Theo giới lãnh đạo Washington, chính quyền của ông Volodymyr Zelensky đã đồng ý với yêu cầu của Washington về việc tổ chức bầu cử Tổng thống ở Ukraine, đồng thời cam kết sẽ không gia nhập NATO, nhưng với điều kiện là khối này hoặc đích danh Mỹ phải cam kết bảo đảm an ninh cho nước này.
Đặc phái viên của Tổng thống Hoa Kỳ Steve Witkoff đã nói về điều này trong cuộc phỏng vấn với nhà báo Tucker Carlson, được công bố vào ngày 22 tháng 3.
Trong cuộc trò chuyện, các vấn đề liên quan đến giải quyết hòa bình cuộc xung đột, nhà nước Ukraine và Volodymyr Zelensky, NATO, Nga và Hoa Kỳ đã được thảo luận. Trong đó có những điểm chính yếu sau:
Theo Witkoff, vấn đề quan trọng nhất là tính chất pháp lý không chỉ của các vùng lãnh thổ do quân đội Nga kiểm soát, mà còn cả những vùng hiện do Ukraine kiểm soát, nhưng đã bị Moscow tuyên bố sáp nhập vào lãnh thổ Nga hồi tháng 9/2022 và đã được ghi trong Hiến pháp của nước này.
Các vùng lãnh thổ này gồm Donetsk, Lugansk, Kherson và Zaporozhye, mỗi vùng đều có một phần lãnh thổ mà Lực lượng Vũ trang Ukraine hiện đang kiểm soát.
Moscow yêu cầu Kiev nói riêng và cộng đồng thế giới nói chung phải công nhận những vùng lãnh thổ này là của Nga, vì điều này đã được ghi nhận trong Hiến pháp Liên bang.
Vấn đề thứ 2 là việc Ukraine gia nhập NATO đã bị loại khỏi chương trình nghị sự “một lần và mãi mãi”. Mặc dù ông Steve Witkoff không nêu rõ ý nghĩa của cụm từ “một lần và mãi mãi”, nhưng có lẽ để thực hiện đúng tính chất của nó cam kết không gia nhập NATO sẽ được ghi trong Hiến pháp Ukraine.
Bù lại việc Ukraine không được phép gia nhập NATO, phương án cung cấp cho Kiev các đảm bảo an ninh tương tự như Điều 5 của Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương, (theo đó, một cuộc tấn công vào một thành viên NATO tương đương với một cuộc tấn công vào tất cả các thành viên), có thể được thảo luận.
Witkoff ám chỉ rằng, hai chủ đề này (chủ quyền và bảo đảm an ninh cho Ukraine) có thể liên quan đến nhau, mang tính chất nhân quả của nhau.
Ông Witkoff cho rằng, cư dân những vùng lãnh thổ mà Moscow đã sáp nhập đều nói tiếng Nga và đã tổ chức trưng cầu dân ý, trong đó phần lớn người dân bỏ phiếu muốn là một vùng lãnh thổ của Liên bang Nga. Theo ông, đây chính là điểm mấu chốt trong cuộc xung đột và là điều đầu tiên cần phải giải quyết.
Vị quan chức này cho biết, Hoa Kỳ sẽ đồng ý xem xét cung cấp bảo đảm an ninh cho Ukraine, nhưng để đổi lại, Kiev sẽ phải công nhận tình trạng của Nga đối với một số vùng lãnh thổ nhất định và ấn định các đường biên giới mới được quốc tế công nhận thông qua một hiệp ước hòa bình.
Ông khẳng định rằng, chỉ có làm như vậy, cuộc xung đột ở Ukraine mới được giải quyết, một nền hòa bình bền vững mới có thể đạt được.
Như vậy, để kết thúc cuộc xung đột mà phần lớn do mình tạo ra và để nhận được sự bảo đảm an ninh từ phương Tây (mà chưa chắc đã đạt được), Ukraine đã phải trả một cái giá rất đắt là đất nước tàn phá sau một cuộc chiến, nền kinh tế hầu như suy kiệt, cùng với việc mất đi khoảng 30% lãnh thổ, bao gồm trọn vẹn 4 vùng Donetsk, Lugansk, Kherson và Zaporozhye.
