Việt Nam tham gia PISA với các mục đích sau: Tích cực hội nhập quốc tế về giáo dục; so sánh "mặt bằng" giáo dục quốc gia với giáo dục quốc tế thông qua một chương trình đánh giá uy tín;
Được OECD đưa ra kết quả phân tích và đánh giá về chính sách giáo dục quốc gia và đề xuất những thay đổi về chính sách giáo dục quốc gia;
Góp phần đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo; học tập quốc tế về đánh giá chất lượng giáo dục, nhất là đổi mới về kỹ thuật và phương pháp đánh giá, đưa ra cách tiếp cận mới về dạy-học, kiểm tra, thi và đánh giá.
Tham gia PISA với khởi điểm chỉ số GDP thấp nhất, điều kiện kinh tế-xã hội còn nhiều khó khăn so với các quốc gia/vùng lãnh thổ, Việt Nam đã hoàn thành chu kỳ đánh giá 2012, 2015, 2018. PISA chu kỳ 2022 của Việt Nam được triển khai trong điều kiện:
Dịch Covid-19 diễn biến phức tạp, ảnh hưởng đến quá trình dạy và học tại các trường: chuyển từ hình thức học trực tiếp sang học trực tuyến; khá nhiều học sinh tự học thông qua các bài giảng được ghi âm/ghi hình sẵn hoặc các tài liệu kỹ thuật số; mức độ quan tâm và giúp đỡ của gia đình khi học sinh tự học ở nhà và học trực tuyến cùng giáo viên không được thường xuyên….
Đối tượng học sinh tham gia khảo sát PISA chu kỳ 2022 là học sinh đang học theo Chương trình Giáo dục phổ thông 2006. Đây là chương trình được thiết kế chủ yếu tập trung việc cung cấp kiến thức và kỹ năng cơ bản (đề khảo sát PISA được thiết kế theo hướng đánh giá năng lực học sinh, yêu cầu học sinh vận dụng kiến thức và kỹ năng của mình để giải quyết các vấn đề trong thực tế).
Việt Nam tiếp tục tổ chức khảo sát trên giấy (từ chu kỳ 2018, OECD luôn khuyến nghị Việt Nam chuyển sang khảo sát trên máy tính để thống nhất với nhiều quốc gia khác, học sinh được tiếp cận bộ công cụ có những câu hỏi tốt và nội dung đa dạng hơn, cập nhật thường xuyên).
Đồng thời, sự tập trung tham gia của một số học sinh chưa thực sự cao do nhận thức đây là một kỳ khảo sát (không phải kiểm tra, thi trong quá trình học tập).
Thực hiện chỉ đạo của Bộ GD&ĐT, Cục Quản lý chất lượng (QLCL) cùng 61 Sở GD&ĐT (có cơ sở giáo dục được chọn mẫu) đã triển khai tốt các nhiệm vụ chính của PISA chu kỳ 2022:
Tháng 6/2020, Việt Nam hoàn thành khảo sát thử nghiệm tại 29 cơ sở giáo dục thuộc 10 tỉnh, thành phố với 29 hiệu trưởng và 1.021 học sinh tham gia.
Tháng 4/2022, Việt Nam hoàn thành khảo sát chính thức tại 180 cơ sở giáo dục thuộc 61 tỉnh, thành phố với 180 hiệu trưởng/giám đốc và 6.137 học sinh tham gia (mẫu khảo sát do chuyên gia OECD chọn ngẫu nhiên từ 61 tỉnh/thành phố trực thuộc Trung ương, bảo đảm ngẫu nhiên, đa dạng trường, đa dạng về học lực của học sinh gồm học sinh giỏi, trung bình, yếu ….).
Toàn bộ quy trình kỹ thuật được thực hiện đúng, đủ theo OECD quy định và đảm bảo tính bảo mật nghiêm ngặt, phản ánh kết quả khách quan nhất. Quá trình mã hóa (chấm bài), nhập và kết nối dữ liệu và gửi cho OECD được thực hiện tuân thủ theo quy trình kỹ thuật của OECD và từng bước được OECD thông qua, kiểm duyệt lần lượt qua các Điểm đánh giá (OERS).
Tháng 7/2022, Việt Nam đã nộp dữ liệu cho OECD và tham gia quá trình trao đổi, trả lời chất vấn và đàm phán về dữ liệu theo quy trình.
Mẫu khảo sát chính thức PISA chu kỳ 2022 của Việt Nam
| Số cơ sở giáo dục | Tổng số học sinh | Loại trường | Cấp trường | ||||||
| Công lập | Ngoài công lập | Trung học phổ thông | Trung học cơ sở | Trường nghề | Trung tâm giáo dục thường xuyên | Trường phổ thông dân tộc nội trú, bán trú | Trường hỗn hợp, liên cấp | ||
| 180 | 6.137 | 162 | 18 | 129 | 26 | 2 | 4 | 2 | 17 |
Ghi chú: Học sinh thực hiện khảo sát gồm 2 phiên: phiên kiểm tra nhận thức (cuốn đề thi) thời gian làm bài 120 phút và phiên tiếp theo trả lời phiếu hỏi khoảng 35 phút; Hiệu trưởng trả lời phiếu hỏi tại trường cùng ngày học sinh thực hiện khảo sát.
Ngày 05/12/2023, Tổ chức OECD công bố kết quả đánh giá học sinh quốc tế PISA chu kỳ 2022 tại 81 quốc gia, vùng lãnh thổ.
Theo đó, kết quả của Việt Nam bám sát mức trung bình của các quốc gia tham gia. Cụ thể như sau:
Lĩnh vực Khoa học, kết quả trung bình của các quốc gia OECD là 485 điểm, của học sinh Việt Nam là đạt 472, xếp hạng thứ 35/81 quốc gia/vùng lãnh thổ tham gia.
Lĩnh vực Toán học - lĩnh vực trọng tâm của chu kỳ 2022, kết quả trung bình của các quốc gia OECD là 472 điểm, của học sinh Việt Nam là đạt 469 điểm, xếp hạng thứ 31/81 quốc gia/vùng lãnh thổ tham gia.
Lĩnh vực Đọc hiểu, kết quả trung bình của các quốc gia OECD là 476 điểm, của học sinh Việt Nam là đạt 462 điểm, xếp hạng thứ 34/81 quốc gia/vùng lãnh thổ tham gia.
Kết quả PISA chu kỳ 2012, 2015, 2018 và 2022
(Ngày 05/12/2023, OECD công bố kết quả toàn cầu PISA chu kỳ 2022)
| Lĩnh vực | Quốc gia | Chu kỳ 2012 | Chu kỳ 2015 | Chu kỳ 2018 | Chu kỳ 2022 | ||||
| TB | Xếp hạng | TB | Xếp hạng | TB | Thứ hạng | TB | Xếp hạng | ||
| Khoa học | OECD | 501 | 493 | 489 | 485 | ||||
| Việt Nam | 528 | 8/65 | 525 | 8/70 | 543 | 472 | 35/81 | ||
| Toán | OECD | 494 | 490 | 489 | 472 | ||||
| Việt Nam | 511 | 17/65 | 495 | 22/70 | 496 | 469 | 31/81 | ||
| Đọc hiểu | OECD | 496 | 493 | 487 | 476 | ||||
| Việt Nam | 508 | 19/65 | 487 | 32/70 | 505 | 462 | 34/81 | ||
Ghi chú: Năm 2018, OECD công bố kết quả PISA chu kỳ 2018 của Việt Nam nhưng không đưa vào thang so sánh với quốc tế do có điểm khác biệt về mô hình câu trả lời của Việt Nam (khảo sát trên giấy) khi so sánh với các nước OECD.
