Trong khi đó, công trình xây dựng kho dự trữ muối nằm phơi nắng phơi sương rất lâu, không phát huy tác dụng; càng có sản lượng cao, diêm dân càng lao đao vì muối tồn…
Một giạ muối chưa bằng ly cà phê!
Chúng tôi thăm Hợp tác xã Diêm nghiệp ấp Doanh Điền (HTX Doanh Điền) thuộc xã Điền Hải, huyện Đông Hải (Bạc Liêu) trong cái nắng chang chang ngày hè. Nằm đu đưa cái võng trong căn chòi nhỏ xíu giữa cánh đồng muối tập trung lớn nhất Bạc Liêu, ông Phạm Khỏe lắc đầu nói: “Muối hiện nay chỉ còn 10.000 đồng/giạ (1 giạ bằng 30kg). Tôi làm muối 20 năm nay rồi chưa thấy năm nào lại tệ như vậy; một giạ muối chưa bằng ly cà phê!”.
Ngồi cạnh bên, ông Huỳnh Thanh Bình (53 tuổi) đưa mắt nhìn những đống muối đổ ngổn ngang trước cửa căn chòi lá, thở dài tiếp lời: “Mười tuổi tôi đã bắt đầu làm muối ở vùng đất này. Bây giờ mới được chứng kiến cái cảnh muối chất ngổn ngang đồng ruộng thế đấy. Mọi năm, người dân làm tới đâu bán bớt tới đó. Còn năm nay đành đổ đống lên bờ bao, nhiều hộ thấy rẻ quá không bán. Vả lại, không có người mua do khó vận chuyển”.
Gia đình ông Bình không có đất sản xuất nên ráng bám trụ ở lại HTX, mong năm sau tình hình sẽ khả quan hơn. Một số người khác đã rục rịch nghỉ làm vì giá muối không đáng với công sức bỏ ra.
Theo ông Võ Trường Giang, giám sát viên của HTX: Năm 2015, trên diện tích 69 ha đất sản xuất muối của đơn vị, sau vụ mùa khoảng 5 tháng HTX Doanh Điền thu được hơn 100.000 giạ muối. Trừ hết chi phí rồi mỗi thành viên được chia trung bình khoảng 21 triệu đồng. Còn vụ muối năm nay, đã gần cuối vụ mà mới thu được khoảng 60.000 giạ, trong khi giá muối thời điểm hiện tại chỉ bằng 60 - 70% giá muối năm trước.
Theo tính toán của ông Giang, hiện nay chưa trừ hết chi phí, chia ra thì mỗi người được khoảng 5 triệu đồng. Đây chính là nguyên nhân khiến người làm muối chán nản. Những hộ làm bên ngoài, mặc dù năng suất có phần cao hơn nhưng cũng rơi vào cảnh cơ cực trên.
Trao đổi với chúng tôi, ông Trần Văn Khánh, cũng là hộ dân làm muối kỳ cựu tại địa phương, cho biết: Gia đình có 2 ha đất làm muối, đã thu được khoảng 2.000 giạ. Đến cuối vụ chắc cũng đạt sản lượng 3.000 giạ. Tuy nhiên, giá thấp quá, chưa bán được hột nào.
Ở cái tuổi ngoài 50, ông Khánh chẳng thể gánh được những gánh muối phăng phăng về đích như nhiều năm trước. Việc vận chuyển muối hoàn toàn phải thuê, mỗi giạ tốn hết 4.000 đồng. “Giạ muối chỉ bán 10.000, thuê vận chuyển hết gần nửa, nếu giá được 15 - 17 ngàn đồng/giạ như năm rồi thì còn sống được, chứ cứ tình trạng này diêm dân khó sống lắm!”, ông Khánh nói.
Tiếp xúc thêm vài hộ dân nữa chúng tôi vẫn ghi nhận những lời ca thán như trên. Họ còn bức xúc cho biết thêm địa phương đã có kế hoạch xây dựng kho mua dự trữ muối lâu lắm rồi, chẳng biết sao thực hiện được gần năm rồi để đó, không ai nhòm ngó tới nữa.
“Dài cổ” chờ kho dự trữ muối
Chúng tôi đến “Kho dự trữ muối quốc gia” - công trình nằm trên chính diện tích đất làm muối của bà con trước đây, ngay “rốn muối”. Kho dự trữ được đánh giá rất thuận tiện thông thương cho cả đường thủy và đường bộ, khi đặt cạnh đường lớn, giữa tuyến đường chính nối QL 1A và cảng biển Gành Hào.
Bà con diêm dân địa phương nhiều năm rồi rất mong công trình đưa vào hoạt động, thu mua dự trữ giúp kích cầu thị trường. Vậy mà hiện nay, trên diện tích đất vài ha của công trình, cỏ dại và bồn bồn mọc bao phủ toàn bộ, bên trong một số kho đã thành hình, nằm mốc meo.
Kho dự trữ muối trên được động thổ vào cuối năm 2012. Theo kế hoạch, quy mô gồm 9 kho, tích lượng 1.000 tấn/kho, vốn đầu tư 38,367 tỷ đồng. Đến tháng 4/2013, công trình đã san lấp mặt bằng, hoàn thành phần móng kho 1, 2, 4, 5, 6, tổng giải ngân đã đạt 12,7 tỷ đồng thì ngừng thi công đến nay.
Trả lời thắc mắc của chúng tôi, ông Nguyễn Hoàng Khải - Phó Chi cục trưởng Chi cục Phát triển nông thôn Bạc Liêu - cho biết: Do thực hiện Quyết định 162/QĐ-TTg ngày 15/1/2013 về việc chuyển giao nhiệm vụ dự trữ quốc gia mặt hàng muối ăn từ Bộ NN&PTNT về Bộ Tài chính quản lý, nên công trình bị gián đoạn. Sau đó, do khó khăn về nguồn vốn, nên không được triển khai tiếp.
“Chúng tôi rất muốn công trình hoàn thành đưa vào sử dụng, nhằm giảm bớt khó khăn diêm dân. Vào tháng 9/2015, Cục Dự trữ Nhà nước khu vực Tây Nam Bộ đã xuống làm việc và thống nhất sẽ tiếp tục hoàn thiện công trình xây dựng Kho dự trữ muối quốc gia đang dang dở trên, nhưng không nói chừng nào thực hiện. Đến nay, cũng chưa có thông tin gì mới”, ông Khải nói.
Theo thống kê, hiện nay sản lượng muối còn tồn của vụ mùa 2014 - 2015 trong dân còn khoảng 10.000 tấn. Vụ mùa 2015 - 2016, diện tích sản xuất của Bạc Liêu đạt 2.385 ha, sản lượng đã thu hoạch ước đạt khoảng trên 100.000 tấn. Đa số sản lượng muối năm nay còn tồn đọng, chưa thể tiêu thụ.
