Diễn biến khó lường
Phong trào Ansar Allah (thường được gọi là Houthi) ở Yemen đã bắt đầu tấn công các tàu chở hàng đi qua Vịnh Aden đến Israel hoặc có liên kết với các công ty Israel.
Động thái này diễn ra khi quân đội Israel tiếp tục chiến dịch quân sự tại Dải Gaza trong nỗ lực đánh bại hoàn toàn phong trào Hamas.
Lực lượng Houthi cảnh báo rằng họ sẽ chỉ dừng các cuộc tấn công trên biển khi Israel kết thúc hoạt động quân sự tại Gaza.
Ngay khi một số công ty vận tải biển đã quyết định đưa tàu của họ tránh xa Vịnh Aden, Mỹ đã cử một nhóm tàu sân bay tấn công vào khu vực và khả năng tấn công các mục tiêu của Houthi ở Yemen đang được cân nhắc.
Theo Bader Al-Saif, giáo sư tại Đại học Kuwait, mặc dù quân đội Mỹ có vẻ sẵn sàng xung đột với người Houthi, nhưng chính sách của Mỹ đối với Ansar Allah và Yemen vẫn chưa thực sự rõ ràng.
Như Al-Saif đã chỉ ra, cuộc chiến ở Yemen giữa Houthi và chính phủ Yemen được hỗ trợ bởi liên minh do Saudi dẫn đầu thực sự bắt đầu dưới thời chính quyền Tổng thống Obama, người vào thời điểm đó ủng hộ mặt trận Saudi.
"Và sau đó là chính quyền Trump đưa Houthi vào danh sách những lực lượng khủng bố trong khu vực. Nhưng sau đó chính quyền Biden đã loại Houthi ra khỏi danh sách này. Vì vậy, thật khó hiểu về quan điểm của Mỹ trong vấn đề này", ông giải thích.
Vị giáo sự này cho rằng, sứ mệnh hải quân do Mỹ lãnh đạo khó có thể giải quyết được vấn đề trước mắt. Al-Saif lập luận, điều Mỹ cần làm hiện nay là làm rõ ý định của Houthi khi thực hiện các hoạt động tấn công để có cách giải quyết tối ưu.
Ông nói thêm: "Họ cần quay trở lại nguyên nhân sâu xa mà Houthi đã tuyên bố, đó là cuộc chiến ở Gaza, những người đang cho rằng hành vi của họ là do cuộc chiến ở Gaza. Mọi người trên thế giới đều kêu gọi ngừng bắn. Chỉ Mỹ và Israel không muốn điều này diễn ra".
Al-Saif cũng cảnh báo rằng nếu Mỹ phát động tấn công lực lượng Houthi ngay bây giờ, điều đó sẽ dẫn đến một làn sóng khác trong việc mở rộng chiến tranh ở Yemen, điều mà không ai - bao gồm cả Mỹ, Houthi và Saudi thực sự muốn.
"Chúng tôi đã thấy điều này trên nhiều mặt trận khác nhau bên ngoài Gaza. Chúng tôi đã nhìn thấy nó ở miền nam Lebanon.
Chúng tôi đã thấy điều đó trong các cuộc tấn công vào các căn cứ của Mỹ ở Iraq và Syria", Al-Saif nói.
Trong khi đó, Hasan Unal, giáo sư khoa học chính trị và quan hệ quốc tế tại Đại học Ankara Baskent cũng đã chỉ ra rằng nỗ lực của Mỹ với Houthi tại Yemen về cơ bản sẽ mở ra chiếc hộp Pandora, khi xét đến khả năng Iran, đồng minh của Houthi, sẽ tham gia vào một kịch bản như vậy.
"Cho dù đây có phải là một hoạt động quân sự chống lại Houthi để loại bỏ họ hay không thì điều đó cần Ả Rập Saudi và Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất không chỉ đồng ý mà còn phải có sự hợp tác thực sự của họ.
Và bất kỳ hoạt động nào như vậy sẽ đưa Iran vào cuộc xung đột, bởi vì xét cho cùng, lực lượng Houthi là một trong những đồng minh chính của Iran trong khu vực. Vì vậy, đó là một tình huống rất khó khăn", Unal nhận xét.
Động thái của Mỹ
Sau khi xung đột nổ ra ở Gaza, Houthi đã phát động chiến dịch tấn công tàu thương mại và quân sự bằng tên lửa và máy bay không người lái để đáp trả hoạt động quân sự của Israel, cũng như sự hỗ trợ của các cường quốc phương Tây dành cho Tel Aviv.
Dù đã có một số động thái cho thấy sẵn sàng tấn công Houthi nhưng Washington vẫn đang kiềm chế để tránh gây ra một cuộc chiến tranh rộng lớn hơn ở khu vực Trung Đông.
Các tàu chiến của Mỹ và Anh hoạt động ở Biển Đỏ đã bắn hạ trên 10 máy bay không người lái bị nghi ngờ do Houthi phóng đi trên vùng biển này chỉ trong ngày thứ 16/12.
Bốn công ty vận tải biển lớn, gồm Maersk của Đan Mạch, Hapag-Lloyd của Đức, MCS của Thụy Sĩ và CMA CGM của Pháp đã tạm dừng hoạt động qua Biển Đỏ.
Với vị trí gần eo biển Bab-el-Mandeb nối Vịnh Aden với Biển Đỏ, Houthi đang nắm trong tay khả năng tác động đến một nút thắt chiến lược quan trọng chiếm tới 10% thương mại dầu mỏ của thế giới và 20% vận tải biển toàn cầu.
Eo biển Bab-el-Mandeb cùng với Kênh đào Suez của Ai Cập đóng vai trò là cửa ngõ quan trọng cho thương mại hàng hải giữa châu Âu và châu Á. Oman đã đứng ra làm trung gian cho các cuộc đàm phán giữa nhóm Houthi và các bên quốc tế vào cuối tuần qua nhằm cố gắng ngăn chặn các vụ tấn công trên Biển Đỏ.
Đại diện của Houthi, Mohammed Abdul-Salam xác nhận rằng các cuộc đàm phán do Oman làm trung gian đang diễn ra. Tuy nhiên, ông cũng tái khẳng định quan điểm của lực lượng này là không thể đứng yên trước các cuộc tấn công vào Dải Gaza, tình trạng phong tỏa tê liệt cùng lệnh cấm hoàn toàn việc đưa thực phẩm, thuốc men và thậm chí cả nước uống vào vùng lãnh thổ đó.
Người phát ngôn Houthi cho biết lập trường của lực lượng này về cuộc xung đột Gaza hiện nay là không thể thương lượng.
Houthi tuyên bố sẽ tiếp tục và mở rộng các cuộc tấn công - bao gồm cả ở Biển Đỏ và bên trong Israel, cách đó khoảng hơn 2.000 km - trừ khi Tel Aviv ngay lập tức dừng các hoạt động tấn công người Palestine ở Gaza.
Hôm 8/11, các tay súng đã bắn hạ một máy bay không người lái MQ-9 Reaper của Mỹ bay ngoài khơi bờ biển Yemen. Ngày 19/11, lực lượng này đã cướp tàu hàng Galaxy do một doanh nhân Israel làm chủ. Tiếp đến, ngày 24/11, họ tấn công một tàu khác thuộc sở hữu của Israel là SMA CGM Symi.
Một ngày sau, nhóm này đã bắt giữ một tàu chở hàng khác treo cờ Malta thuộc sở hữu của Israel đang đi qua Biển Đỏ. Tiếp theo, Houthi lên kế hoạch giữ tàu chở dầu M/V Central Park, song thất bại vì bị một tàu chiến Mỹ trong khu vực can thiệp.
Trong tuần qua, phong trào Hồi giáo ở Yemen tiếp tục tấn công bằng tên lửa hành trình vào nhiều tàu thương mại quốc tế.
Hành động của Houthi có nguy cơ làm tăng đáng kể chi phí vận chuyển thương mại, vì các tàu thương mại phải chọn giải pháp thay thế là đi vòng quanh châu Phi, cộng thêm từ 8 đến 10 ngày, hàng nghìn hải lý và hàng triệu USD chi phí nhiên liệu.
Tình trạng tấn công bằng tên lửa, máy bay không người lái cũng khiến các công ty vận tải phải thêm chi phí bảo hiểm. Israel tính toán, các tàu thương mại thuộc sở hữu của họ qua Biển Đỏ đã phải trả chi phí bảo hiểm tăng lên tới 250%, trong khi nhiều tàu khác hoàn toàn bị từ chối bảo hiểm.
