Ngày 30/5, như báo Giáo dục và Thời đại đã đưa tin, Cơ quan CSĐT Bộ Công an đã ra quyết định khởi tố vụ án Vi phạm quy định về ngân hàng, hoạt động khác liên quan đến hoạt động ngân hàng xảy ra tại Ngân hàng TMCP Đông Á (DAB), Công ty cổ phần M&C và các đơn vị liên quan.
Đồng thời, Cơ quan điều tra cũng ra quyết định khởi tố bị can và lệnh tạm giam đối với 3 bị can gồm: Trần Phương Bình (SN 1959, cựu Tổng Giám đốc DAB), Nguyễn Đức Tài (cựu Giám đốc Sở giao dịch, DAB) và Phùng Ngọc Khánh (Chủ tịch HĐQT kiêm Tổng Giám đốc Công ty cổ phần M&C).
3 bị can trên bị bắt tạm giam với thời hạn 4 tháng về tội Vi phạm quy định về ngân hàng, hoạt động khác liên quan đến hoạt động ngân hàng, quy định tại Điều 206, Bộ luật Hình sự năm 2015 (sửa đổi, bổ sung năm 2017).
Theo thông tin trên báo Công an Nhân dân, kết quả điều tra ban đầu xác định, từ năm 2007, ông Trần Phương Bình cho nhóm khách hàng gồm nhiều công ty và nhân viên vay số tiền lớn để đầu tư vào các dự án bất động sản. Sau đó, ông Trần Phương Bình bị lún sâu vào các khoản nợ mang tính ràng buộc này, trong khi các công ty vay tiền của DAB không có khả năng trả nợ.
Để che giấu tình trạng nợ quá hạn quá cao, ông Trần Phương Bình yêu cầu các công ty vay tiền tiếp tục vay để có tiền trả gốc và lãi cho các khoản đến hạn. Ông Trần Phương Bình chỉ đạo các chi nhánh của DAB nhận tài sản đảm bảo là Dự án xây dựng cao ốc phức hợp Sài Gòn M&C có vốn đầu tư hàng chục nghìn tỷ đồng. Hậu quả từ những việc làm sai phạm của ông Trần Phương Bình đã tạo điều kiện cho các công ty thuộc nhóm khách hàng M&C vay 1.520 tỷ đồng.
Đây là vụ án thứ 4 ông Trần Phương Bình bị khởi tố vì những sai phạm nghiêm trọng gây thất thoát hàng nghìn tỷ đồng của DAB.
Phi vụ làm ăn với Vũ “nhôm” gây thiệt hại hơn 3.600 tỷ đồng
Trước đó, vào cuối năm 2018, ông Trần Phương Bình bị đưa ra xét xử và tuyên án chung thân về tội Cố ý làm trái quy định của Nhà nước về quản lý kinh tế gây hậu quả nghiêm trọng và tội Lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản.
Ở vụ án này, ông Trần Phương Bình bị cáo buộc cùng Phan Văn Anh Vũ (Chủ tịch Hội đồng quản trị Công ty cổ phần Xây dựng Bắc Nam 79) và đồng phạm chiếm đoạt, gây thiệt hại cho DAB số tiền hơn 3.600 tỷ đồng.
Theo nội dung cáo trạng, từ năm 2007 đến năm 2014, để có tiền mua cổ phần DAB, ông Trần Phương Bình chỉ đạo thuộc cấp thực hiện 9 hành vi phạm tội trong việc lập phiếu thu tiền khống đứng tên Trần Phương Bình và người thân mua cổ phần DAB.
Để bù đắp số tiền thu khống, ông Bình chỉ đạo cấp dưới thực hiện các hành vi trái pháp luật bằng cách xuất quỹ bán vàng, lập hồ sơ cho vay khống để tất toán số tiền mua cổ phần.
Từ việc làm trái pháp luật trên, ông Trần Phương Bình đã chiếm đoạt DAB 1.160 tỷ đồng trong việc mua hơn 74,2 triệu cổ phần của chính DAB. Để xử lý khó khăn tại DAB, trong năm 2014, ông Bình có chủ trương tăng vốn điều lệ từ 5.000 tỷ lên 6.000 tỷ đồng để thu hút vốn đầu tư của các doanh nghiệp có tiềm lực về tài chính đầu tư vào DAB.
Mong muốn Vũ “nhôm” trở thành cổ đông lớn tại DAB, ông Bình đã mời Vũ mua 60 triệu cổ phần DAB với giá 600 tỷ đồng. Nguồn tiền mua cổ phần, Vũ sử dụng 220 lô đất tại TP. Đà Nẵng vay 400 tỷ đồng của DAB. Còn 200 tỷ đồng còn lại, ông Bình chỉ đạo nhân viên xuất quỹ cho Vũ và Vũ ký khống chứng từ nộp tiền vào.
Sau khi tăng vốn điều lệ không thành công, DAB chuyển trả tiền cho các tổ chức, cá nhân đăng ký mua, trong đó có chuyển trả cho công ty Bắc Nam 79 số tiền 600 tỷ đồng và hơn 9 tỷ đồng tiền lãi. Sau đó, ông Bình và Vũ thống nhất việc ông Bình bán 50 triệu cổ phần DAB của 4 cổ đông hiện hữu cho Công ty cổ phần Xây dựng Bắc Nam 79 với giá 500 tỷ đồng. Đồng thời ông Bình yêu cầu Vũ thanh toán số tiền 200 tỷ đồng. Vũ hứa sẽ bán đất ở Đà Nẵng để trả nợ cho ông Bình.
Đến tháng 8/2015, biết DAB sẽ bị kiểm soát đặc biệt, 13,6 triệu cổ phần đứng tên công ty vốn An Bình sẽ bị cấm chuyển nhượng. Do vậy, ngày 11/8/2015, ông Bình bán toàn bộ cổ phần trên cho Vũ với giá 136 tỷ đồng.
Ngoài hành vi lạm dụng chức vụ quyền hạn chiếm đoạt của DAB số tiền 2.057 tỷ đồng, ông Trần Phương Bình còn có hành vi cố ý làm trái quy định của Nhà nước gây thiệt hại cho DAB 1.551 tỷ đồng.
Trong đó, ông Bình chỉ đạo cho Nguyễn Thị Kim Xuyến và các cán bộ cấp dưới xuất quỹ chi sai nguyên tắc 467 tỷ đồng cho 219 đơn vị kinh doanh để chi lãi ngoài huy động vốn; thiệt hại cho DAB 336 tỷ đồng trong việc kinh doanh ngoại hối với ngân hàng UOB Singapore; thiệt hại 48 tỷ đồng trong việc kinh doanh ngoại hối với ngân hàng Banca Adamas Thuỵ Sỹ.
Cho vay vốn không đúng quy định gây thiệt hại hơn 8.751 tỷ đồng
Đến năm 2020, ông Trần Phương Bình bị đưa ra xét xử và tuyên án chung thân lần thứ 2 trong vụ thất thoát hơn 8.751 tỷ đồng của DAB.
Trong vụ án này, Trần Phương Bình bị truy tố về các tội Vi phạm quy định về hoạt động ngân hàng, hoạt động khác liên quan đến ngân hàng và Lạm dụng chức vụ, quyền hạn chiếm đoạt tài sản.
Hồ sơ vụ án thể hiện, trong thời gian từ năm 2007 đến 2015, Trần Phương Bình với vai trò là Tổng giám đốc, Phó chủ tịch HĐQT và Chủ tịch HĐTD của DAB đã chỉ đạo cấp dưới thực hiện hành vi phạm tội gây thiệt hại lớn.
Trong đó, ông Bình duyệt cho 4 nhóm khách hàng gồm: Hiệp Phú Gia - TTC, Đồng Tiến, M&C, Tân Vạn Hưng vay không đúng quy định gây thiệt hại hơn 8.751 tỷ đồng.
Ngoài ra ông Bình còn có hành vi lạm dụng chức vụ, quyền hạn chiếm đoạt hơn 75 tỷ đồng. Đây là nguyên nhân chính dẫn đến thực trạng DAB lỗ lũy kế 31.076 tỷ đồng, vốn chủ sở hữu âm 25.451 tỷ đồng và tổng tài sản thực chỉ còn 47.011 tỷ đồng.
Cuối năm 2020, TAND TP. Hồ Chí Minh đã mở phiên tòa xét xử sơ thẩm tuyên phạt ông Bình mức án chung thân về tội Lạm dụng chức vụ, quyền hạn chiếm đoạt tài sản; 20 năm tù về tội Vi phạm quy định về cho vay trong hoạt động của các tổ chức tín dụng. Tổng hợp hình phạt, ông Bình phải chấp hành án chung thân.
Về trách nhiệm dân sự, HĐXX buộc ông Bình bồi thường cho DAB 1.962 tỷ đồng thiệt hại từ hành vi lập chứng từ thu khống, 120 tỷ đồng (75 tỷ đồng và lãi) cho hành vi Lạm dụng chức vụ, quyền hạn chiếm đoạt tài sản.
Sau phiên tòa, ông Trần Phương Bình và 9 bị cáo khác sau đó có đơn xin giảm nhẹ hình phạt. Ngày 14/1/2022, TAND Cấp cao tại TP. Hồ Chí Minh đã đưa ra xét xử và tuyên án phúc thẩm vụ ông Trần Phương Bình và các đồng phạm trong vụ án này.
Theo đó, Hội đồng xét xử, TAND Cấp cao tại TP. Hồ Chí Minh đã quyết định bác kháng cáo xin giảm nhẹ hình phạt, kêu oan của các bị cáo; bác kháng cáo của người liên quan, nguyên đơn dân sự và tuyên y án sơ thẩm.
Lược bỏ quy trình vay vốn gây thiệt hại 184 tỷ đồng
Ngày 19/5/2022, ông Trần Phương Bình và đồng phạm tiếp tục hầu tòa trong vụ án thứ 3 do vi phạm quy định về hoạt động ngân hàng, hoạt động khác liên quan ngân hàng, trong vụ DAB cho Công ty cổ phần Đầu tư và du lịch An Phát (viết tắt là Công ty An Phát) do Phan Thúy Mai làm Giám đốc vay vốn trái quy định, gây thiệt hại hơn 184 tỷ đồng.
Trong vụ án này, ông Bình cùng 9 bị cáo khác bị truy tố, xét xử về tội Vi phạm quy định về hoạt động ngân hàng, hoạt động khác liên quan ngân hàng. Phiên tòa dự kiến diễn ra trong 3 ngày do Thẩm phán Trần Thị Tâm làm chủ tọa.
Theo cáo trạng truy tố, Công ty An Phát làm chủ đầu tư Dự án bất động sản Đồi 79 Mùa xuân (tại huyện Mê Linh, Vĩnh Phúc, nay thuộc huyện Mê Linh, Hà Nội). Bị cáo Phan Thúy Mai có quan hệ thân thiết với Ban giám đốc DAB nên đề xuất vay tiền tại đây.
Từ năm 2007 - 2014, bà Mai đã lợi dụng quan hệ để vận động lãnh đạo DAB chỉ đạo Chi nhánh Hà Nội giải ngân nhanh các khoản vay, bỏ qua quy trình thẩm định tài sản. Đến nay, bị cáo Phan Thúy Mai và Công ty An Phát không thể trả nợ. Cơ quan tố tụng xác định, hành vi của ông Trần Phương Bình cùng đồng phạm đã khiến DAB thiệt hại 184 tỷ đồng.
Theo cáo trạng, ông Trần Phương Bình đã giúp Phan Thúy Mai nhiều lần vay tiền tại DAB và trực tiếp phê duyệt gói tín dụng 500 tỷ đồng cho Công ty An Phát. Ông Bình cùng cấp phó là Nguyễn Thị Kim Xuyến đã chỉ đạo Chi nhánh Hà Nội giải ngân nhanh cho bà Mai, làm hồ sơ gấp, bỏ qua các quy trình thẩm định và không thực hiện đúng các thủ tục đăng ký giao dịch đảm bảo.
Đối với các bị cáo nguyên là cán bộ DAB chi nhánh Hà Nội, quá trình điều tra, các bị cáo này thừa nhận, họ biết bà Mai là khách hàng VIP, có quan hệ với ông Bình, bà Xuyến và được 2 lãnh đạo yêu cầu “tạo điều kiện” cho bà Mai. Nhóm bị cáo này khai, việc giải ngân khoản vay khi chưa hoàn tất thủ tục về tài sản đảm bảo đều có sự đồng ý và chỉ đạo của ông Trần Phương Bình.
Phiên xét xử này sau đó được Hội đồng xét xử TAND TP. Hà Nội tuyên bố hoãn lại với lý do luật sư bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp cho DAB có đơn xin hoãn để làm rõ một số nội dung liên quan.
Bên cạnh đó, quá trình chuẩn bị đưa vụ án ra xét xử, DAB có văn bản gửi TAND TP. Hà Nội cho rằng tổ chức tín dụng này không bị thiệt hại gì nên cần xem xét lại tư cách tham gia tố tụng của DAB trong vụ án.
