"Nhón chân" vào làng báo quốc tế

(GD&TĐ) - Người Việt làm báo nước ngoài có gì lạ? Dưới đây là những câu chuyện tản mạn về một mảng được coi là khá “bí hiểm” trong mắt bạn trẻ Việt Nam.

Sứ mệnh gắn kết

Những người làm báo Tây ở ta

Tại chi nhánh các hãng thông tấn nước ngoài ở Việt Nam, trên danh nghĩa chính thức, người Việt chỉ có thể nắm giữ vị trí trợ lý thông tin, chứ không được gọi là phóng viên hay nhà báo. Một trợ lý thông tin có nhiệm vụ vác máy ghi âm đi, ghi lại câu chuyện và… mang về cho “sếp” xử lý, chứ không được đặt câu hỏi, không được tự ý đi phỏng vấn, thậm chí không được… chụp ảnh.

Để hỗ trợ cho phóng viên chính của hãng, trợ lý thông tin còn phải chịu trách nhiệm đủ thứ “hầm bà lằng” khác nữa. Với lợi thế về ngôn ngữ tiếng mẹ đẻ, họ cũng chính là người gọi điện thoại liên lạc, đặt lịch phỏng vấn, phiên dịch, gỡ băng… Chuẩn bị cho các chuyến công tác, các trợ lý thông tin cũng là người liên hệ với địa phương để xin phép, đặt vé, đặt khách sạn… Với những nhiệm vụ vô cùng tỉ mỉ và đa dạng như vậy, các trợ lý thông tin ở các văn phòng báo chí nước ngoài tại Việt Nam được đồng nghiệp yêu mến mệnh danh là “fixer” - những người có sứ mệnh gắn kết và tổ chức.

Tất nhiên, để có thể “nhón chân” vào làng báo quốc tế ở Việt Nam, ngoại ngữ là yêu cầu tối quan trọng. Niềm đam mê làm báo và lòng nhiệt tình cũng sẽ là thế mạnh để người tuyển dụng lựa chọn. Nguyễn Phương Linh, tốt nghiệp ĐH Kinh tế Quốc dân, đam mê nghề báo từ những ngày còn là sinh viên. Thời đó, Linh rất mê tạp chí Financial Times online. Trang báo điện tử này cho phép mỗi tài khoản thư điện tử được đọc 8 bài báo miễn phí, và Linh đã lập… 6 địa chỉ thư điện tử để được đọc báo. Sau khi tốt nghiệp, Linh làm việc cho một tạp chí tiếng Anh của Bộ Tài chính. Khi tờ Financial Times đặt văn phòng tại Việt Nam và tuyển người, Linh là một trong những người đầu

tiên nộp đơn. Tuy nhiên, do còn quá trẻ, chưa có kinh nghiệm và những mối quan hệ cần thiết, Linh bị từ chối. Một thời gian sau, được biết rằng người được nhận vào trước đó đã nghỉ việc, Linh lại mạnh dạn nộp đơn lần nữa. Người phỏng vấn bị sự nhiệt tình của Linh thuyết phục, và Linh đã làm việc tại Financial Times từ đó đến nay. Linh cho rằng không có nghề nào giúp ích nhiều cho sinh viên mới ra trường như nghề báo, bởi người làm báo có cơ hội gặp và tiếp xúc với nhiều người; từ đó, các bạn trẻ có thể tự định hướng nghề nghiệp cho mình.

Viết gì để hút bạn đọc nước ngoài?

Đào Thu Hiền từng làm việc cho các hãng tin AP và Bloomberg. Tốt nghiệp ĐH Ngoại ngữ khoa Tiếng Anh, Hiền thi tuyển vào Vietnam News - Tờ báo tiếng Anh đầu tiên ở Việt Nam, sau đó được đi thực tập 3 tháng và được tuyển vào AP. Thời gian đó, rất ít người Việt làm cho báo nước ngoài, nên tất cả đều mới mẻ. Làm việc trong hãng AP được 3 năm, Hiền ấp ủ giấc mơ được làm phóng viên quốc tế. Các đồng nghiệp nước ngoài khuyên chị đi học báo chí tại ĐH Colombia danh tiếng của Mỹ. Nộp đơn và được chấp nhận, Hiền trở thành học viên người Việt đầu tiên của ĐH này kể từ sau năm 1975. Tốt nghiệp khóa học, chị làm việc tự do tại Bờ Biển Ngà và viết bài cho một số tạp chí nước ngoài. Một năm sau đó, Hiền nhận được vị trí làm việc toàn thời gian ở tờ Bloomberg - Canada, chịu trách nhiệm mảng tin về ngân hàng, thị trường chứng khoán – một công việc đòi hỏi sự chính xác và sức ép cao. Với Hiền, được làm việc ở phòng tin, với những đồng nghiệp giàu kinh nghiệm luôn sẵn lòng chỉ dẫn, là một thử thách lớn, nhưng cũng là một sự tôi luyện tuyệt vời cho người mới vào nghề báo.

Để đưa một bản tin, hay một bài báo về Việt Nam có sức thu hút bạn đọc nước ngoài, tất nhiên tin, bài đó phải liên quan đến tin tức thời sự, những sự kiện lớn, hoặc lần đầu tiên diễn ra tại Việt Nam. Thời gian gần đây, chủ đề biển Đông, việc lấy phiếu tín nhiệm các lãnh đạo cao cấp lần đầu tiên trong lịch sử, hay thông tin về nợ xấu ngân hàng ở Việt Nam… là những tin “nóng” được bạn đọc quốc tế theo dõi.  Những kiến thức chung về văn hóa, nghệ thuật, hay lịch sử cũng được bạn đọc nước ngoài chú ý. Chẳng hạn như bạn đọc ở Mỹ, Pháp rất quan tâm đến với những thông tin về hai cuộc chiến giữ nước của Việt Nam.

Để tin, bài về Việt Nam được lên mặt báo, còn liên quan đến cách trình bày của người làm báo trước người biên tập. Nếu một bài viết về hiện tượng giá vàng ở Việt Nam giảm, có lẽ chẳng mấy bạn đọc nước ngoài quan tâm. Tuy nhiên, nếu người viết thêm những thông tin hấp dẫn như: “Giá vàng ở Việt Nam - một trong 4 nền kinh tế đang chuyển mình mạnh mẽ ở châu Á - xuống thấp nhất trong 2 năm vừa qua”, thì chắc chắn bài viết sẽ “đầu xuôi đuôi lọt”.

Mỗi hãng thông tấn – báo chí nước ngoài cũng có những mối quan tâm khác nhau về sự kiện ở Việt Nam. Các hãng tin như Reuter, AFP, Times… còn bán tin tức cho toàn thế giới. Chính vì thế, có những thông tin đã quen thuộc với bạn đọc trong nước, nhưng vẫn thu hút bạn đọc nước ngoài. Chị Đỗ Minh Thùy - Cựu trợ lý thông tin cho tạp chí Times tại Việt Nam - nhớ lại: Khi đưa thông tin về vấn đề ngộ độc cá nóc ở Việt Nam, chị nghĩ rằng thông tin này quá quen thuộc, chưa chắc đã được sử dụng. Điều bất ngờ là hôm sau, nhiều trợ lý thông tin các hãng thông tấn khác gọi điện cho chị và hỏi nguồn tin để đăng tải lại. Té ra, những số thông tin gây tò mò cũng rất được bạn đọc nước ngoài quan tâm.

Bí quyết cho người làm báo tự do Một nhà báo tự do ở nước ngoài luôn giữ bên mình “vật bất ly thân”, đó là tập hồ sơ lưu trữ các bài viết của mình. Ngoài những kỹ năng quan trọng cho bất kỳ người viết nào như kỹ năng truyền đạt, kỹ năng phỏng vấn, một freelancer cần có khả năng tạo dựng mạng lưới(networking): bạn cần xác định ai là người nên giữ mối quan hệ, người nào có thể giúp mình mở mang hơn nữa các mối quan hệ sẵn có. Hãy tạo dựng lòng tin với đối tác, chứng minh bằng chính khả năng của mình. Hãy đọc thật nhiều, thu thập càng nhiều thông tin càng tốt, kể cả các thông tin chuyên môn sâu nhưng có sự gần gũi với tờ báo; đọc từ các tác giả chuyên nghiệp. Đọc càng nhiều, kiến thức càng rộng, giúp bạn có cách nhìn đa chiều. Mặt khác, đến một thời điểm nào đó, bạn tự thu gọn góc độ đọc, và tự nhiên có khả năng lựa chọn thông tin cần thiết cũng như khả năng tìm kiếm những thông tin “tuyển”, thực sự cần thiết cho người cầm bút.

Kiều Trinh