(GD&TĐ) - Đổi mới phương pháp dạy học và kiểm tra đánh giá không chỉ là nhiệm vụ mà còn là nhu cầu cần thiết trong xu thế đổi mới căn bản và toàn diện GD. Đối với GDTX, đây vẫn là một thách thức không nhỏ đòi hỏi các trung tâm GDTX phải biết tự vượt lên chính mình.
Lệch pha trong đổi mới
Theo đánh giá của Vụ GDTX (Bộ GD&ĐT) trong thực tế dạy học tại các đơn vị GDTX một số GV đã biết vận dụng kết hợp các phương pháp dạy học truyền thống – hiện đại để vai trò chủ động của HV. Sự phối hợp nhịp nhàng giữa thầy và trò trong từng bài giảng đã tránh được tình trạng dạy học cứng nhắc một chiều, HV chỉ biết ngồi nghe thụ động bài giảng của thầy.
Trong môi trường đó, GV đã có nhiều “cánh cửa” thuận lợi hơn để thực hiện đổi mới PPDH như bồi dưỡng tập huấn về kỹ thuật dạy học tích cực, quy trình thiết kế ma trận ra đề kiểm tra đánh giá. Tuy nhiên bên cạnh bức tranh tươi sáng đáng được ghi nhận vẫn còn những mảng tối cần được các cấp các đơn vị khắc phục kịp thời. Hiện nay phương pháp dạy học truyền thống nhất là tình trạng đọc chép vẫn còn “ngự trị” phổ biến tại nhiều cơ sở GDTX như một khẩu vị đã quá quen thuộc khó thay đổi. Với thói quen dạy học để nhồi kiến thức nên GV chưa hướng tới nội lực phát huy tính tích cực chủ động của người học, thiếu chất xúc tác khơi nguồn cho HV tự hoạt động và khám phá kiến thức. Trong giờ học chưa có một khoảng không gian rộng cho người học trao đổi, thảo luận, chia sẻ kinh nghiệm và học tập lẫn nhau.
Chính vì thế mà GV chưa vạch tìm ra được một “con đường mới” để các em biết tận dụng khả năng tự học. HV vừa học vừa làm không thiếu những kinh nghiệm về vốn sống nhưng các trung tâm chưa biết tận dụng đúng mức để giúp các em phát huy những sở trường cá nhân và khắc phục kịp thời những sai lầm đáng tiếc xảy ra.
Đổi mới PPDH ở GDTX đã có những cú hích mạnh nhưng vẫn chưa có sự giao thoa và sức lan tỏa mạnh mẽ như mong muốn. Dù tự biết làm mới mình nhưng cách dạy học thiếu hấp dẫn vẫn không khêu gợi được niềm hứng thú từ người học. PPDH người lớn là đặc thù trong GDTX nhưng gần đây còn lạc hậu, chưa theo kịp xu thế chung nên bị lệch pha trong việc hội nhập đổi mới. “Chất” hành chính trong các buổi sinh hoạt tổ chuyên môn vẫn còn đậm đặc nên chưa thực sự là một diễn đàn thảo luận, tọa đàm sôi nổi.
Không chỉ trong PPDH, cách ra đề kiểm tra vẫn đi theo con đường mòn nhỏ hẹp nên không thu được những thông tin “liên hệ ngược” về hoạt động nhận thức của HV. Thực trạng thiếu ăn ý trong quản lý chỉ đạo của cấp trên vô tình dựng nên những hàng rào vô hình ngăn cản ít nhiều bước tiến của sự đổi mới. Dù đổi mới có “cải” nhưng vẫn chưa có một bước “tiến” vượt bậc nào.
 |
| Thực hành nghề tại TTGD thường xuyên |
Những rào cản vô hình
Vậy đâu là nguyên nhân sâu xa của những mặt hạn chế này? Trước hết về phía GV, lực lượng biên chế hiện nay tại các tổ chuyên môn đa phần rất mỏng. Một môn học chỉ có 1 GV hoặc không có GV nào là tình trạng phổ biến ở rất nhiều trung tâm. Lực lượng “bộ khung” yếu ớt không ổn định đã ảnh hưởng đến toàn bộ “sườn” đội ngũ. GV hợp đồng thỉnh giảng dạy giờ ăn tiết nên ít gắn bó lâu dài với nơi mình đang đi “đánh thuê”.
Không muốn làm quen với PPDH lạ lẫm nên họ luôn chung thủy với cách dạy thuyết trình, truyền đạt một chiều theo lối “tầm chương trích cú”. Nói như vậy không có nghĩa là không có những “gương mặt mới” trong cải tiến PPDH nhưng số lượng đó chưa nhiều không đủ sức lôi kéo lực lượng dạy học theo hướng “hoài cổ”. Việc kiểm tra đánh giá còn có hiện tượng tiêu cực và qua loa đại khái nên đã làm mất đi sự khách quan, chính xác và công bằng,
Do đa dạng về độ tuổi và bỏ học từ lâu nên đối tượng HV hạn chế nhiều về trình độ nhận thức và có tư tưởng chán học. Lối học thụ động đã ăn sâu vào một thế hệ HV nên chưa quen với “cuộc cách mạng” đổi mới cách học. Lười học làm cho một số em học đối phó, học thuộc lòng để phục vụ thi cử, tăng thêm sức ì trong việc chủ động học tập. Đây cũng là một rào cản vô hình kìm hãm bước đi của hành trình đổi mới.
Công tác quản lý chỉ đạo đổi mới dưới cơ sở vẫn thiếu ăn ý nhịp nhàng làm cản trở không ít việc đổi mới PPDH. Ngoài nguyên nhân con người còn có nguyên nhân khác không kém phần quan trọng là các điều kiện về cơ sở vật chất. Phương tiện, thiết bị dạy học và cơ sở vật chất nghèo nàn, lạc hậu sẽ làm chậm hơn bước đi của đổi mới. Khi trang bị phương tiện dạy học và hạ tầng CNTT truyền thông thiếu đồng bộ, quá trình vận hành luồng gió đổi mới cũng gian nan vất vả hơn.
Để khắc phục những yếu kém trên, đòi hỏi hệ GDTX phải có các giải pháp căn cơ thiết thực và hiệu quả trong công tác quản lý mà giám đốc là người có vai trò quyết định nhất. Sáng tạo, năng động và làm việc có kế hoạch sẽ giúp người “thủ lĩnh của phong trào” vượt qua được mọi khó khăn thách thức trong hành trình đi tìm con đường đổi mới.
Nguyễn Hoàng Anh
