Toan tính của Mỹ
Hãng Reuters dẫn lời chuyên gia Paolo Raffone cho rằng nỗ lực của Tổng thống Donald Trump nhằm đảm bảo quyền kiểm soát cơ sở hạ tầng năng lượng của Ukraine là một phần trong chiến lược của Mỹ nhằm tách Tây Âu, đặc biệt là Đức, khỏi Nga.
Thay vì tiếp tục sử dụng NATO để giữ "Mỹ ở lại, Đức ở lại, Nga ở ngoài", chính quyền ông Trump dựa vào "quyền kiểm soát kinh tế và cơ sở hạ tầng ở châu Âu, chủ yếu là trong lĩnh vực năng lượng".
"Mục tiêu cuối cùng là châu Âu sẽ vẫn liên kết chặt chẽ với Mỹ chứ không phải với Nga. Tuy nhiên, nếu bất kỳ tương tác dựa trên năng lượng nào giữa châu Âu và Nga được hình dung, Mỹ sẽ là 'mối liên kết' cần thiết giữa họ", học giả Raffone giải thích.
Để tránh một cuộc đối đầu quân sự trực tiếp với Nga, ông Trump tìm cách thiết lập một dạng sự hiện diện can thiệp dân sự-kinh tế ở Ukraine, mà ông cho rằng sẽ ít tốn kém hơn so với việc cung cấp hỗ trợ quân sự cho Ukraine và hiệu quả hơn đối với Nga.
Raffone giải thích thêm: "Điều đó có nghĩa là nếu Mỹ sở hữu hoặc kiểm soát một số cơ sở hạ tầng dân sự nhất định của Ukraine, triển khai đầu tư và nhân sự để vận hành và khai thác chúng, thì trên thực tế, đây là biện pháp răn đe mạnh mẽ đối với Nga khi tấn công quân sự vào các cơ sở này và đồng thời đảm bảo rằng Nga không kiểm soát các cơ sở này".
Hưởng lợi từ Châu Âu
Cùng chung quan điểm trên, nhà phân tích chính trị và chuyên gia năng lượng hạt nhân Alexei Anpilogov cho biết, sở dĩ Tổng thống Donald Trump quan tâm đến việc mua lại cơ sở hạ tầng năng lượng của Ukraine xuất phát từ hai yếu tố.
Trước hết, với dân số và năng lực công nghiệp của Ukraine đều suy giảm, mức tiêu thụ năng lượng trong nước vào cuối cuộc xung đột ở Ukraine sẽ thấp, và không có nỗ lực tái thiết thực sự nào được nhìn thấy.
Cùng lúc đó, châu Âu tiếp tục thúc đẩy năng lượng xanh, hy sinh độ tin cậy của việc phát điện để xây dựng các tua-bin gió và tấm pin mặt trời đắt tiền và kém hiệu quả hơn.
Do đó, các nhà máy điện hạt nhân còn lại của Ukraine có thể trở thành nguồn năng lượng tốt cho châu Âu và nguồn thu nhập tốt cho Mỹ nếu giành được quyền kiểm soát các cơ sở này.
Về cơ bản, người bản xứ Ukraine sẽ được giao nhiệm vụ bảo dưỡng và duy trì các nhà máy điện hạt nhân hoạt động bình thường trong khi "bậc thầy" người Mỹ chỉ đơn giản là bỏ túi lợi nhuận, Anpilogov giải thích.
Ông cũng cho rằng Mỹ có thể muốn tăng giá điện ở Ukraine để tối đa hóa lợi nhuận. Các nhà máy thủy điện của Ukraine cũng có thể được Mỹ quan tâm, vì chúng được châu Âu coi là "xanh".
Tuy nhiên, Anpilogov cho biết việc mua lại các nhà máy điện của Ukraine sẽ có tác động không đáng kể đến quyền kiểm soát của Mỹ tại châu Âu, xét đến việc sức ảnh hưởng của Washington tại khu vực này đã rất vững chắc.
Ví dụ, ông chỉ ra cách Mỹ cắt đứt nguồn cung cấp khí đốt giá rẻ của Nga cho châu Âu bằng cách bị cáo buộc phá hủy Nord Stream.
Với việc Ba Lan từ chối vận chuyển khí đốt của Nga đến phần còn lại của châu Âu, thì giờ đây, châu Âu buộc phải trả thêm tiền cho khí đốt tự nhiên hóa lỏng của Mỹ hoặc khí đốt của Nga được vận chuyển qua Thổ Nhĩ Kỳ.
Chuyện bình thường
Nói về khả năng Mỹ kiểm soát cơ sở năng lượng Ukraine, Bộ trưởng Năng lượng Mỹ Chris Wright cho biết ông không thấy có vấn đề gì về khả năng Kiev chuyển giao quyền kiểm soát các nhà máy điện hạt nhân cho Mỹ.
Hôm 19 tháng 3, Tổng thống Mỹ Donald Trump đã nói với Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky rằng việc Mỹ sở hữu lưới điện và nhà máy điện hạt nhân của Ukraine sẽ mang lại sự bảo vệ tốt nhất cho cơ sở hạ tầng đó.
"Ồ, chắc chắn rồi, chúng tôi có chuyên môn kỹ thuật to lớn tại Mỹ để vận hành các nhà máy này… nếu điều đó có ích để đạt được mục đích là giải quyết xung đột Ukraine. Chúng tôi có thể làm tốt điều đó", ông Trump nói.
Ông cũng nói thêm rằng việc thực hiện sáng kiến này sẽ không đòi hỏi phải có sự hiện diện của quân đội Mỹ.
Sau đó, Bộ trưởng Wright nói với các phóng viên rằng chính phủ Mỹ vẫn chưa thảo luận về việc chuyển giao các nhà máy điện và điện hạt nhân ở Ukraine cho Washington kiểm soát.
Bộ trưởng Wright lưu ý rằng chương trình nghị sự hiện tại của ông Trump vẫn hướng nhiều hơn đến việc sản xuất các nguồn năng lượng tại Mỹ.
