Tuy nhiên, tuổi thơ vui vẻ ấy của cô đã kết thúc khi bị người chú lạm dụng tình dục nhiều lần.
Tìm thấy con đường khi đang bế tắc
Khi Diaz kể với bố mẹ về những gì đã xảy ra, họ không tin và buộc tội cô nói dối. Cảm thấy quẫn trí, Diaz quyết định bỏ nhà đi năm 13 tuổi, phải ngủ trên đường ở thành phố Cali gần đó và nghiện ma túy. Cuối cùng, cô tìm được nơi trú ẩn thông qua các dịch vụ xã hội của thành phố, nơi kết nối cô với các nguồn lực dành cho trẻ vị thành niên.
Đó là con đường cô khám phá ra nguồn sống của mình: Nhảy salsa. Nó là một phần của dự án trị liệu thử nghiệm được điều hành bởi tổ chức phi lợi nhuận địa phương Mi Cuerpo Es Mi Historia (nghĩa là “Cơ thể tôi là câu chuyện của tôi”). Dự án trên kết hợp khiêu vũ salsa và trị liệu tâm lý để giúp người sống sót sau bạo lực tình dục bày tỏ cảm xúc và xử lý tổn thương tâm lý trong vài tháng.
Người sáng lập dự án Martha Isabel Cordoba Arevalo là một nhà tâm lý học và đam mê khiêu vũ. Bà sinh ra và lớn lên ở Cali - nơi được mệnh danh là thủ đô salsa của thế giới. Theo bà, khiêu vũ có thể giúp chữa lành vết thương.
Trong thập kỷ qua, Mi Cuerpo Es Mi Historia đã làm việc với khoảng 700 cô gái trẻ, chủ yếu thông qua sự giới thiệu từ các dịch vụ của thành phố. Việc điều trị bắt đầu bằng các lớp biểu diễn, tập trung vào diễn xuất, ca hát hoặc khiêu vũ.
Bước tiếp theo là cho phép người tham gia khám phá các chủ đề họ đã chọn thông qua các kỹ thuật biểu diễn. Cuối chương trình, ban tổ chức hy vọng nghệ thuật có thể là lối thoát để người tham gia hiểu và đương đầu với những trải nghiệm của mình.
Tuy nhiên, việc phục hồi sau chấn thương không bao giờ là điều dễ dàng và đơn giản. Bà Arevalo nhớ lại lần gặp Diaz (hiện 28 tuổi) khi cô chỉ là một thiếu niên, mới được giới thiệu đến chương trình. Bà quan sát thấy Diaz có vẻ hung hăng do bị tổn thương bởi tất cả những gì cô đã phải chịu đựng và không muốn tiếp xúc với các nhà tâm lý học của chương trình.
“Tôi sợ đàn ông” - Diaz nói - “Những nhà tâm lý học nam mà tôi đã nói chuyện, họ khiến tôi sợ hãi”.
Nhưng Arevalo sớm phát hiện ra Diaz có tài năng bẩm sinh về salsa. Thời gian trôi đi, cô dường như thoải mái hơn. Nhịp điệu tumbao nhanh của salsa khiến tâm trí Diaz, và gót chân của cô, bận rộn khi cô lướt trên sàn nhảy, cơ thể lắc lư theo âm thanh của kèn và trống timbales.
“Khi tôi khiêu vũ, tôi cảm thấy tự do và hạnh phúc” - Diaz chia sẻ - “Đó là cách điều trị tốt nhất đối với tôi. Tôi không còn cảm thấy mình là nạn nhân nữa. Tôi là một người sống sót”.
 |
Một lớp học salsa dành cho khách du lịch ở Cali, Colombia. Ảnh: Peter Yeung/Al Jazeera |
Lợi ích và những cảnh báo
Ngày càng có nhiều nghiên cứu ủng hộ tuyên bố rằng khiêu vũ và chuyển động có thể mang lại lợi ích cho tâm trí cũng như cơ thể. Một đánh giá của 41 nghiên cứu được công bố trên tạp chí Frontiers in Psychology năm 2019 cho thấy liệu pháp chuyển động khiêu vũ làm giảm lo lắng và trầm cảm, cải thiện “nhất quán” các tình trạng liên quan.
Dita Federman là một nhà trị liệu phong trào khiêu vũ và đã nghiên cứu về lạm dụng tình dục. Bà cho rằng, phương pháp điều trị độc đáo này có thể tiếp cận một số bệnh nhân theo những cách mà các biện pháp can thiệp khác không thể làm được.
Bà Federman cho biết, khiêu vũ có thể rất quan trọng trong việc giúp đỡ một số bệnh nhân. Nó có khả năng làm tăng nhịp tim, sử dụng chuyển động phối hợp và giữ thăng bằng. Khi khiêu vũ mọi người có nhiều khả năng nhớ lại và bày tỏ những ký ức trong quá khứ hơn.
Tuy nhiên, bà Arevalo cảnh báo việc giải quyết bạo lực tình dục là cực kỳ phức tạp và không có giải pháp đơn giản nào tồn tại. Theo bà, việc này cần thời gian, nguồn lực và các chuyên gia được đào tạo để thực hiện những thay đổi sâu sắc hoặc phục hồi cuộc sống nhưng không phải ai cũng có được sự xa xỉ đó.
 |
Trẻ em tham dự lớp học khiêu vũ ở Buenaventura, Colombia. Ảnh: Fanny Aparicio/Al Jazeera |
 |
Thành phố Cali, Colombia, nổi tiếng với phong cách nhảy salsa tốc độ nhanh và các vũ công thường tràn ngập đường phố trong các sự kiện như Hội chợ Cali hàng năm. Ảnh: Jaime Saldarriaga/Reuters |
Trong khi đó, bà Federman cũng cảnh báo, trong mọi loại trị liệu đều có nguy cơ tái chấn thương. Khiêu vũ không ngoại lệ. Bên cạnh đó, có nhiều điều chưa được biết về liệu pháp khiêu vũ.
Mặc dù vậy, những người ủng hộ tin rằng liệu pháp khiêu vũ có thể giúp thực hiện những bước nhỏ trong việc ứng phó với mức độ bạo lực tình dục ở Colombia. Theo Cơ sở dữ liệu toàn cầu về bạo lực của Liên hợp quốc, 1/3 phụ nữ ở quốc gia Mỹ Latinh này đã phải chịu đựng bạo lực thể xác hoặc tình dục dưới bàn tay của bạn tình.
Cuộc xung đột nội bộ kéo dài 6 thập kỷ của Colombia cũng góp phần làm tăng tỷ lệ bạo lực tình dục. Tháng 9/2023, Cơ quan tài phán đặc biệt vì hòa bình (một tòa án ở Colombia được thành lập để điều tra các tội ác xảy ra trong cuộc xung đột) thông báo ít nhất 35.178 người đã phải chịu đựng bạo lực trên cơ sở giới tính từ năm 1957 đến 2016.
Tổ chức phi lợi nhuận của bà Arevalo gồm một lộ trình để những người sống sót sau vụ tấn công tình dục trở thành người hướng dẫn salsa, để họ có thể truyền đạt kỹ thuật của mình cho người khác - hoặc thậm chí thành lập công việc kinh doanh của riêng mình.
Sofia Murillo nằm trong số những người tốt nghiệp chương trình đó. Mới đây, cô và giáo viên đồng nghiệp Alexander Patiño đã giải thích các bước nhảy salsa cơ bản cho khoảng 25 khách du lịch trong một phòng tập khiêu vũ.
Murillo, 40 tuổi, người trở thành giáo viên dạy salsa năm 2023 cho biết: “Trước đây, tôi có những suy nghĩ tiêu cực. Tôi đã bị ngược đãi. Nhưng khi tôi nhảy thì lại khác. Tôi quên mọi thứ”.
