Các giáo viên lớp mẫu giáo của con trai tôi tổ chức lớp học trên
Zoom năm ngoái, có hướng dẫn rằng: "Mắt quan sát, tai lắng nghe, miệng nói nhỏ, người ngồi im." Tuy nhiên, tôi nhận thấy bàn tay của đứa con 6 tuổi luôn “tìm cách” để được bận rộn với các vật dụng xung quanh nhà như đồ chơi xếp hình Lego, đất nặn hoặc dùng bút màu vẽ lên giấy.
Một số người có thể coi đứa trẻ này "mất tập trung", nhưng nghiên cứu cho thấy thao tác với các đồ đạc thực sự khơi mở suy nghĩ, tăng sự tập trung.
Với tư cách là phụ huynh của hai đứa trẻ đang tuổi đi học, đồng thời là một giáo sư kiêm nhà nghiên cứu học tập với công nghệ, tôi tin rằng các mô hình giáo dục từ xa hiện nay không hiệu quả cho việc học tập, giảng dạy và cả năng suất.
Việc ngồi trước màn hình máy tính làm mất đi khả năng nhận thức của cơ thể. Để việc học trở nên hiệu quả nhất, tâm trí của con người phụ thuộc vào chuyển động cơ thể, làm việc với nhiều công cụ khác nhau, ở những vị trí khác nhau và có sự tương tác với người ở xung quanh.
Vai trò của cơ thể đối với suy nghĩ
Nhiều người cho rằng với việc học từ xa, miễn là trí óc hướng đến bài giảng, thì cơ thể “bất động” là lẽ bình thường. Nhưng logic này đã trở nên lạc hậu.
Nghiên cứu từ nhận thức hiện thân - nghiên cứu về vai trò của cơ thể đối với suy nghĩ - cho thấy rằng cơ thể trước tiên phải tương tác với môi trường bên ngoài để kích hoạt và mở mang trí óc.
Đó là lý do tại sao học sinh làm việc với nhiều công cụ và vật liệu khác nhau trong hoạt động học tập có khả năng nắm bắt các khái niệm trừu tượng tốt hơn, chẳng hạn như gia tốc trọng trường hoặc phân số.
Yêu cầu học sinh ngồi yên trong khi học làm tăng gánh nặng cho tâm trí khi ngoài công việc chính là chú ý đến bài giảng, trí óc còn phải hoạt động để đảm bảo sự tĩnh lặng của cơ thể, ngồi im nơi bàn học hoặc trước màn hình vi tính.
Như các nhà tâm lý học Christine Langhanns và Hermann Müller đã kết luận từ các nghiên cứu về những người giải toán, "Ngồi yên một chỗ không phải là điều kiện tốt nhất để học."
Học hỏi từ môi trường
Suy nghĩ bên trong con người là phần mở rộng của thế giới xung quanh. Công nghệ và công cụ chúng ta sử dụng, những người chúng ta tương tác, cách chúng ta đi bộ đến trường hoặc nơi làm việc, tất cả đều gợi lên cảm giác trong cơ thể. Sau đó, trí óc sẽ tập hợp những cảm giác này, tạo nên ý nghĩa hoặc những suy nghĩ được tạo hình bởi những trải nghiệm trong quá khứ.
Theo cách này, các suy nghĩ là sự lặp đi lặp lại. Con người cảm nhận thông qua những khoảnh khắc hiện tại, và những khoảnh khắc ấy gắn liền với quá khứ, giống như một sự tích luỹ. Ví dụ, để học cách băng qua đường an toàn cần thực hành. Theo thời gian, não bộ sắp xếp thông tin đầu vào từ các giác quan để nhận biết thời điểm tốt nhất để bước đi.
Tầm quan trọng của điệu bộ, cử chỉ
Điệu bộ, cử chỉ là một công cụ thiết yếu khác của cơ thể trong việc suy nghĩ và học tập.
Những chuyển động tay, động tác quay đầu và nhún vai của con người không những tạo thêm sắc thái và điểm nhấn cho lời nói với người nghe, cử chỉ còn giúp người nói chuyển hoá suy nghĩ thành câu từ trước khi nói ra.
Ngoài ra, các nhà giáo dục và các chuyên gia khác có thể sử dụng cử chỉ để giải thích hiệu quả hơn các khái niệm cho sinh viên và người mới học. Điệu bộ và cử “tạo hình” tạm thời cho những thứ trừu tượng.
Sẵn sàng di chuyển
Một số học sinh vẫn sẽ phải học trực tuyến trong năm học này - vì lý do sức khỏe hoặc các vấn đề khác - trong khi những học sinh khác sẽ trở lại lớp học. Tôi tin rằng cả hai mô hình học tập đều có thể cải thiện để trở nên tốt hơn. Những lời khuyên sau đây dành cho các nhà giáo dục thiết kế các lớp học từ xa hoặc trực tiếp,
- Bình thường hóa việc đi lại trong lớp học, không chỉ trong thời gian nghỉ chuyển tiết. Ví dụ, cho học sinh một khoảng thời gian được phép đi lại “phỏng vấn” lẫn nhau về bài học.
- Bắt đầu tiết học với việc tập hợp các vật liệu khác nhau để hỗ trợ suy nghĩ, chẳng hạn như sổ ghi chép và các loại giấy khác nhau, các dụng cụ viết và vẽ khác nhau, bột nặn và các hình khối. Kết hợp tương tác với các công cụ này trong suốt bài học.
- Khuyến khích sử dụng cử chỉ, ngôn ngữ cơ thể. Nếu là buổi học trực tuyến, chỉnh góc máy ra xa để học sinh có tầm nhìn rộng hơn.
- Tạo cơ hội để lặp lại bài thực hành trong các bối cảnh khác nhau. Nội dung hoặc ý tưởng chính vẫn giữ nguyên, nhưng cách thực hiện và người thực hiện sẽ thay đổi.
- Tưởng tượng lớp học mở rộng ra khuôn viên trường học và khu vực lân cận. Cho phép học sinh trải nghiệm một địa điểm quen thuộc theo một cách khác, với các bạn cùng lớp và giáo viên, có thể gợi lên những quan điểm và suy nghĩ mới.
Tất cả giáo viên, phụ huynh và học sinh đều có thể thay đổi quan niệm về sự tập trung. Đi bộ, chạy, nhảy có vẻ không liên quan đến một nhiệm vụ chính là học tập, nghiên cứu nhưng những hoạt động này thường giúp con người rèn luyện tư duy tốt nhất. Kích hoạt cơ thể sẽ kích hoạt tâm trí, vì vậy hãy hoạt động thường xuyên thay vì chỉ ngồi im một chỗ.
