Thời gian gần đây, các BV trong cả nước tiếp nhận nhiều bệnh nhân đột quỵ khi tuổi còn rất trẻ, có trường hợp chưa đầy 20 tuổi làm dấy lên lo ngại căn bệnh không chừa một ai.
Những cái chết trẻ đầy tiếc nuối
Giữa năm 2018, trong vòng một tuần, BV Nhân dân 115 và BV đa khoa TP Cần Thơ tiếc nuối vì sự ra đi của hai bác sĩ nam, chuyên khoa Chấn thương Chỉnh hình đang đạt phong độ đỉnh cao của sự nghiệp.
Cả hai ra đi khi mới ngoài 40 tuổi do đột quỵ não. Theo các đồng nghiệp của hai bác sĩ kể lại, trước đó cả hai bác sĩ đều sinh hoạt bình thường, không có dấu hiệu nào báo trước của bệnh.
Trường hợp trẻ tuổi đã ra đi vì đột quỵ không hiếm, trước đó vào tháng 6-2018, thầy giáo Phạm Quốc Tuấn (38 tuổi) đang chuẩn bị vào phòng coi thi môn ngữ văn ở hội đồng thi huyện Thới Bình (Cà Mau) thì than mệt rồi đột ngột ngã xuống bất tỉnh.
Sau đó thầy Tuấn được đồng nghiệp đưa đi cấp cứu ở bệnh viện huyện rồi chuyển tiếp lên tuyến trên nhưng thầy đã tử vong.
Hay mới đây, vào ngày 10-8, một bệnh nhân nữ 40 tuổi nhập khoa Cấp cứu BV đa khoa Trung ương Cần Thơ trong tình trạng hôn mê, tăng huyết áp.
Bệnh nhân được chẩn đoán đột quỵ não cấp do tắc động mạch thân nền và tái thông mạch não, may mắn hồi phục.
Theo các bác sĩ, bệnh nhân đột quỵ não do tắc động mạch thân nền không điều trị kịp thời có tỉ lệ tử vong 75%-80%; bệnh nhân còn sống bị di chứng tàn phế, liệt tứ chi, sống thực vật.
Lớp học phục hồi chức năng thần kinh cho bệnh nhân sau đột quỵ tại BV Thống Nhất.
Đột quỵ người trẻ có hiếm?
Theo các bác sĩ, đột quỵ có thể xảy đến với bất cứ ai, ở mọi lứa tuổi, thậm chí là từ vài tuổi, tuy nhiên người già vẫn mắc nhiều hơn bởi có nhiều yếu tố nguy cơ hơn. Do đó, không ít người trẻ khi nhập viện được chẩn đoán đột quỵ tỏ ra rất bất ngờ, không tin.
BS Ngô Minh Tuấn, Trưởng Đơn vị can thiệp nội mạch BV Trưng Vương (TP.HCM), cho biết BV thỉnh thoảng tiếp nhận những ca người trẻ từ 20 đến 30 tuổi đã bị đột quỵ, đặc biệt có trường hợp mới 17 tuổi đã bị.
Đó là bệnh nhân ĐVH (ngụ huyện Bình Chánh) đang hoàn toàn khỏe mạnh, khi tập thể hình thì ngất xỉu, được đưa đến phòng khám cấp cứu nhưng về nhà vẫn ói, đau đầu nên nhập viện vào tháng 11-2017.
Bệnh nhân được chẩn đoán xuất huyết não do dị dạng động tĩnh mạch bẩm sinh và can thiệp nội mạch cứu sống.
“Dị dạng động tĩnh mạch hoặc phình mạch não, những nguyên nhân gây đột quỵ có thể tầm soát và can thiệp sớm bằng chụp cộng hưởng từ MRI, tuy nhiên kỹ thuật này ít được người dân quan tâm” - BS Trần Minh Thiệu, khoa Chẩn đoán hình ảnh của BV Trưng Vương, cho hay.
BS Thiệu kể vào cuối tháng 10-2016 từng tiếp nhận nam sinh viên (21 tuổi), ĐH Bách khoa TP.HCM đang đá banh thì bị trái banh rơi trúng đầu dẫn đến đột quỵ.
Kết quả chẩn đoán hình ảnh cho thấy bệnh nhân bị xuất huyết thái dương phải rất nặng do phình và túi phình động mạch não phải rất to, vỡ.
Nam sinh viên đã qua đời sau đó. Nếu bệnh nhân nam này được tầm soát sớm thì sẽ không xảy ra sự việc trên.
Giải thích nguyên nhân người trẻ cũng bị đột quỵ, BS CK2 Nguyễn Thị Phương Nga, Trưởng khoa Nội thần kinh BV Thống Nhất, cho biết ở người trẻ, tỉ lệ đột quỵ do các yếu tố như bệnh tim, dị dạng mạch máu não nhiều hơn, một số trường hợp còn do dùng thuốc ngừa thai đường uống, thuốc kích thích gây viêm mạch máu, vỡ mạch máu...
TS-BS Nguyễn Bá Thắng, Trưởng Đơn vị đột quỵ, Phó Trưởng khoa Thần kinh BV ĐH Y Dược TP.HCM, cho biết mỗi tháng BV tiếp nhận 100-120 ca bệnh đột quỵ.
Trong số đó, chỉ có 8% người bệnh được đưa đến BV cấp cứu kịp thời trong “thời gian vàng” để được áp dụng các biện pháp điều trị thông mạch máu.
Người tuổi cao có nguy cơ đột quỵ cao nhưng hiện nay tỉ lệ người bị đột quỵ dưới 45 tuổi cũng khoảng 30% .
Theo BS Thắng, thời gian vàng để cấp cứu người bệnh đột quỵ là sáu giờ kể từ khi phát bệnh, ba giờ đầu có thể coi là thời gian kim cương.
“Bản thân người bệnh hoặc người xung quanh cần nhận biết ngay các dấu hiệu khi đột quỵ xảy ra như bị méo miệng, nói ngọng hoặc không nói được, yếu tay chân một bên để đưa đi cấp cứu kịp thời” - BS Thắng khuyến cáo.
Để phòng tránh nguy cơ đột quỵ , mọi người cần có lối sống lành mạnh, không hút thuốc lá, hạn chế rượu bia, tăng cường vận động và tập thể dục thể thao, giảm ăn mặn, giảm mỡ béo, tăng cường rau xanh và trái cây.
Bên cạnh đó, người bệnh cũng cần khám sức khỏe định kỳ, phát hiện các bệnh lý nguy cơ như tăng huyết áp, đái tháo đường, bệnh tim, xơ vữa động mạch… để chữa trị kịp thời. Người đã từng bị đột quỵ còn cần phải uống các thuốc phòng ngừa và điều trị bệnh căn nguyên.
Tại Việt Nam, mỗi năm có khoảng 200.000 người mắc mới đột quỵ, khoảng 50% trong số đó tử vong và để lại các di chứng sau cơn đột quỵ nặng nề như liệt nửa người, liệt toàn thân, bại não, biến chứng tâm lý, tâm thần... Một điều đáng lo ngại là số bệnh nhân đột quỵ trong độ tuổi trẻ 40-45 cũng đang gia tăng mạnh mẽ, chiếm 1/3 tổng số các trường hợp đột quỵ. Thậm chí những người ở độ tuổi 20 hoặc trẻ hơn cũng đang có nguy cơ bị đột quỵ. (Theo thống kê từ Hội nghị khoa học Đột quỵ và Thần kinh toàn quốc lần thứ 7).
