Cả Canada, Mexico và Trung Quốc không những chỉ ngay lập tức phản ứng mà còn đáp trả rất mạnh mẽ việc bị Tổng thống Mỹ Donald Trump áp thuế quan bảo hộ thương mại đối với hàng hóa, sản phẩm của họ xuất khẩu vào thị trường Mỹ.
Với quyết sách này, ông Trump đã thực hiện cam kết tranh cử tổng thống và tuyên cáo sau khi đắc cử, cho dù không phải ngay trong ngày trở lại cầm quyền đầu tiên như đã nhiều lần quả quyết. Mức thuế quan đối với Canada và Mexico là 25%, còn đối với Trung Quốc là 10%.
Trong nhiệm kỳ trước, ông Trump đã chơi trò này với Canada, Mexico và Trung Quốc. Canada, Mexico và Mỹ sau đó đạt được thỏa thuận thương mại ba bên mới. Bây giờ, chính ông Trump đã đơn phương hủy thỏa thuận ấy. Mỹ và Trung Quốc cũng đã đạt được thỏa thuận tạm thời và xung khắc thương mại giữa hai bên trên thực tế vẫn dai dẳng, thậm chí còn gia tăng mức độ quyết liệt ở thời người kế nhiệm ông Trump cho đến nay.
Lần gây hấn mới này của ông Trump với ba đối tác thương mại quan trọng nhất, khác biệt cơ bản so với lần trước ở ba điểm. Thứ nhất, những lý do được ông Trump đưa ra để biện minh cho cuộc tấn công Canada, Mexico và Trung Quốc bằng vũ khí thuế quan chẳng liên quan gì đến quan hệ thương mại của Mỹ với các nước trên.
Ông Trump cáo buộc Canada, Mexico làm cho vấn đề nhập cư và tội phạm ở Mỹ thêm trầm trọng, đồng thời cáo buộc Trung Quốc đã để cho biệt dược cực độc Fentanyl ngập tràn thị trường Mỹ. Thực chất, tất cả những vấn đề trên đều là chuyện nội bộ của Mỹ chứ không liên quan gì đến quan hệ thương mại song phương.
Thứ hai, ông Trump không đưa ra bất cứ điều kiện tiên quyết nào cho ba đối tác kia mà họ phải đáp ứng để không bị áp thuế quan bảo hộ thương mại nữa, tức là nếu có đàm phán với Mỹ để giải quyết xung khắc mới thì cũng không biết đàm phán cụ thể về nội dung gì.
Thứ ba, ông Trump dọa luôn là sẽ gia tăng mức độ áp thuế quan nếu ba đối tác kia ăn miếng trả miếng Mỹ.
Qua đó có thể thấy mục đích chính của ông Trump với quyết sách này là gây dựng hình ảnh về con người của hành động và quyết chí thực hiện cam kết chứ còn để giải quyết những vấn đề nói trên chỉ là chuyện phụ.
Ông Trump chủ ý tạo ồn ào trên thế giới về chuyện áp thuế quan bảo hộ thương mại đối với Canada, Mexico và Trung Quốc để dư luận ở trong cũng như ngoài nước bớt chú ý đến những gì không làm được hoặc chỉ làm nửa vời trong những ngày cầm quyền đầu tiên vừa qua. Ông chắc còn tận dụng vụ việc này để cảnh báo và răn đe EU và nhóm BRICS vốn đã bị dọa áp thuế quan tương tự.
Xem ra, ông Trump coi trọng và tập trung ưu tiên trước hết vào cái lợi về đối nội trước mắt và cố tình làm ngơ cái lợi bất cập hại đối với nước Mỹ. Áp thuế quan bảo hộ thương mại như thế gây khó khăn và tác động tiêu cực tới kinh tế cũng như xuất khẩu của Mexico, Canada và Trung Quốc. Điều này giúp ông Trump bảo hộ cho những ngành công nghiệp nhất định ở Mỹ nhưng cái giá phải trả không hề rẻ.
Ba đối tác kia đã trả đũa và Mỹ không thể tránh khỏi bị tổn hại lớn. Cung ứng hàng hóa và nguyên vật liệu ở Mỹ sẽ khó khăn. Giá tiêu dùng, lạm phát và thất nghiệp sẽ tăng. Người dân và ngành nông nghiệp ở Mỹ rồi sẽ thấm đòn đầu tiên.
Uy tín cá nhân của ông Trump ở Mỹ rồi sẽ giảm chứ không thể tăng. Các đối tác bên ngoài sẽ tăng cường liên kết với nhau để cùng đối phó Mỹ và bớt lệ thuộc vào thị trường này. Cái gì cũng có hai mặt của nó.
