NSƯT Hoàng Yến sinh năm 1932 tại Hà Nội. Say mê điện ảnh, bà đã đăng ký và trở thành diễn viên khóa 1 của Trường Điện ảnh, nay là Đại học Sân khấu - Điện ảnh Hà Nội. Sau khi tốt nghiệp, bà đầu quân về Đoàn kịch - điện ảnh của Xí nghiệp Phim Truyện Việt Nam, nay là Hãng phim truyện Việt Nam.
Trong sự nghiệp của mình, NSƯT Hoàng Yến đóng rất nhiều phim ảnh và kịch sân khấu. Trong đó, có những bộ phim khá nổi tiếng, gây tiếng vang như: Của để dành, Bông sen, Quà năm mới, Cây bạch đàn vô danh, Vườn cam, Mẹ Kim Đồng, Bao giờ cho đến tháng 10, Số đỏ, Ngày ấy bên bờ sông Lam, Làng Vũ Đại ngày ấy…
Dù đóng những vai đau khổ, nhưng ngoài đời NSƯT Hoàng Yến có một cuộc sống yên ấm với người chồng là đạo diễn Hồng Minh (công tác tại Ban văn nghệ - Đài Truyền hình Việt Nam). Bà là cô gái Hà Nội nhưng khi vào vai những người nông thôn, khổ cực lại rất nhập tâm và gây được xúc động lớn cho khán giả.
Hai con của ông bà sau này nối nghiệp cha mẹ, người con gái làm ở Nhà hát Kịch Việt Nam, người con trai công tác tại Đài Truyền hình Việt Nam.
Của để dành
Có thể nói "Của để dành" là bộ phim gây ấn tượng mạnh với khán giả của NSƯT Hoàng Yến. Ánh mắt hiền từ và khuôn mặt phúc hậu của bà để đọng lại nhiều cảm xúc cho người xem.
Trong phim, NSƯT Hoàng Yến vào vai bà Vi. Bà có ba đứa con là Thanh, Tiến và Thư. Do bà Vi thường xuyên bệnh tật nên cần người chăm sóc nhưng cả ba đứa con của bà do quá bận rộn với công việc nên không có thời gian chăm sóc mẹ. Vì vậy, ba đứa con đã quyết định tìm người giúp việc cho mẹ. Thất vọng vì ba đứa con của mình, bà đã quyết định bỏ đi. .
Tác phẩm "Của đề dành" của đạo diễn Thanh Hải lên sóng năm 1998 gây tiếng vang lớn. Cho đến giờ, nhiều người vẫn quen gọi NSƯT Hoàng Yến là bà Vy.
Bao giờ cho đến tháng mười
"Bao giờ cho đến tháng mười" - bộ phim của đạo diễn Đặng Nhật Minh ra mắt đầu năm 1984 được coi là một trong những tác phẩm kinh điển của điện ảnh cách mạng Việt Nam. Trong phim, NSƯT Hoàng Yến vào vai bà Hiến - hàng xóm tốt bụng của Duyên (Lê Vân đóng).
Năm 2008, CNN đánh giá đây là một trong 18 bộ phim châu Á xuất sắc mọi thời đại. Phim nói về thân phận, nỗi đau, sự mất mát của con người trong thời chiến. Trong bối cảnh đó, con người tìm cách để sẻ chia, đồng cảm với nhau.
Bông sen
"Bông sen" do Hãng phim truyện Việt Nam hợp tác Algeria sản xuất với sự tham gia của diễn viên hai nước.
NSƯT Hoàng Yến thủ vai mẹ Liên - người mẹ Việt Nam chân chất và dũng cảm. Trong một lần bảo vệ người lính quả cảm, bà bị quân địch bắn chết trước dân làng. Nhân vật mẹ Liên cũng gây xúc động mạnh cho khán giả.
Quà năm mới
"Quà năm mới" lên sóng dịp Tết năm 2000, kể về ba cậu bé Hiếu, Duy và Đản. Trong phim, NSƯT Hoàng Yến vào vai bà Ngải - bà của Đản. Hoàn cảnh khó khăn, hai bà cháu nương tựa vào nhau để sống. Tuy nhiên, bà Ngải luôn dạy Đản sống ngoan hiền, ngay thẳng và có tấm lòng biết ơn với những người giúp đỡ mình.
Hầu hết, những tác phẩm điện ảnh mà NSƯT Hoàng Yến tham gia đều là những vai hiền hậu. "Quà năm mới" là một tác phẩm thể hiện rõ điều đó.
Hoa xuyến chi
"Hoa xuyến chi" được dựa theo truyện ngắn cùng tên của nhà văn Lưu Quang Vũ. Phim kể về cuộc đời của Hân - thanh niên tốt nghiệp đại học chưa tìm được việc làm.
NSƯT Hoàng Yến hóa thân bà Cẩm - bà nội của Hân - hiền lành, hết lòng vì con cháu. Đây là bộ phim đánh dấu sự trở lại của NSƯT Hoàng Yến sau thời gian dài vắng bóng trong làng điện ảnh.
Với lối diễn xuất tự nhiên, dung dị, bà đã để lại nhiều ấn tượng khó phai trong lòng nhiều thế hệ khán giả yêu điện ảnh ở Việt Nam. Sự ra đi của NSƯT Hoàng Yến khiến nhiều người tiếc nuối.
