Cha mẹ cần giúp trẻ vững vàng, có bản lĩnh, tình yêu, sự chia sẻ. Khi đó, trẻ sẽ thu hút được những người bạn tuyệt vời.
Người nắm giữ “chìa khóa” thành công
Ngạn ngữ Anh có câu: “Hãy cho tôi biết bạn của anh là ai, tôi sẽ chỉ cho anh biết, anh là người như thế nào”. Bí quyết của người thành công, đơn giản là “chọn bạn mà chơi”.
“Ngày xưa có một vị vua ở vương quốc nọ. Ngài nuôi một con khỉ và rất mực sủng ái nó. Con khỉ đó được phép vào bất cứ đâu trong cung điện. Trong khi đó, các quan tướng khác không được đặc ân đó. Một ngày, khi vị vua đang ngủ trưa, con khỉ ngồi kế bên và quạt mát cho ngài. Một con ruồi bay tới và đậu trên mũi nhà vua. Con khỉ dùng quạt cố đuổi con ruồi đi nhưng không thành công. Con khỉ điên lên, rút kiếm và phóng vào con ruồi. Ruồi bay đi và nhà vua bị lưỡi kiếm làm bị thương”. Có thể thấy, câu chuyện này chứng minh rằng, nếu không biết “chọn bạn mà chơi”, mối quan hệ đó có thể mang lại nhiều hệ lụy.
Trong một chương trình Podcast gần đây của kỹ sư tin học Lex Fridman (Học viện Công nghệ Massachusetts), nhà sáng lập Facebook Mark Zuckerberg cho biết, anh có khả năng thành lập mạng xã hội này vào năm 2004 không phải nhờ bỏ học hay từ bỏ các mối quan tâm khác. Thực tế, yếu tố đã giúp anh là do các mối quan hệ cá nhân được Zuckerberg tạo ra khi còn đi học.
“Bạn sẽ giao lưu với ai là quyết định quan trọng nhất mà một sinh viên có thể đưa ra khi học đại học. Bạn sẽ trở thành người giống như những người xung quanh bạn. Tôi cho rằng, có lẽ nhìn chung, mọi người quá tập trung vào mục tiêu mà không đầu tư đủ cho sự kết nối và những người họ đang gây dựng mối quan hệ”, Zuckerberg nói.
Thực tế, Zuckerberg gặp những người đồng sáng lập khác của Facebook - Eduardo Saverin, Dustin Moskovitz, Chris Hughes và Andrew McCollum khi họ cùng học tại Trường Đại học
Harvard. Công ty họ sáng lập đã tạo ra cuộc cách mạng trong ngành truyền thông xã hội và trở thành một trong những doanh nghiệp lớn nhất thế giới hiện nay. Meta - công ty mẹ Facebook, hiện có vốn hóa 582,5 tỷ USD. Vì vậy, “ông chủ Facebook” cho biết luôn ưu tiên các mối quan hệ hơn là mục tiêu.
Trẻ thường tìm bạn có điểm tương đồng. Ảnh minh họa.
Kỹ năng quan trọng
Không chỉ đúng với người trưởng thành, trẻ cũng cần có kỹ năng chọn bạn. Trong những năm đầu đời của bé, cha mẹ luôn yên tâm khi là người bên cạnh chăm sóc trẻ. Song, những năm sau, khi trẻ lớn hơn và bắt đầu kết bạn, không ít phụ huynh bắt đầu lo lắng. Bởi, bạn được cho là những người mang lại ảnh hưởng lớn đến sự phát triển tính cách của trẻ.
Nhiều cha mẹ lo ngại rằng, con họ có thể phát triển những “thói hư tật xấu” từ bạn. Việc giúp con biết chọn bạn tốt được coi là một “bài toán khó” đối với không ít phụ huynh.
Kết bạn được coi là một kỹ năng xã hội mà trẻ cần học. Theo các chuyên gia, thông qua quá trình kết bạn, đặc biệt là giao lưu với bạn tốt, trẻ sẽ học được cách hòa hợp, điều chỉnh hành vi cho phù hợp cũng như hoàn thiện bản thân. Trong khi đó, để trẻ có kỹ năng chọn bạn, sự định hướng và hỗ trợ của cha mẹ ngay từ khi bé còn nhỏ là vô cùng cần thiết.
Anh Việt Cường (quận Từ Liêm, Hà Nội) chia sẻ, ngay từ khi bé Bông con anh được 3 tuổi, con đã chứng kiến bạn cùng lớp có hành vi xấu. Cụ thể, sau khi đi học mầm non về, Bông kể, con chứng kiến bạn này đánh bạn khác, hoặc, có bạn bị cô giáo phát hiện hay nói dối... Khi đó, anh Cường thường hỏi Bông rằng, con nghĩ bạn cư xử như thế là tốt hay xấu, ngoan hay không? Nhờ đó, giúp trẻ tự phân biệt tốt xấu để định hướng cho con trong việc kết bạn.
Trong khi đó, với chị Khánh Huyền (Cầu Giấy, Hà Nội), việc hỏi con tại sao chơi với bạn này mà không chơi với bạn kia là vô cùng quan trọng. Bởi, những câu hỏi sẽ giúp trẻ chia sẻ về lý do con chọn bạn.
Chị Huyền kể, bé nhà chị thường tâm sự: “Con thích bạn Bi vì bạn hiền, hay kể chuyện cho con nghe. Con không chơi với bạn Sushi vì hay túm tóc con ạ”. Khi nghe được lý do này của bé, chị Huyền cho rằng con đã phần nào biết phân biệt cũng như chọn bạn từ nhỏ.
Một số trẻ không thích kết bạn do bị tổn thương. Ảnh minh họa.
Tạo cơ hội cho trẻ
Khi lớn, trẻ không chỉ có những mối quan hệ trong gia đình mà còn có các mối quan hệ ngoài xã hội, đặc biệt là bạn bè. Vì vậy, tình bạn được cho là đóng vai trò lớn trong đời sống của trẻ. Nhiều phụ huynh “đau đầu” khi không biết phải làm gì để giúp con kết bạn và phát triển tình bạn đó.
Theo các chuyên gia, điều quan trọng là cha mẹ cần tạo cơ hội để trẻ tìm hiểu và phát triển tình bạn phù hợp. Thông thường, trẻ có xu hướng lựa chọn những bạn có tính cách tương tự mình.
Chẳng hạn, trẻ nhút nhát có xu hướng bị thu hút bởi những người có tính cách rụt rè giống mình. Ngược lại, những trẻ ồn ào và năng nổ thường chọn bạn náo nhiệt. Bởi, những trẻ có điểm tương đồng sẽ thích thú và quan tâm nhiều hơn đến các họat động cũng như sở thích của nhau. Từ đó, cùng xây dựng tình bạn tốt.
Đặc biệt, trong những năm đầu khi trẻ có xu hướng tìm bạn, cha mẹ nên có thể giúp con bằng cách thường xuyên tạo cơ hội. Đồng thời, cho phép trẻ dành thời gian chơi và tìm hiểu người bạn mà con chọn.
Ông bà ta ngày xưa đã dạy rằng “Gần mực thì đen, gần đèn thì rạng” và không quên nhấn mạnh “Học thầy không tày học bạn”. Điều đó nói lên tầm quan trọng trong việc chọn bạn mà chơi của trẻ. Tuy nhiên, với nhiều phụ huynh, việc đề ra nhiều tiêu chí chọn bạn khiến trẻ cảm thấy “ngột thở”.
“Vợ chồng tôi hướng cho con biết chọn bạn theo tiêu chí như: Bạn phải là con nhà gia giáo, học giỏi, không chơi bời lêu lổng. Ngoài ra, tôi thường theo sát con để biết bạn của cháu là ai. Điều đó giúp tôi ngăn chặn kịp thời nếu thấy con chơi với bạn không đúng tiêu chí”, chị Phương Anh (Ba Đình, Hà Nội) cho biết.
Mặc dù với chị, phương pháp này là cần thiết, nhưng nữ phụ huynh nhận thấy, cậu con trai nhiều lúc cảm thấy bị “tù túng” bởi cách quản lý của cha mẹ. Con trai chị Phương Anh từng nói: “Những tiêu chí khắt khe đó khiến con cảm thấy như cha mẹ đang chọn bạn cho mình chứ không phải cho con...?!”.
Có phần dễ hơn, chị Mai Hương (quận Hai Bà Trưng, Hà Nội) tâm sự: “Tôi chỉ dặn con mình tìm bạn mà chơi, tránh xa những thói hư tật xấu. Tôi cũnh khuyên con không nên vướng vào chuyện yêu quá sớm, tránh ảnh hưởng đến việc học...”.
Dẫn dắt trẻ
Chuyên gia tâm lý, Thạc sĩ khoa học giáo dục Đại học Sư phạm Hà Nội Nguyễn Thị Lanh cho biết, việc dẫn dắt để con có người bạn lành mạnh là vô cùng quan trọng đối với sự phát triển của trẻ.
Theo chuyên gia này, nhiều trẻ gặp vấn đề về bạn bè. Song, thực tế, cha mẹ cần biết rằng, bạn bè quan trọng hơn việc học của trẻ. Một số trẻ rơi vào tình trạng không có bạn. Nguyên nhân có thể do trẻ “mắc kẹt”, học kém, bị cô lập. Hoặc, trẻ chơi với bạn nhưng hay cáu, hằn học. Cũng có thể, trẻ chơi nhưng hay nói xấu, nhìn thấy điểm xấu của bạn. Một nguyên nhân khác là trẻ không thích chơi với ai.
“Nếu không tháo gỡ những mắc kẹt này, cha mẹ không thể giúp trẻ kết nối với bạn tốt, chân thành. Nếu trẻ rơi vào 1 trong 4 trường hợp này, hành trình đầu tiên là chữa lành cho con, trước khi dẫn dắt để trẻ có người bạn tốt. Nhiều cha mẹ quan trọng hoá về điểm, thành tích học tập. Tuy nhiên với trẻ, điều quan trọng là bạn”, thạc sĩ Lanh chia sẻ.
Theo chuyên gia này, việc trẻ không có bạn đều do tổn thương gây ra. Khi đó, trẻ có xu hướng tìm đến nhóm bạn phù hợp. Tuy nhiên, cha mẹ không thể cấm con chơi với bạn này, bạn kia. Bởi, trẻ cho rằng, người bạn đó phù hợp với con, với sự tổn thương trong con.
“Cách hành xử không đúng đắn của chúng ta khiến con đi chệch hướng, mất nhiều thời gian để quay lại. Thậm chí, nhiều người không có cơ hội quay lại. Nếu nhu cầu không được thoả mãn, con sẽ thu hút các bạn để thoả mãn nhu cầu đó. Nếu cha mẹ đay nghiến về thành tích học tập, con sẽ tìm đến nhóm bạn ghi nhận mình, bằng cách hút thuốc… để được thể hiện mình”, Thạc sĩ Lanh cho biết.
Do đó, chuyên gia này khuyến cáo, cha mẹ không thể dẫn dắt trẻ chọn bạn bằng cách nói rằng: Con không được chơi với bạn kia, phải chọn bạn này... Bởi, thực tế, phương pháp đó không mang lại hiệu quả. Thậm chí, trẻ có thể cảm thấy khó chịu khi nghe những lời nói đó từ cha mẹ. Nếu cha mẹ nói xấu bạn con, làm xấu mặt trẻ trước bạn, mọi việc có thể sẽ trở nên tệ hơn. Thay vào đó, phụ huynh cần giúp con biết chọn bạn theo cách khác.
“Cha mẹ phải giúp con vững vàng từ bên trong, có bản lĩnh, tình yêu, sự chia sẻ. Như vậy, con mới thu hút được những người bạn tuyệt vời. Nếu chỉ khuyên con, sẽ không bao giờ có kết quả”, chuyên gia nhấn mạnh.
Theo bà Nguyễn Thị Lanh, khi vững vàng, trẻ sẽ sẵn sàng giúp đỡ, chân thành với bạn, giàu tình yêu thương, lòng trắc ẩn. Đó là hành trình giúp con trở thành người có thể thu hút bạn tốt trong cuộc đời.
