để răn đe, bảo vệ động vật quý hiếm. Cũng có không ít ý kiến bày tỏ sự xót xa, cho rằng mức án này quá nặng so với hành vi và hoàn cảnh của bị cáo.
Một vài tài khoản mạng xã hội lên tiếng: "Dù thế nào, sinh mạng một con vật cũng không thể so sánh với cuộc đời của một con người, thậm chí cả một gia đình".
Cũng từ vụ án nói trên, thử lên mạng search từ khóa “mua gà lôi trắng", có rất nhiều trang/hội nhóm đang bán loại động vật này. Họ để địa chỉ và số điện thoại công khai, quảng cáo, tiếp thị và công bố giá cả, "giao lưu" rất vui vẻ. Nghĩa là có thể họ không biết đây là loài động vật bị cấm mua bán và nếu bị bắt thì phải đi tù.
Cân bằng giữa sự nghiêm minh và khoan dung
Theo luật sư Thân Ngọc Quang - Đoàn Luật sư Hà Nội: "Một nhiệm vụ không thể thiếu của pháp luật ngoài bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của công dân, duy trì trật tự và ổn định xã hội, là góp phần xây dựng xã hội công bằng, văn minh và vì sự phát triển chung của xã hội. Trong vụ án này, nếu chỉ xét về hành vi thì pháp luật buộc phải xử lý nghiêm để răn đe, bởi đó là nghĩa vụ.
Tuy nhiên, tính nhân văn nằm ở chỗ tòa án và cơ quan tố tụng phải xem xét toàn diện bối cảnh phạm tội: Người phạm tội có hiểu biết pháp luật đến đâu? Đây là hành vi đơn lẻ hay có tổ chức, quy mô lớn? Có động cơ vụ lợi lớn hay chỉ là hành vi bột phát? Nhân thân, hoàn cảnh gia đình và thái độ khắc phục hậu quả như thế nào?
Có thể nói rằng, “mức án nhân văn” không có nghĩa là bỏ qua vi phạm, mà là sự cân bằng giữa sự nghiêm minh và khoan dung. Nếu hình phạt quá nhẹ, tính răn đe giảm, nguy cơ tái phạm và tác hại với môi trường sẽ lớn. Nhưng nếu quá nặng, đặc biệt với người phạm tội lần đầu, quy mô nhỏ, hoàn cảnh đặc biệt khó khăn, thì bản án có thể biến thành gánh nặng kéo dài cho cả một gia đình, tạo hệ lụy xã hội không đáng có.
Gia đình hiện đang làm đơn kháng cáo, với mong muốn được khoan hồng, giảm nhẹ hình phạt, để bị cáo sớm trở về với gia đình, chăm sóc mẹ già và con nhỏ. Một số luật sư cũng bày tỏ sẵn sàng hỗ trợ pháp lý miễn phí cho bị cáo.
