6 sai lầm cơ bản
Theo khảo sát của ngành Giáo dục TP Cần Thơ trên 12.000 học sinh thành phổ năm học 2020 – 2021: Có 55% học sinh không biết cách chọn ngành, nghề phù hợp; 45,2% học sinh không biết mình thích gì, giỏi gì; 77,6% mong muốn được tư vấn cách thức chọn nghề phù hợp với năng lực và đam mê bản thân…
PGS.TS Trần Thành Nam, Chủ nhiệm Khoa Các Khoa học giáo dục – Trường Đại học Giáo dục chỉ ra rằng, các em học sinh thường mắc phải 6 sai lầm sau khi chọn ngành nghề: Chọn nghề theo trào lưu; Dựa vào duy nhất năng lực học tập; Chọn nghề được xã hội trọng vọng; Chọn nghề vì lý do kinh tế; Tư tưởng học gì cũng được miễn là đại học; Dành ít thời gian để tìm hiểu nghề nghiệp.
 |
Chọn đúng ngành nghề quyết định đến sự thành công của các em học sinh sau này. |
Có lẽ các em học sinh còn quá “non nớt”, thiếu kinh nghiệm sống để định hướng được con đường tương lai của mình, do đó các em cần nhất là một người định hướng, soi đường, tư vấn cho các em trong quá trình ra quyết định. Và phần lớn đối tượng đó là phụ huynh, giáo viên. Tuy nhiên, không ít phụ huynh cũng phạm phải sai lầm trầm trọng khiến các em theo học ngành nghề không thực sự phù hợp với mình.
Chuyên gia chỉ ra một số lỗi mà phụ huynh hay mắc phải khi định hướng nghề nghiệp cho con như: Thiếu sự lắng nghe và thấu hiểu những mong muốn của con; Áp đặt ý kiến cá nhân, lấn át ý kiến của con; Coi trọng hình thức, vẻ hào nhoáng của nghề nghiệp; Sắp đặt sẵn lộ trình cho con; Chọn nghề không phù hợp với năng lực của con; Thiếu hiểu biết, không quan tâm tới định hướng nghề nghiệp; Chú ý cơ hội việc làm hơn khả năng phát huy sở trường của con…
Hậu quả là nhiều học sinh chọn sai ngành, sai trường dẫn đến tỉ lệ sinh viên bỏ ngang việc học hay ra trường làm trái ngành rất cao. Kết quả khảo sát của của Trung tâm Hỗ trợ và Tư vấn Tâm lý thuộc Trường ĐH Khoa học xã hội và Nhân văn, ĐH Quốc gia Hà Nội đã chỉ ra rằng: Có đến 65,4% sinh viên năm thứ nhất tại một số trường đại học chưa hiểu hết về mục đích, ý nghĩa của ngành mình học; 50,8% không biết học xong sẽ làm việc gì và nơi nào tuyển dụng họ. Có đến 75,6% sinh viên cho biết, họ ít thỏa mãn với nghề đã chọn, vào học mới biết không hợp; hay 32,4% sinh viên muốn được thi lại vào năm sau…
Chọn ngành phải cân bằng giữa các yếu tố
Nhiều em cho rằng, cứ học ngành hot rồi sẽ có việc làm, hay học ở một trường top rồi sau này ra làm trái ngành cũng không sao. Thực tế, việc chọn sai ngành rồi thi lại sẽ lãng phí thời gian, tiền bạc của các em và gia định, những em học lại sẽ có xuất phát chậm hơn các bạn khác, phải nỗ lực gấp nhiều lần để đuổi kịp các bạn đồng trang lứa. Tương tự, nếu em học và làm trái ngành, thì khi ra trường sẽ phải bắt đầu một hành trình hoàn toàn mới, chắc chắn sẽ khó khăn hơn những bạn chọn đúng ngành ngay từ đầu rất nhiều.
Theo PGS.TS Trần Thành Nam, các em học sinh không nên lựa chọn ngành dựa trên ý kiến chủ quan cá nhân hay của bạn bè, hãy xin lời khuyên của phụ huynh, giáo viên hoặc những chuyên gia tư vấn hướng nghiệp uy tín để có được câu trả lời khách quan và phù hợp nhất.
 |
Chọn ngành nghề cần cân bằng nhiều yếu tố mới có thể thành công. |
Việc chọn ngành nghề nên được cân bằng giữa các yếu tố: Sở thích cá nhân; Tính cách, năng lực; Xu hướng nghề nghiệp của xã hội; Điều kiện kinh tế của gia đình. Đặc biệt, các em không nên chọn ngành nghề mà bản thân chưa thực sự hiểu rõ, như môi trường học, những khó khăn thách thức có thể gặp phải, cơ hội nghề nghiệp…
Việc chọn ngành nghề quyết định phần lớn tương lai của các em, do đó không được chủ quan khi ra quyết định để tránh gặp phải những sai lầm đáng tiếc. Nếu gặp khó khăn trong chọn ngành, chọn trường, các em có thể tham khảo chương trình tư vấn hướng nghiệp cùng chuyên gia giàu kinh nghiệm. Hiện có nhiều chuyên gia sẵn sàng đồng hành cùng các em và cha mẹ để định hướng nghề nghiệp.
Các em sẽ được thực hiện những bài kiểm tra tính cách chọn nghề nghiệp, học sinh và phụ huynh có thể trao đổi trực tiếp với chuyên gia và lắng nghe lời khuyên bổ ích về ngành nghề, trường đại học phù hợp nhất với bản thân dựa trên năng lực, sở thích hay cơ hội nghề nghiệp tương lai… Việc định hướng rõ ràng về nghề nghiệp sẽ giúp các em tiết kiệm thời gian, tập trung cho học tập để về đích nhanh nhất. Khi chọn được đúng ngành nghề, phù hợp với khả năng của bản thân và điều kiện kinh tế của gia đình, con đường đến thành công của các em cũng sẽ nhanh và ngắn hơn.
Cha mẹ hãy quan tâm hướng nghiệp cho con từ sớm, định hình rõ ràng khối thi, ngành học, tương lai công việc sau này cũng như khả năng phát triển khi đối sánh với năng lực bản thân. Hướng nghiệp đúng quyết định rất lớn đến tương lai mỗi học sinh.
