Thật mệt mỏi khi con không nhận trách nhiệm. Tuy nhiên, nếu con lặp đi lặp lại điều ấy, cha mẹ cần tự hỏi mình những câu hỏi sau đây để sớm tìm ra giải pháp nuôi dạy con đúng cách.
Câu hỏi 1: Có ai xung quanh mô hình hành vi tương tự không?
Các chuyên gia đã chỉ ra rằng, con cái thường hành xử bắt chước theo cha mẹ và những người xung quanh. Chúng noi gương theo người lớn. Vì vậy, khi con hành xử không có trách nhiệm, hãy xem xét lại những gì con bạn nhìn thấy ở nhà, ở trường hoặc khi đi thăm gia đình và bạn bè xung quanh. Có thể cha mẹ và những người khác đã làm hình mẫu cho con? Con vứt đồ chơi bừa bãi, liệu có phải bạn cũng là người không ngăn nắp? Hay là bạn bè của chúng bừa bộn? Hay ở trường học…?
Khi đã biết điều này không giúp con bạn thoát khỏi hành vi của mình. Nhưng vấn đề là phải nhận thức được những ảnh hưởng và môi trường xung quanh của con bạn. Việc con không chịu trách nhiệm trong hành xử có thể chỉ đơn giản là một ảnh hưởng mà chúng làm theo ở đâu đó.
Câu hỏi 2: Phương pháp kỷ luật của cha mẹ có hiệu quả không?
“Cha mẹ có thể thay đổi điều gì trong kỷ luật của mình để cải thiện mức độ trách nhiệm của con?”.
Trong trường hợp con có thể đổ lỗi cho ai đó vì muốn trốn tránh kỷ luật. Hãy đánh giá xem cha mẹ sử dụng kỷ luật đúng chưa? Có thể thay đổi để điều chỉnh hành vi được không?
Chấp nhận trách nhiệm là một kỹ năng có thể học được. Bạn có thể giúp cho quá trình thay đổi của con được hiệu quả. Sử dụng kỷ luật sai có thể không hiệu quả cho một đứa trẻ vô trách nhiệm. Đánh giá lại xem bạn có đang sử dụng các phương pháp kỷ luật hiệu quả hay không, có nhẹ quá hay nặng quá hay không, sau đó, điều chỉnh cho phù hợp. Ví dụ, bạn phạt con bạn vì vứt đồ chơi bừa bãi chỉ bằng 1 câu mắng nhỏ nhẹ thì đã phù hợp chưa? Nếu chưa thì phải thay đổi thế nào?
Câu hỏi 3: Con có bị đổ lỗi cho những việc mà chúng không làm không?
Đôi khi, hãy cẩn thận để không đưa ra những phán xét chớp nhoáng, phiến diện khi bạn không nắm rõ toàn bộ câu chuyện, không có nhân chứng đáng tin cậy hoặc tận mắt chứng kiến. Ví dụ, em bị ngã và bạn đổ lỗi cho con “sao con làm em khóc?”. Có nghĩa bạn đổ lỗi cho con.
Chúng ta cần công bằng và không phán xét quá mức với con cái của mình. Những đứa trẻ từng bị đổ lỗi vì những điều chúng không làm trong quá khứ có nhiều khả năng cảm thấy như cha mẹ không quan tâm đến chúng và dẫn đến không nhận trách nhiệm về những việc khác.
Câu hỏi 4: Cha mẹ đã kiểm tra với gia đình, bạn bè hoặc giáo viên chưa?
Cha mẹ cần kiểm chứng với những người khác đã chứng kiến hành vi này ở con chưa? Điều quan trọng là phải có quan điểm về các vấn đề trách nhiệm với con bạn. Sẽ rất hữu ích nếu biết con bạn vì sao không chịu trách nhiệm.
Ông bà, gia đình, bạn bè và giáo viên có thể bổ sung thêm những hiểu biết để giải câu đố này. Nếu bạn có thể, hãy lấy ý kiến từ bất kỳ ai tương tác với con bạn. Họ có thể sẽ cho bạn câu trả lời tương đối chính xác. Bạn đừng chỉ nghe một tai. Hãy kiểm chứng với càng nhiều người càng tốt.
Câu hỏi 5: Con chịu trách nhiệm về lĩnh vực nào trong cuộc sống?
Khi làm cha mẹ thất vọng, bạn sẽ dễ dàng nghĩ rằng đứa con này vô trách nhiệm. Nhưng điều này chưa đúng, bởi đó không phải là bức tranh tổng thể. Có thể có những điều khác trong cuộc sống mà con bạn đã nhận trách nhiệm không? Con bạn đã bao giờ nhận trách nhiệm về bất cứ điều gì khác chưa?
Đó có thể là một lĩnh vực nhỏ (ví dụ con luôn đi học đúng giờ, con làm bài tập đủ), nhưng nếu bạn quan sát đủ kỹ, bạn có thể tìm thấy một số lĩnh vực mà con bạn đang thể hiện trách nhiệm. Khi ấy, bạn cần phải khuyến khích và củng cố hành vi đó. Ví dụ, bạn nói với con “mẹ vui vì con luôn làm bài đủ, đi học đúng giờ nhưng việc con vứt bừa bãi đồ là chưa đúng. Mẹ mong con cũng làm đúng như với việc kia”.
