Nợ thuế ngày càng “phình” thêm
Thống kê của Tổng cục Thuế cho thấy, số tiền thuế nợ có khả năng thu tính đến 30/9/2017 đã giảm mạnh so với năm 2015 (giảm 28,6%) và năm 2016 (giảm 10,3%), tỷ lệ tổng nợ có khả năng thu so với tổng dự toán thu nội địa chỉ ở mức 4,9% (tính cả tiền chậm nộp), so với tổng thu ngân sách Nhà nước thì bằng 3,8%. Đáng chú ý, có đến 62,6% số nợ thuế hiện nay là số nợ không có khả năng thu hồi và tiền phạt, tiền chậm nộp.
Nguyên nhân do trong những năm vừa qua, nền kinh tế thế giới nói chung và Việt Nam nói riêng gặp khó khăn, một bộ phận doanh nghiệp sản xuất - kinh doanh khó khăn, làm ăn thua lỗ dẫn đến phá sản, tự ngừng kinh doanh, bỏ địa chỉ kinh doanh, không có khả năng thanh toán nợ thuế. Có nhiều trường hợp cơ quan thuế đã áp dụng đến biện pháp cưỡng chế hợp đồng nhưng không nộp được dẫn đến cơ quan thuế gặp khó khăn trong việc xử lý nợ và thu hồi nợ thuế
Nói về vấn đề này, đại diện Bộ Tài chính cho rằng, bên cạnh việc nỗ lực thu đòi các khoản có thể thu, quyết tâm không để phát sinh gia tăng nợ mới, làm sao cho tổng nợ dưới 5% thực thu vào ngân sách Nhà nước. Tuy nhiên, theo Bộ Tài chính, vấn đề khó khăn nhất hiện nay vẫn chưa có biện pháp giải quyết vì chưa có cơ sở pháp lý đó là những khoản nợ khó thu. Bởi thực tế hiện rất nhiều doanh nghiệp đã “chết”, nhiều trường hợp cơ quan thuế đã chuyển sang cơ quan chức năng khác để khởi tố nhưng số nợ thì vẫn còn đó, thậm chí số tiền lãi do nợ, lãi phạt chậm nộp vẫn phải tính cộng thêm hàng ngày, do vậy số nợ không có khả năng thu hồi ngày càng “phình” to gây áp lực không nhỏ tới cơ quan thuế.
Thêm nhiều đối tượng được xóa nợ
Trong khi các khoản nợ không có khả năng thu hồi ngày càng phình to, để giảm số lượng nợ ảo này, Bộ Tài chính đang lấy ý kiến về Dự thảo Luật Quản lý thuế sửa đổi. Đáng chú ý, Bộ Tài chính đề xuất bổ sung thêm một số nhóm đối tượng vào danh sách được xoá nợ thuế. Cụ thể, với các khoản nợ không còn đối tượng để thu, theo Bộ Tài chính, đây là khoản nợ chưa có quy định trong Luật Quản lý thuế. Trong khi đó, ở giai đoạn từ 1/7/2007 đến hết năm 2012, nền kinh tế liên tục gặp nhiều khó khăn, thách thức khiến nhiều người nộp thuế kinh doanh thua lỗ và không thực hiện theo đúng trình tự, thủ tục tạm ngừng kinh doanh, ngừng kinh doanh, giải thể. Do đó, Tổng cục Thuế đề nghị số nợ thuế đã quá 5 năm, không có khả năng thu hồi thì cần được xoá nợ để giảm số nợ ảo mà thực tế không thể thu hồi được.
Trong Dự thảo này, Bộ Tài chính cũng đề xuất xoá nợ đối với các khoản nợ quá 10 năm. Theo quy định hiện hành, các khoản nợ tiền thuế, tiền chậm nộp, tiền phạt của người nộp thuế mà cơ quan quản lý thuế đã áp dụng tất cả các biện pháp cưỡng chế thi hành quyết định hành chính thuế và các khoản nợ tiền thuế, tiền chậm nộp, tiền phạt này đã quá 10 năm, nhưng không có khả năng thu hồi cũng sẽ được xoá nợ. Tuy nhiên, đến thời điểm hiện tại chưa có trường hợp nào đủ điều kiện được xoá nợ thuế.
Thực tế, có những khoản nợ thuế trên 10 năm nhưng không thể xoá được do không đáp ứng được điều kiện đã “áp dụng tất cả các biện pháp cưỡng chế”. Lý do là doanh nghiệp đã được Sở Kế hoạch và Đầu tư cho phép giải thể và bị thu hồi giấy chứng nhận đăng ký kinh doanh trước khi cơ quan thuế thực hiện các biện pháp cưỡng chế; không thể áp dụng biện pháp cưỡng chế khấu trừ một phần tiền lương hoặc thu nhập; hoặc nhiều trường hợp doanh nghiệp bỏ trốn khỏi địa chỉ hoặc tự ý ngừng kinh doanh.
