Giúp trò 'viết lại cuộc đời'

Cô giáo trong trại giam

Đều đặn mỗi tuần trong 2 năm liên tiếp, cô giáo Emily Dewar-Langridge đến một lớp học đặc biệt, nơi cô giảng dạy cho 8 học viên đều là trẻ vị thành niên phạm tội tại Trại cải tạo dành cho thanh niên Feltham, London, Anh.

Học viên có độ tuổi từ 15 - 18. Mức án trung bình ở đây khoảng là 4 tháng nên thành viên trong lớp thay đổi thường xuyên. Hành vi phạm tội cũng rất phong phú, từ trộm cắp, vẽ bậy cho đến giết người.

Cô Emily chia sẻ: “Nhiều người hỏi tôi tại sao làm công việc này vì họ cho rằng những đứa trẻ ở đây không xứng đáng được học hành. Nhưng tôi nghĩ việc phạm tội ở năm 15 tuổi không thể huỷ hoại một đứa trẻ. Tôi tin rằng giáo dục là cơ hội tốt nhất để thay đổi cuộc đời của các em, ngăn chặn các hành vi phạm tội trong tương lai và tạo điều kiện để các em trở thành người có ích cho xã hội”.

Theo quan sát của cô giáo, hầu hết học viên đều từng có trải nghiệm tiêu cực ở trường học. Do đó, việc thuyết phục các em tập trung học hành là thách thức lớn. Hơn nữa, giáo trình đào tạo phạm nhân khác hoàn toàn so với chương trình giáo dục phổ thông. Các em có thể chọn học nghề hoặc học chương trình phổ thông nhưng số lượng giáo viên có hạn nên thầy cô phải đảm bảo cung cấp kiến thức cơ bản nhất cho các em.

Thông thường, một giáo viên sẽ giảng dạy tại nhiều nhà tù theo hợp đồng giáo dục của địa phương nhưng cô Emily chỉ tập trung giảng dạy tại Feltham. “Học viên đều là người dễ bị tổn thương nên cần môi trường yên tĩnh, giáo viên đủ sức tin cậy để vững tâm học tập. Cùng một giáo viên và một môi trường học tập nhất quán sẽ tốt hơn cho các em”, cô Emily lý giải.

Một lớp học tại Feltham thông thường có 8 học viên với trình độ khác nhau. Một số em có thể hoàn thành chương trình học và thi lấy bằng GCSE (bằng tốt nghiệp THPT tại Anh), sau đó học tiếp lên đại học hoặc đang đi làm. Nhưng cũng có nhiều em còn chưa học xong tiểu học, không biết viết tên của mình.

Vì số lượng học viên ít, cô Emily có thể dành thời gian quan tâm và trau dồi kiến thức cho từng em. Với học viên học lực khá, cô động viên, khích lệ các em tự học. Với học viên trình độ thấp, cô chuyên tâm rèn luyện, hướng dẫn các em từ cách cầm bút đến cách viết.

Chia sẻ về khó khăn khi giảng dạy cho phạm nhân trong thời đại hiện nay, cô Emily bày tỏ: Khả năng tiếp cận công nghệ và tài nguyên công nghệ còn nhiều hạn chế. Chúng tôi không được truy cập Internet, thậm chí không được dùng thẻ USB, dùng kéo hay bút chì có đầu kim loại.

Không thể giảng dạy bằng PowerPoint cho bài học thêm phần sinh động vì máy tính cá nhân không được kết nối với màn hình. Tuy nhiên, tôi vẫn cảm thấy vui vì học cách thích nghi và ứng biến với các tình huống để bài học trở nên sinh động trong khả năng còn hạn hẹp.

Nhiều năm giáo dục cho học viên là phạm nhân, cô Emily tiết lộ xúc động nhất là những lần được gặp mặt và trao đổi với phụ huynh, người giám hộ.

“Có những bà mẹ liên tục cảm ơn tôi vì đã thay họ chăm sóc con cái trong tù. Cũng có những người động viên, khích lệ tôi tiếp tục con đường này để có thể hỗ trợ ngày càng nhiều trẻ em có hoàn cảnh đặc biệt. Đó không còn là bài học tiếng Anh, Toán học mà còn là việc tìm thấy giá trị của bản thân và phát huy giá trị cá nhân”, cô Emily bày tỏ.

Năm 2017, giáo viên Emily đã giành Giải thưởng Giáo viên Xuất sắc do Tổ chức Giáo dục cho Tù nhân trao tặng. Đến nay, nữ giáo viên vẫn duy trì liên lạc với nhiều học viên đã làm lại cuộc đời nhờ vào nền tảng giáo dục được bồi đắp trong thời gian cải tạo.

Cô Emily bày tỏ: “Một học viên của tôi đang làm việc cho công ty sản xuất âm nhạc, người khác làm cho chuỗi cửa hàng bán lẻ Lidl. Trong đó, phần đông đã quay lại trường học. Giáo dục giúp các em nhận ra những điều tích cực trong cuộc sống và mong muốn được làm lại cuộc đời”.

Giáo dục giúp cải thiện cuộc sống

Học tập giúp giảm tỷ lệ tái phạm tội tại Mỹ.

Từng được tiếp cận giáo dục trong thời gian bị giam giữ, anh David Breakspear, 49 tuổi, sống tại London, Anh, chia sẻ: “Tôi tìm đến giáo dục khi ở trong tù với mong muốn kết thúc vòng lặp luẩn quẩn ‘vào tù ra tội’. Sau khi bị giam giữ, tôi đăng ký chương trình đào tạo tù nhân tại Trường Đại học Mở. Giáo dục là nền tảng quan trọng cho tất cả mọi người”.

Được thả tự do vào năm 2017, anh David đang tham gia vào quá trình vận động cải cách nhà tù, trong đó kiến nghị tăng cường giáo dục dành cho tù nhân để họ làm lại cuộc đời.

Trong những năm gần đây, Bộ Tư pháp Anh đã nhấn mạnh tầm quan trọng của việc giáo dục trong nhà tù. Tháng 5/2019, ông David Gauke, cựu Bộ trưởng Tư pháp, cho biết tầm nhìn của chính phủ là “đưa người phạm tội đến con đường có việc làm ngay khi họ đặt chân vào nhà tù” và “trong nhà tù, mọi điều bắt đầu từ giáo dục”.

Nghiên cứu của Chính phủ Anh vào năm 2016 cho thấy giáo dục trong nhà tù giúp cải thiện đời sống của tù nhân và tăng triển vọng việc làm sau khi ra tù. Ngoài ra, giáo dục giảm nguy cơ tái phạm tội và xây dựng cộng đồng an toàn hơn. Tuy nhiên, hệ thống giáo dục của Anh hiện nay chưa đáp ứng được tất cả giá trị này.

Trong những năm trở lại đây, Anh đẩy mạnh hoạt động giáo dục trong nhà tù. Không chỉ “đặt hàng” giáo viên địa phương giảng dạy, các tổ chức giáo dục, công ty công nghệ giáo dục được khuyến khích tham gia vào quá trình cải cách nhà tù. Năm 2022, công ty công nghệ Newmarket Coracle đã triển khai nền tảng kỹ thuật số sáng tạo cho 50 nhà tù tại Anh và xứ Wales.

Các tù nhân có thể truy cập vào môi trường học tập ảo mà không cần kết nối Internet. Chương trình học đa dạng từ giáo dục kỹ năng cơ bản đến giáo trình đại học. Dự án cũng nhằm mục tiêu xoá bỏ nạn mù chữ và thiếu kỹ năng kỹ thuật số vốn rất phổ biến trong các nhóm tù nhân.

Ông James Tweed, người sáng lập Coracle, cho biết: “Mục đích của chúng tôi là giúp tù nhân trau dồi kỹ năng kỹ thuật số - một chìa khoá để giảm tỷ lệ tái phạm tội vì hiện nay, xã hội đều xoay quanh kỹ thuật số. Chúng tôi phải đảm bảo tù nhân được học các kỹ năng này khi bị giam giữ để phát huy năng lực sau khi ra tù”.

Giảm tỷ lệ tái phạm tội

Thầy giáo Rodney Robinson, Mỹ, được vinh danh là Giáo viên Quốc gia năm 2019.

Còn tại Mỹ, giáo dục dành cho phạm nhân từ lâu được coi là một vấn đề quan trọng của ngành Giáo dục, đặc biệt là giáo dục dành cho trẻ vị thành niên, thanh thiếu niên phạm tội.

Trong các trung tâm giam giữ trẻ vị thành niên tại Mỹ thường có một trường học quy mô nhỏ, hoạt động dưới sự giám sát của nhà tù và khu học chánh địa phương. Nhiều giáo viên đã tham gia mô hình này và giúp không ít thế hệ học viên thay đổi cuộc đời.

Ông Rodney Robinson, giảng viên tại Trung tâm Giáo dục Virgie Binford, một trường học bên trong Trung tâm giam giữ vị thành niên Richmond ở bang Virginia là một ví dụ. Năm 2019, ông được Hội đồng Giám đốc các trường tiểu bang vinh danh là Giáo viên Quốc gia của năm.

Khi còn nhỏ, thầy Robinson thường theo mẹ đến các lớp học GED, chứng chỉ tương đương bằng tốt nghiệp trung học tại Mỹ dành cho những người chưa hoàn thành chương trình phổ thông. Mẹ ông luôn muốn trở thành giáo viên nhưng bà không bao giờ có cơ hội do sự phân biệt và nghèo đói đã tước đi cơ hội tốt nghiệp trung học và vào đại học của bà.

Thay vào đó, mẹ của thầy Robinson làm việc tại một trung tâm chăm sóc trẻ em. Thầy Robin lớn lên giữa những bài học “về sự bình đẳng và tình yêu thương” của mẹ.

Sau khi chứng kiến mẹ vượt qua khó khăn để hoàn thành chương trình GED, thầy Robinson quyết định trở thành giáo viên lịch sử và nghiên cứu xã hội. Năm 2015, thầy giáo chuyển đến làm việc tại trung tâm giam giữ trẻ vị thành niên vì muốn tìm hiểu về con đường từ trường học đến nhà tù và cơ hội tái hòa nhập cộng đồng.

Nhiều học viên tại Trung tâm Virgie Binford đến từ những hoàn cảnh nghèo khó, sống trong những khu vực tội phạm cao và có quan hệ tiêu cực với trường học cũng như hệ thống tư pháp. Mục tiêu của các nhà giáo dục là giúp những học sinh này yêu thích trường học trở lại.

Ông Marc M. Howard, Người sáng lập và Giám đốc Sáng kiến Công lý và Trại giam của Trường Đại học Georgetown, Washington, cho biết: “Học viên trong các nhà tù theo dõi bài giảng rất tận tâm và chuẩn bị bài học kỹ lưỡng. Họ không bị phân tâm bởi điện thoại di động hay các hoạt động giải trí khác nên niềm yêu thích học tập của các em rất thuần tuý và chân thật. Nhiều học viên trong lớp rất nghiêm túc học hỏi và trải nghiệm”.

Theo nghiên cứu năm 2018 của Bộ Tư pháp Hoa Kỳ, chương trình giáo dục cho tù nhân có thể làm giảm khả năng tái phạm tội. Những cá nhân đăng ký học có khả năng tái phạm tội thấp hơn 48% so với những người không đăng ký.

Ngoài ra, sau khi hoàn thành chương trình đào tạo, học viên được cấp chứng chỉ giáo dục, giúp tăng cơ hội việc làm sau khi ra tù. Đồng thời, giáo dục giúp thay đổi văn hóa nhà tù như giảm bạo lực, tăng tỷ lệ an toàn, giảm các vấn đề sức khoẻ tâm thần...