Thất bại quân sự của Iran trong cuộc chiến tranh kéo dài 12 ngày với Israel bắt đầu vào hôm 13 tháng 6 năm 2025 là một đòn giáng mạnh vào tham vọng của Tehran và gây thất vọng đối với các hệ thống phòng không của nước này, bao gồm cả S-300, khi chúng không thể chống lại hiệu quả máy bay chiến đấu Israel.
Theo hãng thông tấn Tasnim của Iran, trong cuộc xung đột, các tiêm kích F-35 và F-15 của Israel đã phá hủy một phần đáng kể hệ thống phòng không Iran, bao gồm cả radar và bệ phóng tên lửa, cho phép IDF tấn công các địa điểm hạt nhân ở Fordow, Natanz và Isfahan mà không bị cản trở.
Thất bại này đã thúc đẩy Iran khẩn trương xem xét lại chiến lược quân sự của mình, tập trung vào việc hiện đại hóa lực lượng không quân và hệ thống phòng không để khôi phục an ninh cũng như uy tín quốc gia.
Iran từ lâu đã bày tỏ sự quan tâm đến S-400 của Nga, hệ thống đã chứng minh được hiệu quả ở Ấn Độ trong cuộc xung đột với Pakistan gần đây.
Tuy nhiên như trang NZIV lưu ý, Nga đang phải đối mặt với những hạn chế do cuộc chiến Ukraine gây ra, khiến họ không thể giao các hệ thống này kịp thời.
Ví dụ, việc giao 2 khẩu đội S-400 cho Ấn Độ theo thỏa thuận vào năm 2018, đã bị trì hoãn cho đến năm 2026 - 2027 do những khó khăn về hậu cần và sản xuất.
Điều này đã buộc Iran phải tìm kiếm các giải pháp thay thế, đặc biệt là hệ thống HQ-9 của Trung Quốc, mặc dù đã có sẵn, nhưng được coi là kém hiệu quả hơn, vì khả năng của nó gần với S-300 - tổ hợp đã không thể đối phó với cuộc tấn công của Israel.
Song song đó, Iran đã đẩy mạnh đàm phán với Trung Quốc về việc mua máy bay chiến đấu đa năng Chengdu J-10C, coi chúng là giải pháp thay thế hợp lý hơn cho Su-35 và MiG-35 của Nga.
Theo truyền thông Iran, J-10C có giá từ 60 đến 90 triệu đô la một chiếc (bao gồm cả vũ khí và huấn luyện), có thể được mua với số lượng lớn để thay thế cho tổn thất của Không quân Iran lên tới 30% số tiêm kích F-4 Phantom và F-14 Tomcat cũ kỹ.
Các cuộc đàm phán với Trung Quốc đang được tạo điều kiện thuận lợi bằng việc dỡ bỏ lệnh trừng phạt của Hoa Kỳ đối với việc mua dầu của Iran vào ngày 24 tháng 6 năm 2025, mở ra khả năng trao đổi dầu lấy vũ khí.
Nhưng việc lựa chọn giữa công nghệ Nga và Trung Quốc khiến Iran rơi vào thế tiến thoái lưỡng nan. S-400 vẫn là lựa chọn được ưa chuộng do danh tiếng của nó, nhưng Nga chỉ có thể cung cấp các phiên bản hiện đại hóa của S-300, không đáp ứng được tham vọng của Tehran.
Trong khi đó, HQ-9 của Trung Quốc, mặc dù rẻ hơn, nhưng không cung cấp mức độ bảo vệ tương đương, đặc biệt khi đặt cạnh các hệ thống tiên tiến của Israel như Iron Dome và David's Sling, đã đẩy lùi thành công một cuộc tấn công của Iran bằng 300 tên lửa và máy bay không người lái vào tháng 4 năm 2024.
