Một đặc điểm nổi bật trong kho vũ khí của Nga là tên lửa S-13 Tulumbas.
Tên lửa này đã được đưa vào sử dụng vào khoảng 40 năm trước, trên cơ sở đó, Nga đã tạo ra cả một dòng sản phẩm với các tính năng và thông số khác nhau. Dù tuổi đời đã cao, nhưng dòng S-13 vẫn là vũ khí hiệu quả và tiện lợi.
Hoạt động trên không
Tên lửa máy bay không điều khiển S-13 đã được quân đội Nga sử dụng trong chiến dịch đặc biệt để bảo vệ Donbass gần như ngay từ những ngày đầu.
Với sự trợ giúp của S-13, máy bay tấn công Su-25, cũng như trực thăng tấn công Ka-52 và Mi-28, đã tấn công nhiều mục tiêu, vật thể khác nhau, các vị trí và nơi tập trung quân của đối phương.
Trong những trường hợp này, tên lửa có các sửa đổi khác nhau được sử dụng với các đầu đạn khác nhau, được tối ưu hóa để tấn công các mục tiêu nhất định.
Bộ Quốc phòng Nga đã nhiều lần trình chiếu các cảnh quay về việc sử dụng tên lửa không điều khiển S-13 Tulumbas trong chiến đấu.
Đặc điểm thiết kế
Tất cả các tên lửa thuộc dòng S-13 “Tulumbas” đều có thiết kế tương tự nhau, nhưng khác nhau ở một số tính năng nhất định. Sự khác biệt là do nhu cầu giải quyết các nhiệm vụ chiến đấu khác nhau và/hoặc sự khác biệt về đặc tính chiến thuật và kỹ thuật.
Tên lửa S-13 được sản xuất dưới dạng thân hình trụ thon dài có đường kính đồng nhất hoặc thay đổi. Đầu đạn được đặt ở khoang đầu của thân tàu, phần chính được chuyển cho động cơ đẩy nhiên liệu rắn. Đuôi có một phần có đường kính nhỏ hơn, được gắn các bộ ổn định gấp lại, giúp tên lửa quay trong khi bay.
Kích thước và trọng lượng của sản phẩm thay đổi khi phát triển. Do đó, S-13 cơ bản nhận được thân xe cỡ nòng kép có đường kính 90 mm ở phần đầu với khoang động cơ 122 mm. Tổng chiều dài đạt 2,54 m với trọng lượng 57 kg.
Tên lửa S-13T tiếp theo cũng có thân hai cỡ nòng, nhưng dài hơn và nặng hơn - 3,1 m và nặng 57 kg. Thiết bị chiến đấu nổ mảnh và nổ mạnh được đặt trong khoang đầu cỡ nòng 122 mm. Tên lửa có đầu đạn như vậy không lớn hơn hoặc nặng hơn S-13T.
Đối với S-13T, một đầu đạn xuyên thấu song song đã được phát triển, trong đó đầu đạn hiện có được bổ sung bằng đầu đạn mới nặng 16,3 kg. Khả năng xuyên thấu đã được cải thiện lên 6 m đất và 1 m bê tông.
Tên lửa phân mảnh có sức nổ cao mang đầu đạn nặng tới 33-38 kg với sức nổ 7-15,5 kg. Đầu đạn nổ thể tích của S-13D/DF có khối lượng 32-33 kg.
Sử dụng động cơ tiêu chuẩn, NAR S-13 tăng tốc lên 650 m/s. Tốc độ ban đầu của các tên lửa nặng hơn thuộc họ này giảm xuống còn 500-530 m/s.
Phạm vi phóng lên tới 3 km đối với những sửa đổi ban đầu và lên tới 5-6 km đối với những sửa đổi sau này.
S-13 “Tulumbas” đã hoạt động được 40 năm và không ngừng phát triển.
Vào đầu những năm 60 và 70, Bộ Quốc phòng Nga đã đi đến kết luận rằng, cần phải tạo ra một NAR đầy hứa hẹn có khả năng xuyên thủng các hầm trú ẩn bằng bê tông và đánh vào thiết bị cũng như nhân lực bên trong chúng.
Sau những nghiên cứu sơ bộ cần thiết, năm 1973 ý tưởng này đã được đưa vào giai đoạn phát triển. Việc tạo ra một dự án với mã “Tulumbas” (một loại nhạc cụ gõ) được giao cho Viện Vật lý Ứng dụng Novosibirsk.
Có tính đến nhiệm vụ kỹ thuật đặt ra và đặc thù của danh pháp NAR hiện có, cỡ nòng tên lửa được chọn là 122 mm hoặc 12,2 cm, từ đó hình thành chỉ số S-13, làm tròn.
Phiên bản đầu tiên của tên lửa nhận được thiết bị chiến đấu xuyên bê tông để phá hủy các vật thể và trang thiết bị được bảo vệ bên trong chúng. Sự phát triển của một loại tên lửa như vậy cho nó tiếp tục cho đến cuối thập kỷ này.
Những tên lửa này được sử dụng tích cực trong các sự kiện huấn luyện và trong các hoạt động quân sự thực sự.
Có thể mong đợi rằng, các phiên bản khác nhau của S-13, bao gồm những phát triển hoàn toàn mới, sẽ tiếp tục được sử dụng trong những thập kỷ tới.
Tuổi thọ của tên lửa không dẫn đường này là do một số yếu tố chính sau:
Trước hết đó là sự đơn giản trong thiết kế. Tên lửa không điều khiển có thiết kế đơn giản, dễ chế tạo. Chi phí thấp giúp có thể sản xuất tên lửa với số lượng lớn và tạo ra kho dự trữ với số lượng cần thiết.
Theo đó, hàng không chiến đấu có cơ hội tích cực sử dụng tên lửa và giải quyết các vấn đề mà không cần lo lắng về việc tiêu thụ đạn dược và thành phần kinh tế của các cuộc không kích.
Bất chấp sự đơn giản về kiến trúc, tất cả các phiên bản của S-13 đều thể hiện những đặc tính kỹ thuật và chiến thuật cao. Tầm bắn đủ cao và sức mạnh của các đơn vị chiến đấu được đảm bảo.
Ngoài ra, kiến trúc đơn giản tạo điều kiện thuận lợi cho việc hiện đại hóa, điều này chỉ có thể thực hiện được bằng cách thay thế các bộ phận chính - động cơ và đầu đạn.
Đối với dòng S-13, các đơn vị chiến đấu gồm ba lớp chính với chức năng và khả năng chiến đấu khác nhau đã được tạo ra. Điều này cải thiện đáng kể tính linh hoạt trong hoạt động chiến đấu của các tàu sân bay tên lửa, và cho phép chúng tấn công nhiều mục tiêu khác nhau, từ nhân lực đến các công sự và nơi trú ẩn dã chiến.
Xét về đặc điểm chiến thuật và kỹ thuật, Tulumbas chiếm vị trí trung gian giữa các tên lửa nhẹ hơn và nặng hơn được sản xuất trong nước. Có thể chọn loại đạn phù hợp hơn với nhiệm vụ hiện tại và các điều kiện hiện có. Theo đó, tính linh hoạt của việc sử dụng vũ khí tên lửa không điều khiển nhìn chung tăng lên.
S-13 tiếp tục hoạt động
Tên lửa không điều khiển S-13 vẫn được phục vụ trong Lực lượng Hàng không Vũ trụ Nga và giữ được vị thế là một trong những mẫu phổ biến nhất.
Mặc dù tuổi đời đã cao nhưng dòng tên lửa này vẫn được sử dụng tích cực trong nhiều nhiệm vụ chiến đấu khác nhau, và chống lại nhiều mục tiêu khác nhau của đối phương.
Có thể thấy kết quả của việc sử dụng kết hợp máy bay hiện đại với hệ thống điều khiển tiên tiến và tên lửa không điều khiển.
Theo phía Nga, quá trình phi quân sự hóa chế độ Kyiv đang tiến triển thành công, và Tulumbas với nhiều sửa đổi khác nhau đang đóng góp nhất định cho việc này.
