Từ khi bùng phát dịch Covid-19 năm 2020 đến nay, Viện Hàn lâm đã triển khai tích cực các nghiên cứu phục vụ phòng chống Covid như: Nghiên cứu thành công bộ KIT phát hiện virus SARS-CoV-2 (3/3/2020), nghiên cứu giải trình tự toàn bộ hệ gen của bốn chủng virus SARS-CoV-2 (1/6/2021) làm cơ sở thực hiện nghiên cứu vắc xin và nghiên cứu các chế phẩm ức chế virus SARS-CoV-2.
Lần đầu tiên ở Việt Nam đã nghiên cứu làm chủ công nghệ bào chế thuốc điều trị Covid-19 từ các thảo dược Việt Nam, được Hội đồng Đạo đức trong nghiên cứu Y sinh học Quốc gia, Bộ Y tế đánh giá cao kết quả nghiên cứu tiền lâm sàng thuốc và chấp thuận đề cương nghiên cứu lâm sàng trên người bệnh nhiễm virus SARS-CoV-2.
Đây là loại thuốc từ dược liệu đầu tiên ở Việt Nam được cho phép thử lâm sàng.
PGS.TS. Lê Quang Huấn (đứng giữa); TS. Hà Thị Thanh Hương (bên trái) và cộng sự nghiên cứu thuốc điều trị Covid-19. Nguồn: VAST.
PGS.TS Lê Quang Huấn, Chủ nhiệm đề tài và cộng sự tại Viện Công nghệ sinh học thuộc Viện Hàn lâm đã nghiên cứu thuốc ức chế virus SARS-CoV-2 từ thảo dược có tác dụng liên kết mạnh với các phân tử liên quan quá trình xâm nhập và tăng sinh của virus SARS-CoV-2.
Đến nay, nhóm đã tạo ra một chế phẩm thuốc y học cổ truyền có triển vọng trong điều trị bệnh Covid-19.
Kết quả nghiên cứu tiền lâm sàng cho thấy, sản phẩm an toàn và có tác dụng ức chế sự phát triển của virus SARS-CoV-2, tăng cường miễn dịch trên các mô hình nghiên cứu thực nghiệm.
Sản phẩm VIPDERVIR do nhóm nghiên cứu tạo ra đã được đánh giá độc tính cấp, độc tính bán trường diễn tại Bộ môn Dược lý thuộc ĐH Y Hà Nội, Viện Kiểm nghiệm Thuốc Trung ương, đánh giá khả năng ức chế virus H5N1 tại Viện Công nghệ sinh học, ức chế virus SARS-CoV-2 tại Viện Vệ sinh dịch tễ Trung ương.
Dự kiến từ nay đến cuối năm chúng ta có thể xem xét cấp phép lưu hành sản phẩm này
TS. Nguyễn Ngô Quang, Phó Cục trưởng Cục Khoa học công nghệ và Đào tạo nhấn mạnh, kết quả nghiên cứu đã minh chứng rõ nét về vai trò và sự phối hợp của các nhà khoa học (không chỉ có các nhà khoa học khối nghiên cứu cơ bản mà còn có các nhà khoa học khối lâm sàng), nhà sản xuất, nhà tài trợ và cơ quan quản lý. Dưới góc độ của cơ quan quản lý, chúng tôi sẽ sẽ tạo điều kiện tốt nhất để triển khai nghiên cứu đảm bảo khoa học nhất, khách quan nhất, nhanh nhất để có thể đưa sản phẩm ra phục vụ cho người dân.
TS. Nguyễn Ngô Quang hy vọng sau nghiên cứu lâm sàng chứng minh được tác dụng của thuốc và các đánh giá kiểm định của cơ quan kiểm định, dự kiến từ nay đến cuối năm chúng ta có thể xem xét cấp phép lưu hành sản phẩm này.
Việc nghiên cứu phát triển thuốc dựa trên nguồn thảo dược Việt Nam, kết hợp thành tích nghiên cứu Y dược cổ truyền và nghiên cứu hiện đại về tin sinh học, công nghệ sinh học đã thể hiện tính chủ động, sáng tạo, quyết tâm của các nhà khoa học tại Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam nói riêng và các nhà khoa học Việt Nam nói chung đối với nhiệm vụ phòng chống dịch bệnh Covid-19 theo chủ trương chung của Đảng và nhiệm vụ Chính phủ giao.
Thuốc VIPDERVIR được nghiên cứu một cách nghiêm túc từ nghiên cứu cơ bản trải qua các bước nghiên cứu bài bản, thận trọng đánh giá về tính an toàn, độ ổn định tới khả năng ức chế tăng sinh của virus cúm A/H5N1 và virus SARS-CoV-2.
Với nồng độ 50 mg/mL thuốc VIPDERVIR có khả năng ức chế được sự phát triển của virus SARS-CoV-2 ở nồng độ tới 10 PFU tương ứng với giá trị Ct=20,5 khi xét nghiệm bằng kỹ thuật real-time PCR (Khi xét nghiệm real-time PCR nếu mẫu có giá trị trong khoảng 16<Ct <37 là mẫu dương tính với SARS-CoV-2, mẫu có giá trị 37≤Ct<40 là mẫu nghi ngờ).
Nghĩa là, thuốc VIPDERVIR có tác dựng ức chế sự tăng sinh của virus SARS-CoV-2.
Nghiên cứu chỉ ra rằng, thuốc được bào chế từ nhiều loại thảo dược Việt Nam chứa các hoạt chất có hoạt tính sinh dược quý, tác dụng theo các cơ chế khác nhau: Phong tỏa Protein Spike-S của virus SARS-CoV-2 và thụ thể ACE2 trên tế bào chủ để ngăn chặn sự tiếp xúc và xâm nhập của virus vào tế bào;
Ức chế các enzyme liên quan tới quá trình nhân lên của virus SARS-CoV-2; Kích hoạt các tế bào của hệ miễn dịch của người bệnh. Các cơ chế này sẽ cộng hưởng tác động để giúp phòng và điều trị Covid-19.
Kết quả nghiên cứu tiền lâm sàng đã chứng minh tính an toàn và khả năng ức chế phát triển của virus SARS-CoV-2 cũng như tác dụng tăng cường miễn dịch.
Đây là cơ sở khoa học quan trọng để tiếp tục nghiên cứu hiệu quả điều trị Covid-19 trên người bệnh ở giai đoạn lâm sàng.
