Công bằng, phù hợp với thực tiễn
PGS.TS Nguyễn Phong Điền – Phó Hiệu trưởng Trường ĐH Bách khoa Hà Nội khẳng định: Bộ GD&ĐT ban hành Quy chế tuyển sinh và đào tạo trình độ tiến sĩ kèm theo Thông tư 18/2021/TT-BGDĐT thay thế Thông tư số 08/2017/TT-BGDĐT là cần thiết, nhằm khắc phục một số điểm chưa phù hợp, nhưng vẫn bảo đảm kế thừa những quy định mang tính tích cực và khả thi; đồng thời ổn định và gắn với thực tế triển khai hoạt động đào tạo trình độ tiến sĩ.
Cho rằng, Quy chế lần này gọn gàng, giảm những công việc sự vụ, hình thức, tăng quyền tự chủ, tự chịu trách nhiệm của cơ sở giáo dục đại học, PGS.TS Nguyễn Phong Điền nhấn mạnh: Quy chế có nhiều điểm mới thuận lợi cho công tác tổ chức, quản lý đào tạo tiến sĩ của các cơ sở đào tạo. Theo đó, cơ sở giáo dục đại học đưa ra những yêu cầu, quy định phù hợp, nhằm thu hút người học tài năng và hỗ trợ người học.
Mặt khác, dựa trên thế mạnh của mình, các trường có thể chủ động trong tuyển sinh, xây dựng và triển khai chương trình đào tạo phù hợp; đồng thời xây dựng đội ngũ chuyên gia, giảng dạy, hướng dẫn tốt nhất và chủ động lựa chọn chuyên gia đánh giá luận án phù hợp. Qua đó, nâng cao chất lượng luận án, công trình nghiên cứu của nghiên cứu sinh.
Nhấn mạnh, một trong những điểm nhấn của Quy chế tuyển sinh và đào tạo trình độ tiến sĩ là bổ sung, công nhận bài báo khoa học trên các tạp chí chuyên ngành có uy tín trong nước, lãnh đạo Trường ĐH Bách khoa Hà Nội phân tích: Chất lượng đào tạo nằm ở nhiều yếu tố: Bên cạnh thầy giỏi, cơ sở vật chất tốt, đầu tư cho nghiên cứu chính sách thu hút người học giỏi hay chương trình đào tạo tiên tiến… cũng rất cần chú ý đến chất lượng công trình nghiên cứu, chất lượng luận án và sản phẩm khoa học công nghệ gồm: Bài báo, phát minh sáng chế, giải pháp hữu ích, sản phẩm áp dụng thực tiễn…
“Nhiều quốc gia coi trọng sản phẩm bài báo khoa học, lấy số lượng và chất lượng bài báo để làm chuẩn đầu ra. Điều này nên khuyến khích ở Việt Nam, vì người làm nghiên cứu, công bố khoa học tức là góp phần thúc đẩy khoa học phát triển, đưa kết quả nghiên cứu ra áp dụng thực tiễn, đem lại hiệu quả và lợi ích cho xã hội. Việc đăng bài ở tạp chí trong nước cũng nên được khuyến khích, giúp cho tạp chí trong nước phát triển và tăng uy tín trên trường quốc tế” - PGS.TS Nguyễn Phong Điền đặt vấn đề.
Thúc đẩy tạp chí trong nước vươn lên đẳng cấp quốc tế
Đồng quan điểm, PGS.TS Trần Thanh Vân - Phó Giám đốc ĐH Thái Nguyên cho rằng: Một trong những giải pháp hữu hiệu góp phần thúc đẩy, nâng cao chất lượng tạp chí trong nước chính là công nhận bài báo trên tạp chí trong nước khi đánh giá kết quả nghiên cứu, đào tạo tiến sĩ. Rất mừng là Quy chế đã có quy định về nội dung này. Chúng ta khuyến khích nghiên cứu sinh, nhà khoa học viết bài, đăng bài báo, sách ở các tạp chí và nhà xuất bản uy tín của thế giới (ISI, Scopus, Springer...) nhưng không nên tuyệt đối hóa. Bởi lẽ, có nhiều tạp chí quốc tế khác không trong danh mục ISI, Scopus, thậm chí có chất lượng không cao.
Theo PGS.TS Phạm Văn Phúc - Viện trưởng Viện Tế bào gốc, Trường ĐH Khoa học Tự nhiên (ĐH Quốc gia TP Hồ Chí Minh), không nên phân biệt tạp chí trong nước hay quốc tế, mà cần đánh giá tạp chí dựa vào tiêu chuẩn. Vì vậy, cần thiết xây dựng các quy chuẩn/ tiêu chuẩn để công nhận tạp chí quốc gia; giống như các tổ chức đã xây dựng quy chuẩn/ tiêu chuẩn của tạp chí quốc tế. Căn cứ vào tiêu chuẩn đó để đánh giá hay công nhận sự tương đương giữa tiêu chuẩn quốc gia và quốc tế.
Đề cập đến việc Quy chế bổ sung công nhận bài báo khoa học trên các tạp chí chuyên ngành có uy tín trong nước, PGS.TS Nguyễn Thu Thuỷ - Vụ trưởng Vụ Giáo dục Đại học (Bộ GD&ĐT) chia sẻ: Việt Nam hiện có trên 600 tạp chí khoa học, và trong hệ thống tạp chí được Hội đồng Giáo sư Nhà nước tính điểm có hơn 400 tạp chí. Chất lượng của một số tạp chí khoa học chuyên ngành có uy tín ở trong nước gần 5 năm vừa qua đã thay đổi rất tích cực và cần được ghi nhận.
“Chúng ta có 1 tạp chí được chỉ mục trong cơ sở dữ liệu SCIE (Science Citation Index Expansed); 6 tạp chí thuộc ESCI (Emerging Sources Citation Index) của Web of Sciences; 8 tạp chí Scopus và 18 tạp chí được chỉ mục trong cơ sở dữ liệu của ACI (ASEAN Citation Index). Do đó, sự ghi nhận, công nhận đối với các tạp chí trong nước sẽ là động lực để các tạp chí khoa học phấn đấu nâng cao chất lượng, tiệm cận với các tiêu chuẩn quốc tế bằng nội lực; từ đó, đẩy mạnh việc quan tâm xây dựng các tạp chí trong nước vươn lên đẳng cấp quốc tế” - PGS.TS Nguyễn Thu Thuỷ nhấn mạnh.
Lãnh đạo Vụ Giáo dục Đại học cho hay: Bên cạnh việc góp phần đưa kết quả nghiên cứu của người hướng dẫn và nghiên cứu sinh đến với cộng đồng khoa học quốc tế, việc công bố các kết quả nghiên cứu qua các tạp chí có uy tín ở trong nước là một kênh để những sản phẩm khoa học có giá trị phù hợp với điều kiện của Việt Nam đến được với đông đảo những người quan tâm. Đây là sự ghi nhận các kết quả nghiên cứu ứng dụng để giải quyết các vấn đề thực tiễn, góp phần tư vấn và xây dựng chính sách tại Việt Nam. Quy định này cũng khẳng định trách nhiệm và đóng góp đối với quốc gia của các nhà khoa học, nghiên cứu sinh Việt Nam.
