Tất cả mọi thứ trong nhà tù Halden (khu vực hạt Ostfold, phía tây nam Na Uy) đều khiến mọi người phải kinh ngạc.
Đơn cử như bữa sáng một ngày bình thường, phạm nhân được ăn trứng tráng cùng rau và giăm bông, salad, nước cam, cà phê. Tất cả phạm nhân đều có chế độ ăn như nhau chứ không hề phân biệt. Họ nhận những bữa ăn được chuẩn bị sẵn, sau đó chỉ việc hâm nóng trong bếp có sẵn tại mỗi phòng giam.
Cứ 10-12 phòng giam lại có một khu vực sinh hoạt chung. Nó giống như một khu vực sinh hoạt của một căn nhà bình thường. Nếu không thích những món ăn mà nhà lao phục vụ, tù nhân có thể mua các sản phẩm khác trong cửa hàng của nhà tù.
Cửa hàng này trông giống với một siêu thị bình thường, có hàng loạt sản phẩm.
Nhà tù Halden trông giống một ngôi trường đại học hơn.
Xây nhà tù với tư duy khác biệt
Halden không phải một nhà tù điển hình, ngay cả đối với Na Uy. Nó được xây dựng với tư duy hoàn toàn khác biệt.
Trên mảnh đất rộng 30ha tại một thị trấn nhỏ nằm giữa những vịnh hẹp phía nam Na Uy, một số kiến trúc sư Đan Mạch đã vận dụng tài năng của mình để xây dựng nhà tù này. Nếu không có tường bao quanh, chẳng ai nghĩ đó là một nhà giam. Đó có thể là một bệnh viện, một trường học hay bất cứ tòa nhà công cộng nào khác được dựng lên từ gỗ, thủy tinh, thép và đá.
Các cửa sổ không có chấn song, không có tháp giám sát, không có dây thép gai và không hàng rào điện. Nhà tù Halden cũng không có camera giám sát, hành lang, các phòng, các lớp học, công xưởng đều không có. Ngay cả lính canh cũng không mang theo súng.
Nhà tù Halden đang sử dụng một khái niệm an ninh sáng tạo gọi là "an ninh động". Theo đó, lính canh được trộn lẫn vào tù nhân. Bằng cách ở đó vĩnh viễn, họ sẽ ngăn chặn được xung đột tiềm ẩn bằng cách thảo luận các vấn đề với những người bị giam giữ trong này. Halden có 258 tù nhân và là nhà tù lớn thứ 2 tại Na Uy. Ngoài ra, nơi đây có 290 nhân viên.
Hạn chế hình phạt
Có một khái niệm được áp dụng ở Halden và khắp Na Uy đó là cuộc sống trong tù không khác cuộc sống bên ngoài, điều khác biệt duy nhất là thiếu tự do di chuyển. Hình phạt không được vượt quá những gì mà tù nhân cần để họ cải tà quy chính. Những người bị giam được chuẩn bị thả ra ngay từ ngày đầu vào tù.
Mục tiêu của ban quản lý nhà tù này là khiến "tù nhân làm việc, đóng thuế, có gia đình và động lực". Đó là lý do tại sao những người bị giam ở đây ngay ngày đầu đã được giúp đỡ để tìm kiếm động lực. Halden là nhà tù có an ninh tối đa. Đây là nơi giam giữ những kẻ giết người, tội phạm tình dục, người mắc bệnh tâm thần, sử dụng ma túy và tội phạm nhỏ.
Tiện nghi trong nhà tù.
Ông Høidal, giám đốc nhà tù tự hào rằng Halden là nhà tù tốt nhất thế giới. Bất cứ ai khi bị kết án đều muốn vào đây. Chỉ 20% tù nhân ra khỏi nơi này là tái phạm tội, con số thấp hơn nhiều tỷ lệ trung bình ở Na Uy trong những thập kỷ trước và thấp hơn các nước khác rất nhiều.
Bí mật của Halden nằm ở thái độ với tù nhân nhưng cũng nằm ở số tiền đầu tư vào đây. Nhà tù được mở ra năm 2010 với chi phí 250 triệu USD.
Ngày nay, con số này còn tăng gấp đôi. Không phải nước nào cũng đủ điều kiện để cũng cấp những điều kiện như vậy cho tù nhân. Đồng thời, không phải tất cả các xã hội đều sẵn sàng đối xử với tù nhân một cách nhân đạo như vậy.
Cuộc sống thường ngày bên trong nhà tù Halden.
Cả cộng đồng chung tay
Thành công của nhà tù Halden không phải chỉ có hệ thống tư pháp mà có sự chung tay của cả cộng đồng. Sách trắng được thông qua năm 2008 quy định hệ thống tư pháp phải tập trung vào việc bình thường và cải tạo tù nhân.
Cả một cộng đồng phải tham gia mới giúp một tù nhân trở thành công dân tốt lần nữa. Vì vậy, trong nhà tù Halden có cả các nhân viên như bác sĩ, linh mục, giáo viên. Họ làm việc trong cộng đồng, cộng đồng dần quen với những người phạm tội và những người phạm tội cũng đã quen với cộng đồng.
Ở Halden, các tù nhân không thể lang thang trong phòng và đi lại trước tivi mặc dù họ có mọi thứ cần thiết trong phòng giam rộng 12 m2. Họ có nghĩa vụ lựa chọn giữa công việc và học tập.
Các tù nhân có thể học nhiều khóa học khác nhau, từ học sáng tạo cho đến hóa học, vật lý và triết học. Họ cũng có thể học nghề và được nhà tù cấp bằng như nghề mộc, sửa chữa xe hơi, cơ khí, gia công kim loại hay kể cả chơi nhạc cụ. Nhà tù này có tới 3 phòng thu âm.
Phạm nhân trong nhà tù Halden được tạo điều kiện hết mức để sớm cải tạo, hòa nhập với cộng đồng.
Nhưng dù có tiện nghi như thế nào thì Halden vẫn là một nhà tù. Có những tù nhân nổi giận, đôi khi họ cần bị cách ly. Thế nhưng ngay cả khu cách ly cũng rất khác biệt với những nhà tù khác. Họ có những bức tranh trên tường và có view nhìn ra khu vườn rộng lớn bao quanh các tòa nhà.
Gần như toàn bộ tù nhân ở đây đều ngợi ca nhà tù. Đây được xem là nơi tốt nhất mà xã hội có thể cung cấp cho những kẻ phạm tội ở thời điểm hiện tại và có lẽ là hàng trăm năm tới, nếu nhân loại không tìm ra cách khác để tha thứ cho những người mắc lỗi.
